Synagoga Krajowa we Wrocławiu

Synagoga Krajowa we Wrocławiu

Landschule in Breslau

Synagoga Krajowa, przed 1911
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Budulec	murowana, szachulec
Data budowy	1695
Data likwidacji	1938
Tradycja	ortodoksyjna
brak współrzędnych

Synagoga Krajowa we Wrocławiu (niem. Landschule in Breslau) – nieistniejąca synagoga terytorialna, która znajdowała się we Wrocławiu.

Historia i architektura

Synagoga Krajowa, koniec XIX wieku, widok tyłu budynku

Pierwszy budynek został wzniesiony przed 1695 rokiem, w podwórzu zajazdu Pokoyhof, pomiędzy ulicami św. Antoniego i Pawła Włodkowica. Od 1741 roku był znany jako Bożnica Krajowa^[1] a od 1756 jako synagoga krajowa^[2]. Do wybudowania synagogi "Pod Białym Bocianem" w 1829, Synagoga Krajowa pełniła funkcje pierwszej świątyni gminy żydowskiej we Wrocławiu^[3].

Murowany budynek synagogi został zbudowany w technice szachulcowej, na planie prostokąta. Był dwukondygnacyjnym budynkiem pokrytym dachem łamanym, dobudowanym pod kątem prostym do wcześniejszego budynku krytego dachem dwuspadowym widocznym od tylnej strony. Szachulec, widoczny od strony tylnej i bocznej, charakteryzował się gęstą kratownicą ryglową i urozmaiconej wielkości kwater, przy czym w części starszej były one szersze. Partie szczytowe zakończone były belkami przybierając formę krzyża św. Andrzeja; po oby stronach okien znajdowały się natomiast pojedyncze zastrzały^[1]. Elewacja frontowa podzielona była na pięć osi, w osi środkowej znajdowało się wejście główne do świątyni przeznaczone dla mężczyzn. Na pierwszym piętrze znajdował się zakryty ganek na który prowadziły schody (jedne w osi środkowej, drugie z prawej strony), przeznaczone dla kobiet. W płaskim dachu, pośrodku znajdowała się lukarna z prostokątnym oknem^[2].

W 1911 roku, po wyremontowaniu pasażu "Pokoyhof", synagogę przeniesiono na ulicę Wałową 19 (obecnie ul. Pawła Włodkowica 17). W 1932 roku synagogę przeniesiono po raz kolejny, tym razem na pl. Muzealny 12. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 r. hitlerowcy spalili synagogę. Po II wojnie światowej nie została odbudowana^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Synagogi i bożnice, [w:] Encyklopedia Wrocławia, pod redakcją Jana Harasimowicza i Włodzimierza Sulei, Wrocław 2000, s. 800–801, ISBN 83-7023-749-5.
• Leszek Ziątkowski: Dzieje Żydów we Wrocławiu. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000.
• Bożena Górska: Wrocławska drewniana architektura szkieletowa. Muzeum Miejskie Wrocławia, 2016.
• Maciej Łagiewski: Wrocławscy Żydzi 1850-1944. Muzeum Miejskie Wrocławia, 2010.