Synagoga w Prudniku

Synagoga w Prudniku

Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Prudnik
Budulec	murowana
Architekt	Smith
Data budowy	1877
Data zburzenia	9 na 10 listopada 1938
Tradycja	reformowana
Położenie na mapie Prudnika Synagoga w Prudniku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Synagoga w Prudniku
Położenie na mapie województwa opolskiego Synagoga w Prudniku
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Synagoga w Prudniku
Położenie na mapie gminy Prudnik Synagoga w Prudniku
50°19′16″N 17°34′37″E/50,321000 17,577000

Synagoga w Prudniku (niem. Synagoge in Neustadt in Oberschlesien) – nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Prudniku, na rogu dzisiejszych ulic Klasztornej i Kościuszki (ówczesne Hindenburgstrasse i Klosterstrasse).

Historia

W 1816 Żydzi odprawiali swoje modlitwy w Prudniku w wynajętej izbie w domu przy ul. Wąskiej, a później przy ul. Zamkowej. Od 1846 modlitwy odprawiano w oficynie domu na Rynku pod numerem 9^[1].

Prudnicka gmina żydowska wzniosła swoją synagogę w 1877 na rogu dzisiejszych ulic Klasztornej i Kościuszki, w miejscu zwanym Placem Synagogalnym. Inicjatorem i fundatorem budowy był przemysłowiec Samuel Fränkel, właściciel fabryki włókienniczej w Prudniku (późniejszy „Frotex”), który także 3 maja 1877 dokonał poświęcenia synagogi^[2]. Projekt synagogi wykonał architekt o nazwisku Smith^[3].

Synagoga była oddzielona od budynku poczty murem, za którym był mały ogród. Obecnie w tym miejscu znajduje się Bank Spółdzielczy^[4]. Naprzeciwko synagogi zbudowana została willa rodziny Fränkel^[5]. 15 sierpnia 1914, kiedy to rozwiązano gminę żydowską w Białej, opiece prudnickiej synagogi powierzono większość przedmiotów kultu religijnego, w tym m.in. Torę, z synagogi w Białej^[6]. W 1928 kantorem w prudnickiej synagodze był Lowenstein^[3].

Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku, bojówki hitlerowskie spaliły synagogę^[7], a jej wypalone mury zostały rozebrane^[8]. Po zakończeniu II wojny światowej nie została odbudowana^[2]. Na jej miejscu wybudowano pasaż handlowy z kwiaciarnią^[9].

W 2022, w ramach projektu Muzeum Ziemi Prudnickiej i miasta Zlaté Hory, prudnicka synagoga została odtworzona w postaci makiety przez Piotra Makałę^[10]. Odsłonięcia makiety dokonał przewodniczący Chewry Kadiszy przy Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach Sławomir Pastuszka 6 listopada 2022^[11].

Architektura

Wnętrze synagogi

Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu mauretańskim. We wnętrzach w zachodniej części znajdował się przedsionek z którego wchodziło się do głównej sali modlitewnej, którą z trzech stron otaczały galerie dla kobiet. Prowadziły na nie dwa osobne wejścia, znajdujące się na elewacjach bocznych. Na ścianie wschodniej znajdowała się apsyda mieszcząca Aron ha-kodesz. Fasadę główną wieńczyły cztery sterczyny nakryte kopułkami^[8][12].

Na parterze mieściła się główna sala modlitewna, która była przeznaczona dla mężczyzn. Po jej bokach umieszczono babiniec dla kobiet, do którego wiodło osobne wejście^[8][12].

W synagodze znajdowały się organy^[13], tablica pamiątkowa poświęcona jej fundatorom, dwie tablice ku czci Żydów poległych za ojczyznę w wojnie francusko-pruskiej (1870–1871) i I wojnie światowej (1914–1918), tablica pamiątkowa konsula Hermanna Fränkla. W oknach umieszczone były malowane witraże, które zostały ufundowane przez Josepha Pinkusa i Emanuela Fränkla^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

• Synagoga w Prudniku. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-03)]. na portalu Wirtualny Sztetl