Syrinks (mitologia)

Arthur Hacker: Syrinks

Syrinks (stgr. Σῦριγξ Sýrigx, łac. Syrinx) – w mitologii greckiej najada (lub hamadriada albo oreada) z Arkadii związana z Artemidą, ukochana Pana[1][2].

Uchodziła za córkę boga Ladona[3]. Była tak piękna, że bóg Pan, gdy ją ujrzał, zapragnął ją posiąść. Nimfa, uciekając przed nim, w ostatniej chwili zamieniła się w trzcinę rosnącą nad brzegiem rzeki Ladon[1]. Pan postanowił zerwać roślinę i połączyć poszczególne łodygi o odpowiednich długościach woskiem. W ten sposób powstał instrument muzyczny – fletnia Pana, od imienia nimfy także czasami nazywana syryngą. Według innej wersji w trzcinę zamienili ją bogowie, by uchronić przed zalotami Pana[4].

Obecność w sztuce i nauce

W sztukach plastycznych

Pan bardzo często przedstawiany jest w sztuce właśnie z instrumentem, a historia miłości do nimfy była tematem wielu dzieł m.in. Rottenhammera (1610), Jordaensa (1610), Poussina (ok. 1637) i Böcklina (1854), François Bouchera (1759), Jean-François de Troya (1722–1724) oraz Petera Paula Rubensa (1617–1619).

W literaturze

Historia miłości Pana do Syrinks, jak i sama nimfa, była popularna głównie u XIX-wiecznych pisarzy. Syrinks stała się bohaterką poematu wiktoriańskiego artysty i poety Thomasa Woolnera, pt. Silenus. Poemat nawiązywał do mitu, w którym przedstawia się miłość Syrinks do Sylena, uosabianego z Panem. Nimfa tonie podczas ucieczki przed Sylenem, a zrozpaczony Pan przeobraża się w demona i z rozpaczy pogrąża się w pijaństwie. Postać Syrinks jest również bohaterem innego poematu o tym samym tytule autorstwa amerykańskiej poetki Amy Clampitt.

W muzyce

Claude Debussy Syrinx. W wykonaniu Sarah Bassingthwaite

Francuski kompozytor Claude Debussy napisał sonatę Syrinx (La Flute De Pan), gdzie Pan ukazuje swój smutek wobec utraty umiłowanej. Jest to jeden z pierwszych utworów solowych napisanych na flet. Partie były wykorzystane w sztuce Psyche autorstwa Gabriela Mourey[5].

W nauce

Imieniem nimfy została nazwana jedna z planetoid – (3360) Syrinks.

Przypisy

  1. ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 330. ISBN 83-04-04673-3.
  2. ↑ Dzieje heroiczne. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 423. ISBN 83-7391-077-8.
  3. ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 420. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  4. ↑ Kenneth McLeish: Leksykon mitów i legend świata. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001. ISBN 83-05-13168-8.
  5. ↑ James McCalla, Twentieth-century Chamber Music: Routledge Studies in Musical Genres, Routledge, 2003, p.48

Bibliografia

  • Owidiusz, Pubius Ovidius Naso, Metamorphoses I 689 n;
  • Theocritus Idylla, 1545 rok.
  • W. L. Westermann Mythographi p.347
  • Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990. ISBN 83-04-01069-0.

Media użyte na tej stronie

Debussy - Syrinx.ogg
Claude Debussy's Syrinx (1913), for solo flute, originally composed as incidental music for the incomplete play Psyché by Gabriel Mourey. Performed by Sarah Bassingthwaite using a Muramatsu silver flute, a = 442, at Brechmin Auditorium, University of Washington, October 2006. Recorded by Stephen Bangs.