System Jaskiń Towarnich

System Jaskiń Towarnich

Plan jaskini
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Położenie	Góry Towarne Duże
Długość	183 m
Głębokość	8 m
Wysokość otworów	339 m n.p.m.
Kod	J.Cz.I-02.05
Położenie na mapie Olsztyna System Jaskiń Towarnich
Położenie na mapie Polski System Jaskiń Towarnich
Położenie na mapie województwa śląskiego System Jaskiń Towarnich
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego System Jaskiń Towarnich
Położenie na mapie gminy Olsztyn System Jaskiń Towarnich
50°46′06″N 19°16′16″E/50,768472 19,271167

System Jaskiń Towarnich – system jaskiniowy pod szczytem wzniesienia Góry Towarne Duże w miejscowości Kusięta w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Olsztyn^[1]. Pod względem geograficznym jest to obszar Wyżyny Mirowsko-Olsztyńskiej będącej częścią Wyżyny Częstochowskiej w makroregionie Wyżyna Krakowsko-Częstochowska^[2].

Jaskinia znana jest także pod nazwami Jaskinia Towarna lub Jaskinia Niedźwiedzia^[3]. Wskutek odkryć grotołazów okazało się, że łączy się ona z sąsiednią jaskinią Dzwonnica, obydwie tworzą więc jeden system jaskiniowy. Z tego powodu utworzono jego nową nazwę – System Jaskiń Towarnich^[1].

Opis jaskini

Ma wylot u zachodniej podstawy skały Grota, na wysokości 330 m n.p.m. Jest połączona z drugą jaskinią – Dzwonnicą. Obydwie tworzą poziomy ciąg korytarzy wewnątrz wzniesienia Gór Towarnych Dużych. Jaskinia Towarna posiada bardzo obszerny wylot z dużą salą. Jej ściany są dobrze wygładzone przez wodę. Na południowy wschód odchodzi boczny, 10-metrowej długości korytarz prowadzący do sali, w której pełno jest siana. Dawniej bowiem urządzono w niej miejsce do spania. Sala ta kończy się ślepym, zanieczyszczonym korytarzem. Główny ciąg jaskini natomiast prowadzi w kierunku wschodnim. Początkowo jest wysoki, potem coraz niższy. W pewnym momencie na lewo odchodzi od niego niski przełaz prowadzący do jaskini Dzwonnica. Korytarz dalej biegnie prosto i kończy się ślepo w Sali Niedźwiedziej^[1].

Jest to jaskinia krasowa wyrzeźbiona w wapieniach jurajskich. Występują w niej rzadkie w jurajskich jaskiniach denne kotły wirowe (marmity). Posiada obfite, gliniasto-piaszczyste namulisko z otoczakami i wapiennym gruzem. Na ścianach występują nacieki, z niektórych kapie woda. Ściany są wilgotne. Średnia temperatura w końcowych odcinkach jaskini wynosi 7,5º – 9,6º C^[4]. W niektórych latach hibernują w niej nietoperze. W latach 70. XX wieku było to kilka osobników nocka dużego (Myotis myotis) i nocka Natterera (Myotis nattereri), w 2000 r. 6 nocków dużych i jeden nocek Brandta (Myotis brandtii). W jaskini stwierdzono występowanie dwóch gatunków troglobiontów: skoczogonka Arrhopalites pygmaeus i pająka Porrhomma moravicum^[1].

Historia poznania

Jaskinia ma tak duży otwór wejściowy, że miejscowej ludności znana była od dawna. Po raz pierwszy wzmiankował ją A. Wiślicki w 1856 r.: ...jak również grota we wsi Kusięta leżąca. W literaturze naukowej po raz pierwszy wymieniono ją w 1909 r. W 1938 r. Błaszczyk znalazł w niej kości niedźwiedzia jaskiniowego, hieny jaskiniowej i wymarłego gatunku konia. Obszernie opisał jaskinię w II tomie rocznika Ziemi Częstochowskiej, sporządził plan jaskini i nazwał ją grotą niedźwiedzią. W 1949 r. została zinwentaryzowana przez Kowalskiego pod nr 497 jako Jaskinia w Górze Towarnej i w 1951 ujęta w jego opracowaniu "Jaskinie Polski"^[5].

W latach 1970-71 archeolodzy badali namulisko jaskini. Znaleźli w nim węgliste warstewki świadczące o zamieszkiwaniu w niej ludzi prehistorycznych w okresie środkowego paleolitu^[1].

Przypisy