Synagoga Mizrachi w Będzinie

Synagoga Mizrachi w Będzinie
Obiekt zabytkowy nr rej. B 129/08 z 12 sierpnia 2008
(dekoracja malarska)
ilustracja
wejście do synagogi
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Będzin

Adres

ul. I. Potockiego 3
42-500 Będzin

Budulec

cegła

Data budowy

koniec XIX wieku

Tradycja

ortodoksyjna

Obecnie

sala pamięci

Położenie na mapie Będzina
Mapa konturowa Będzina, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Synagoga Mizrachi w Będzinie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Synagoga Mizrachi w Będzinie”
Położenie na mapie powiatu będzińskiego
Mapa konturowa powiatu będzińskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Synagoga Mizrachi w Będzinie”
Ziemia50°19′26″N 19°07′59″E/50,324000 19,133000
Tablica nad wejściem
Polichromowany sufit

Synagoga Mizrachi w Będzinie (z hebr. Wschodni) – publiczny dom modlitwy z XIX wieku w Będzinie w podziemiach kamienicy przy ulicy Potockiego 3, którego dekoracja malarska została wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego.

Historia

Synagoga została założona na pod koniec XIX wieku z inicjatywy i funduszy bogatego kupca Jakuba Chila Winera. Synagoga najprawdopodobniej jako jedyna w Będzinie przetrwała czasy II wojny światowej bez żadnych zniszczeń i uszkodzeń. Od czasów zakończenia wojny główna sala modlitewna została podzielona ścianką na dwa odrębne pomieszczenia, w których znajdował się skład węgla oraz rupieciarnia.

Przez wiele lat synagoga pozostawała zapomniana, a jej lokalizacja nie była znana. W 2003 r. podczas spotkania Adama Szydłowskiego, prezesa Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej, z Menachemem Liwerem, jego żoną i rodziną, dowiedziano się o istnieniu synagogi przy ulicy Potockiego 3[1]. Istnienie domu modlitwy miało potwierdzać miejsce po mezuzie na framudze drzwi. W 2004 r. Szlomo Gołdowski podczas wizyty na dziedzińcu kamienicy gdzie znajduje się synagoga wspomniał, że będąc dzieckiem bawił się na podwórku kamienicy Winera, gdy jego ojciec modlił się za pewnymi drzwiami. Nie udało ich się jednak otworzyć, ze względu na nieobecność właścicielki[1].

Dopiero 6 lipca 2004 r. Adamowi Szydłowskiemu oraz pozostałym członkom Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej udało się wejść do synagogi. Natychmiast przystąpiono do jej porządkowanoa: usunięto węgiel, wyburzono ściankę dzielącą salę modlitewną, zabezpieczono malowidła oraz usunięto trzydziestocentymetrową warstwę ziemi, w której znaleziono pozostałości kafli kominka. Na ścianie wschodniej znajduje się zamurowana wnęka po drewnianym Aron ha-kodesz.

Wewnątrz głównej sali modlitewnej zachowały się malowidła i freski będzińskiego malarza Altka Winera. Przedstawiają one grób Absaloma, uliczkę Jaffe, grób Racheli, motywy roślinne oraz znajdujące się w medalionach: menora, chanukija, balsaminka oraz świeca hawdalowa.

Na stropie podzielonym na trzy kolebki, które przedstawiają po cztery z każdej strony, czyli Dwanaście Plemion Izraela. W centralnej części znajduje się gwiazda Dawida. Synagoga jest jedną z siedmiu w Polsce, w której zachował się pełny cykl znaków zodiaku. Polichromie są zgodne z ideą syjonizmu. Napisy w języku jidysz wykonali najprawdopodobniej dwaj nieznani malarze.

W 2006 r. dzięki funduszom władz miasta odnowiono bramę wejściową. W 2007 r. synagoga została zamknięta ponieważ z sufitu zaczęła odpadać polichromia[2]. Dekoracja malarska w sali męskiej synagogi Mizrachi została wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego 12 sierpnia 2008 roku (nr rej. B 129/08)[3].

Po trwającym pięć lat remoncie konserwatorskim, który kosztował ponad 120 tys. zł, synagoga została otwarta z początkiem 2012 r. Odrestaurowano polichromie i zabezpieczono obiekt przed wilgocią.[4]

Galeria

Przypisy

  1. a b Centrum Kultury Żydowskiej. bedzin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-03)]. – bedzin.pl
  2. Otwarcie Domu Modlitwy Cukermanów w Będzinie – gazeta.pl
  3. Gminna Ewidencja Zabytków Będzina. Zabytki rejestrowe, s. 2.
  4. MIZRAHI SYNAGOGUE IN BĘDZIN was re-opened after five years of renovation works. http://www.jewish-guide.pl/

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda zabytek judaizmu.svg
Symbol zabytku judaizmu do legendy mapy
Będzin location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Będzin, Poland
Ta mapa of Będzin została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Będzin County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Będzin County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.55 N
  • S: 50.24 N
  • W: 18.94 E
  • E: 19.43 E