Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Stanach Zjednoczonych

Tęczowa flaga – symbol społeczności LGBT

Prawo wobec stosunków homoseksualnych

Prezydent Barack Obama podpisuje akt znoszący don’t ask, don’t tell, 22 grudnia 2010.

Stany Zjednoczone zniosły penalizację kontaktów homoseksualnych we wszystkich stanach w 2003 roku. Była to decyzja sądu federalnego w sprawie, w której dwóch Teksańczyków zostało skazanych za obowiązujące w tym stanie prawo „zakazujące sodomii”. Ten sam sąd 50 lat wcześniej orzekł, że kontakty homoseksualne są zabronione. Decyzja sądu (z 2003) nie oznaczała zmiany prawa. Sąd orzekł, że prawo to nie może być więcej używane. Przed tą federalną decyzją legalizacja aktów homoseksualnych postępowała osobno w poszczególnych stanach, począwszy od stanu Illinois w 1962 roku. Wiek dopuszczający kontakty homo- i heteroseksualne jest zrównany niemal we wszystkich stanach. Geje nie są (choć mogą być) wykluczeni ze służby wojskowej z powodu swojej orientacji seksualnej. Za prezydentury Billa Clintona wprowadzono do amerykańskiego ustawodawstwa zasadę Don’t ask, don’t tell (nie pytaj, nie mów)[1], dotyczącą służby wojskowej. W przypadku przyznanie się żołnierza do orientacji homoseksualnej groziło mu usunięcie z wojska. W 2010 roku Izba Reprezentantów podpisała poprawkę, nakazującą zniesienie tego zapisu, a pod koniec grudnia 2010 roku prezydent Barack Obama podpisał zniesienie tej zasady.

Władze Portoryko, państwa stowarzyszonego z USA, zalegalizowały kontakty homoseksualne w 2003 roku, zaraz po decyzji teksańskiego sądu.

Ochrona prawna przed dyskryminacją

Ochrona prawna przed dyskryminacją przez wzgląd na orientację seksualną oraz tożsamość płciową w USA:

     Brak podobnej ochrony prawnej

W sferze publicznej i prywatnej przez wzgląd na:

     Orientację seksualną i tożsamość płciową

     Orientację seksualną

W sferze publicznej przez wzgląd na:

     Orientację seksualną i tożsamość płciową

     Orientację seksualną

Stan na 29-05-2007. Podobne przepisy istnieją także często na niższych szczeblach administracyjnych.

Wyrażony wprost zakaz dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną istnieje na szczeblu federalnym od 1998 roku i dotyczy wyłącznie miejsca pracy, ale tylko w sferze publicznej (najliczniejszy państwowy pracodawca – armia – odmówiła uznania tego zakazu). Znane są przypadki znęcania się i zabójstw gejów w amerykańskim wojsku[2][3]). Kolejny tego typu zakaz wprowadzono w 2000 roku i dotyczy on sfery edukacji oraz szkoleń.

Poza tymi dwoma federalnymi aktami, siedemnaście stanów (i 18. – dystrykt Kolumbia – stolica Waszyngton) wprowadziło zakaz dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną w stanowych kodeksach karnych bądź innych aktach prawnych, dających ogólny zakaz dyskryminacji w wielu dziedzinach życia (poza tymi stanami, w innych stanach – regiony i miasta wprowadziły podobne zakazy). Kolejnych kilkanaście stanów wprowadziło zakaz dyskryminacji przyjęty federalnie, dotyczący tylko tych trzech kwestii (miejsce pracy, sektor publiczny, edukacja, szkolenia). Inne stany również rozważają taką możliwość.

Stany Zjednoczone przyznają prawo azylu, szczególnie przez wzgląd na orientację seksualną. Prawo to jest często przyznawane.

Uznanie związków osób tej samej płci

Małżeństwo osób tej samej płci (m.in.)
Massachusetts (2004)
Connecticut (2008)
Iowa (2009)
Vermont (2009)
New Hampshire (2010)
Dystrykt Kolumbii
Nowy Jork (stan) (2011)
Maryland (2012)
Waszyngton (stan) (2012)
Maine (2012)
Rejestrowany związek partnerski
Hawaje (1997)
Kalifornia (1999)
Maine (2004)
New Jersey (2004)
Waszyngton (2007)
Oregon (2008)
Kolorado (2009)
Wisconsin (2009)
Nevada (2009)
Illinois (2011)
Rhode Island (2011)
Delaware (2012)
konkubinat

Do 26 czerwca 2015, kiedy to Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych stwierdził konstytucyjną ochronę małżeństw jednopłciowych, osoby tej samej płci mogły wziąć ślub w 36 stanach i Dystrykcie Kolumbii[4].

Jako pierwsze związki tej samej płci uznały: Massachusetts w 2004, Kalifornia (zniesione drugi raz w głosowaniu w 2008 roku), Connecticut w 2008 roku, Iowa (2009 r.), Vermont (2009 r.), Maine (2009 r.), oraz Nowy Jork (2011 r.) oraz w stanie Waszyngton, Maryland i Maine od 2012 skutkiem plebiscytów ludności[5]. W Massachusetts w 2004 była to decyzja sądu stanowego, który orzekł, że odmawianie prawa do zawierania małżeństw przez pary homoseksualne jest niezgodne z konstytucją i dyskryminujące takie pary (decyzja ta oznacza, że małżeństwa homoseksualne w tym stanie są legalne, ale konieczna będzie jeszcze zmiana prawa – tak aby obejmowało ono i pary homoseksualne). W bardzo krótkim czasie ponad 4 000 par tej samej płci zawarło związek małżeński. W Kalifornii sąd stanowy zniósł zakaz zawierania małżeństw homoseksualnych wydany w 2004 roku i orzekł, że odmawianie prawa do zawierania małżeństwa osobom homoseksualnym jest niezgodne z konstytucją. Prawo to weszło w życie 14 czerwca 2008 roku. Małżeństwa osób tej samej płci w stanach Vermont, Maine, oraz Nowy Jork są wynikiem procedury legislacyjnej (tzn. stanowe „parlamenty” przyjęły ustawy dotyczące możliwości zawierania małżeństw przez pary tej samej płci) w przeciwieństwie do pozostałych stanów, gdzie takie orzeczenia wydawały sądy stanowe.

W stanach Rhode Island i District of Columbia (jednostka administracyjna Stanów Zjednoczonych - Waszyngton - ustawa przyjęta przez stanowy parlament weszła w życie 6 lipca 2009 r.) uznają małżeństwa osób tej samej płci zawarte za granicą tych stanów, lecz nie dają możliwości zawierania takich związków na własnym terytorium.

Kilka innych stanów zalegalizowało związki partnerskie, przyznając partnerom tylko część lub te same prawa, które posiadają małżeństwa albo konkubinaty dające zaledwie kilka podstawowych praw (główne z zakresu ochrony medycznej, czy praw pracowniczych).

Wiele stanów przyznaje parom tej samej płci prawo do adopcji dzieci. Dotyczy to w większości adopcji dzieci partnera (w większości są to decyzje sądów, interpretujące federalne prawo adopcji – dzieci jednego z partnerów). Tylko w niektórych stanach pary jednopłciowe mają możliwość adopcji (np. w Kalifornii). Pierwszym stanem, który zalegalizował adopcję dzieci, był stan Vermont w 1993 roku.

24 lutego 2004 Prezydent George W. Bush wezwał do uchwalenia poprawki do konstytucji USA zakazującej małżeństw par tej samej płci na poziomie federalnym. Senat odrzucił poprawkę w 2004 roku[6]. W podobnej sprawie podczas kolejnych wyborów prezydenckich odbyły się w 11 stanach referenda. Ich wyniki były pozytywne, dlatego też wprowadzono do stanowych konstytucji zakazy zawierania małżeństw homoseksualnych. W większości pozostałych stanów zakaz ten regulował specjalny akt o definicji małżeństwa tzw. DOMA.

26 czerwca 2015 Sąd Najwyższy stosunkiem głosów 5:4 zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci[4].

Spis powszechny z 2000 roku pokazał, że w kraju tym jest co najmniej 600 000 par homoseksualnych, niemal po równo płcią. Stanowią one dokładnie 1% wszystkich par żyjących w Stanach Zjednoczonych. Pary te wychowują wspólnie ok. 420 000 dzieci (co trzecia para lesbijska i co czwarta para gejowska; dla porównania co druga para heteroseksualna).

Sytuacja prawna osób LGBT w poszczególnych stanach i terytoriach zależnych USA

StanLegalizacja kontaktów homoseksualnychZakaz dyskryminacjiKonkubinatyZwiązki partnerskieMałżeństwa homoseksualnePrawo adopcjiKomentarze
Federalnie20031998--2015-małżeństwa osób tej samej płci zalegalizowano 26 czerwca 2015
Alabama2003TAK--2015TAK 
Alaska19802002Tak-2014TAK 
Arizona20012003 i 1992* 2003-20151 
Arkansas2002TAKzakazanezakazane20151 
Kalifornia1976199219992000/20052004-2004,2008-2008TAK 
Kolorado19722002 i 1977* 1999*-20141 
Connecticut19711991200020052008TAK 
Delaware19732001 i 2000* TAK-2013TAK 
Floryda20031991 i 1990* 1999*-2015TAK 
Georgia19981992*1993*-20151 
Hawaje19731991199719972013TAK 
Idaho20031994*TAK*-20141 
Illinois196220052004-2014TAK 
Indiana19772001 i 1993* TAK*-2014TAK 
Iowa19782000 i 1977* 2003-2009TAK 
Kansas20031995* TAK*-20141 
Kentucky19922003 i 1999* TAK*-20151 
Luizjana20032004 i 1991* TAK*-2015TAK 
Maine19762005TAK200420091 
Maryland19982001TAK(2005)¹2012TAK¹Ustawa zawetowana przez stanowego gubernatora
Massachusetts200219891992-20041993 
Michigan20032003 i 1978* 1991-2015TAK 
Minnesota20011993TAK-2013TAK 
Missisipi20032015--20151 
Missouri20031992* 1997*-20151 
Montana19972000TAK*-20141 
Nebraska19782015-20151
Nevada19931999TAK-2014TAK 
New Hampshire19751997TAK*200820101 
New Jersey19791992TAK200620131997 
New Mexico197520032003-?TAK 
Nowy Jork20002002199520032011TAK 
Karolina Północna20031975* 1994*-20141 
Dakota Północna19752015--20151 
Ohio19741999 i 1979* -Toledo, Cleveland Heights20151 
Oklahoma2003TAK* zakazanezakazane20141 
Oregon19721998199520082014TAK 
Pensylwania19952002 i 1982* TAK-2014TAK 
Rhode Island199819952001-2013TAK 
Karolina Południowa20031993*TAK-20141 
Dakota Południowa19771979*TAK-20151 
Tennessee1996TAK--2015TAK 
Teksas20031975* TAK-2015TAK 
Utah20031992TAK-20141 
Vermont197719921994200020091993 
Virginia20031995* TAK-20141 
Waszyngton19761993 i 1976* 200120072012TAK 
West Virginia19761993*TAK*-20141 
Wisconsin198319821988*-20141 
Wyoming1977TAK--20141 
Dystrykt Kolumbia19931973199220022015TAK 
Samoa Amerykańskie1979---2015- 
Guam19762015--2015TAK 
Mariany Północne1983---2015- 
Portoryko2003-(2003)-20151W 2003(?) pary homoseksualne zostały włączone do korzystania z rządowych programów o przeciwdziałaniu przemocy domowej
Wyspy Dziewicze19842015--2015- 

2003 – karalność aktywności homoseksualnej unieważniona przez sądy, ale prawo jeszcze nie zostało zmienione / tylko pewien zakaz dyskryminacji (dot. miejsca pracy, ale tylko pracowników publicznych lub w edukacji i szkoleniach – tak jak federalnie).
2003 – seks homoseksualny zalegalizowany / ogólny zakaz dyskryminacji w wielu dziedzinach.

* – tylko w niektórych częściach stanu (np. miasta lub okręgi), ale nie w całym stanie.

1 – każda osoba indywidualnie bez względu na orientację seksualną może adoptować dziecko

Życie osób LGBT w kraju

Gejowska demonstracja w Nowym Jorku w 1976 roku

Tolerancja wobec gejów i lesbijek rozwija się z każdym rokiem. Podobnie jak na całym świecie, głównie wśród młodych, lepiej wykształconych i mieszkańców większych miast. W 2007 roku 57% Amerykanów uważało, że homoseksualizm należy akceptować[7].

Badanie opinii publicznej w 2007 roku pokazało, że 28% Amerykanów popiera legalizację małżeństw homoseksualnych, a kolejne 32%, zamiast małżeństw – związki partnerskie. 35% z nich jest przeciwna jakiemukolwiek prawnemu uznawaniu związków homoseksualnych[8].

W badaniu opinii publicznej z sierpnia 2007 roku 68% Amerykanów stwierdziło, że geje i lesbijki powinni mieć możliwość służby w wojsku bez ukrywania swojej orientacji seksualnej. Przeciwnego zdania było 23% obywateli USA. Dodatkowo, 34% ankietowanych przyznało, iż prawdopodobieństwo że w przyszłych wyborach prezydenckich wybiorą danego kandydata byłoby mniejsze, jeśli ten chciałby wprowadzić małżeństwa homoseksualne i możliwość służby w wojsku dla osób homoseksualnych bez ukrywania ich orientacji seksualnej. Dla pozostałych 12% ankietowanych prawdopodobieństwo to byłoby większe, a dla 51% plany kandydata w tej sprawie nie miałyby znaczenia przy wyborze[9].

Jak podają statystyki FBI w USA w 2004 roku 15,6% zgłoszonych ataków nienawiści było motywowanych odmienną orientacją seksualną ofiar. W większości ofiarami tych ataków byli geje[10]. W 2009 roku odmienną orientacją seksualną ofiar motywowanych było 18,5% ataków tego rodzaju[11]. Każdego roku kilkadziesiąt osób LGBT jest mordowana w kraju z pobudek homofobicznych (patrz więcej: Matthew Shepard).

W całych Stanach funkcjonują setki lokali gejowskich, zwłaszcza w San Francisco, Nowym Jorku, Chicago czy Los Angeles. Mniejsze sceny istnieją w każdym większym mieście. Ponadto działają tu niezliczone organizacje zajmujące się obroną praw mniejszości seksualnych, wydawane są publikacje i organizowane parady gejowskie. Największe z nich odbywają się w Waszyngtonie i San Francisco, gromadząc corocznie przeszło milion osób. W kraju działają dwa kanały telewizyjne o tematyce LGBT.

Szereg kościołów protestanckich udziela związkom homoseksualnym błogosławieństw, niektóre także udzielają ślubów, między innymi kościół anglikański, Zjednoczony Kościół Chrystusa (który jako pierwszy poparł oficjalnie małżeństwa homoseksualne zalegalizowane przez Kanadę), a także inne. W marcu 2011 przeprowadzone przez firmę Gary Langer Research Associated (na zlecenie ABC News i The Washington Post) badania opinii publicznej wykazały po raz pierwszy, że większość obywateli tego kraju popiera małżeństwa homoseksualne.

Przypisy

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Scale of justice gold.png Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Ambox outdated serious.svg
An outdated clock with a serious icon
Gay flag.svg
Tęczowa flaga. Symbol walki o prawa osób homoseksualnych. Gay flag pl.svg
LGBT flag map of the United States of America.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
LGBT flag map of the United States of America
North america blank range map.png
Autor: Alan Rockefeller, Licencja: CC-BY-SA-3.0
North America Political Range Map
EEUU discriminación homosexual.svg
Autor: Ecelan, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Color-coded map displaying civil rights protection for employees based on sexual orientation and/or gender identity in the United States (current as of May, 2007)
Gay Rights demonstration, NYC 1976.jpg
Gay rights demonstration at the Democratic National Convention, New York City
Sf2006pride-7.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5