Szachowe mecze pretendentów

Mecze pretendentów FIDE stanowiły trzeci i najwyższy szczebel eliminacji (po turniejach strefowych i międzystrefowych) wyłaniających przeciwnika dla mistrza świata w szachach (jedyny wyjątek miał miejsce w roku 1996, gdy finałowy mecz pretendentów był zarazem spotkaniem o mistrzostwo świata).

Mecze pretendentów

Projekt regulaminu meczów, które zastąpiły turnieje pretendentów począwszy od szóstego cyklu rozgrywek, powstał w wyniku wniosku federacji szachowej USA na Kongresie FIDE w Sztokholmie w roku 1962. Wniosek ten był w prostej linii realizacją pomysłu Bobby Fischera, który nie widział sensu uczestnictwa w turniejach pretendentów, w których połowę (lub więcej) zawodników stanowili reprezentanci ZSRR (według amerykańskiego arcymistrza zawodnicy radzieccy szybko remisowali pojedynki między sobą, dzięki czemu zapewniali sobie dodatkowe dni wolne w tych długich i wyczerpujących turniejach, natomiast przeciwko niemu grali z pełnym zaangażowaniem).

Przez dwadzieścia lat formuła meczów była niezmienna. Brało w nich udział po 8 zawodników: 6 najlepszych z turnieju międzystrefowego (w przypadku dwóch turniejów – po 3, a w przypadku trzech – po 2 najlepszych z każdego turnieju) oraz 2 uczestników poprzedniego finałowego meczu pretendentów (ewentualnie ustępujący mistrz świata).

Pierwsze zmiany w regulaminie pojawiły się w roku 1985, wprowadzono wówczas pośrednią eliminację w postaci turnieju pretendentów, który wyłonił tylko 4 zawodników biorących udział w meczach pretendentów, zaś najlepszy z tej czwórki spotkał się w meczu finałowym z wicemistrzem świata Anatolijem Karpowem. Również kolejne cykle przyniosły duże modyfikacje – w XIV w I rundzie spotkań rozegrano 7 meczów (9 zawodników z turniejów międzystrefowych, 4 ćwierćfinalistów poprzedniej edycji meczów pretendentów oraz 1 zawodnik wyznaczony przez organizatora). Ósemkę ćwierćfinalistów uzupełnił wicemistrz świata Anatolij Karpow. W XV cyklu w I rundzie ponownie rozegrano 7 spotkań, a wśród uczestników było 11 najlepszych z turnieju międzystrefowego oraz 3 półfinalistów poprzedniego cyklu. W II rundzie stawkę ponownie uzupełnił Anatolij Karpow. Ostatni turniej (cykl XVI), przed gruntowną zmianą zasad wyłaniania mistrza w szachach, był wyjątkowy z powodu wyeliminowania z rozgrywek Garriego Kasparowa i Nigela Shorta, którzy rozegrali w roku 1993 mecz o mistrzostwo świata PCA. W tym turnieju, w I rundzie rozegrano tylko 6 spotkań, w których wystąpiło 10 szachistów z turnieju międzystrefowego oraz 2 uczestników meczów półfinałowych poprzedniej edycji). W II rundzie rozegrano tylko 3 spotkania, a dopiero w rundzie III trójkę zwycięzców spotkań ćwierćfinałowych uzupełnił Anatolij Karpow. Cykl ten był również wyjątkowy z tego względu, iż zwycięzcy meczów półfinałowych grali od razu o tytuł mistrza świata.

Konkurencyjne dla FIDE Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów PCA zorganizowało tylko jeden cykl wyłaniający swojego mistrza świata: ósemka ćwierćfinalistów składała się z 7 najlepszych zawodników z turnieju międzystrefowego oraz wicemistrza świata PCA (Nigel Short). Kolejnych edycji nie udało się rozegrać z powodu rozpadu tej federacji w roku 1995.

W latach 1998, 1999, 2000, 2002 i 2004 pięciu kolejnych mistrzów świata wyłaniano w odrębnych turniejach (z udziałem min. 64 zawodników), w ramach których rozgrywano mecze systemem pucharowym, natomiast w roku 2005 rozegrano tzw. turniej unifikacyjny w San Luis, w którym zwyciężył Weselin Topałow. Do odrębnych meczów pretendentów powrócono w 2007 roku.

Cykl 1964-66 (B. Spasski)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1965Ryga    
  Borys Spasski 6
1965 – Ryga
  Paul Keres 4 
  Borys Spasski 5½
1965 – Moskwa
   Jefim Geller 2½ 
  Jefim Geller 5½
1965 – Tbilisi
  Wasilij Smysłow 2½ 
  Borys Spasski 7
1965 – Bled
   Michaił Tal 4
  Michaił Tal 5½
1965 – Bled
 Węgry Lajos Portisch 2½ 
  Michaił Tal 5½
1965 – Bled
  Dania Bent Larsen 4½ 
 Dania Bent Larsen 5½
  Borislav Ivkov 2½ 


Cykl 1967-69 (B.Spasski)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1968Suchumi    
  Borys Spasski 5½
1968 – Malmö
  Jefim Geller 2½ 
  Borys Spasski 5½
1968 – Poreč
  Dania Bent Larsen 2½ 
 Dania Bent Larsen 5½
1968 – Kijów
 Węgry Lajos Portisch 4½ 
  Borys Spasski 6½
1968 – Amsterdam
   Wiktor Korcznoj 3½
  Wiktor Korcznoj 5½
1968 – Moskwa
 Stany Zjednoczone Samuel Reshevsky 2½ 
  Wiktor Korcznoj 5½
1968 – Belgrad
   Michaił Tal 4½ 
  Michaił Tal 5½
  Svetozar Gligorić 3½ 


Cykl 1970-72 (B.Fischer)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1971Vancouver    
 Stany Zjednoczone Bobby Fischer 6
1971 – Denver
  Mark Tajmanow 0 
 Stany Zjednoczone Bobby Fischer 6
1971 – Las Palmas
  Dania Bent Larsen 0 
 Dania Bent Larsen 5½
1971 – Buenos Aires
  Wolfgang Uhlmann 3½ 
 Stany Zjednoczone Bobby Fischer 6½
1971 – Sewilla
   Tigran Petrosjan 2½
  Tigran Petrosjan 4
1971 – Moskwa
 Niemcy Robert Hübner 3 
  Tigran Petrosjan 5½
1971 – Moskwa
   Wiktor Korcznoj 4½ 
  Wiktor Korcznoj 5½
  Jefim Geller 2½ 


Cykl 1973–75 (A.Karpow)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1974Moskwa    
  Anatolij Karpow 5½
1974 – Leningrad
  Lew Poługajewski 2½ 
  Anatolij Karpow 7
1974 – San Juan
   Borys Spasski 4 
  Borys Spasski 4½
1974 – Moskwa
 Stany Zjednoczone Robert Byrne 1½ 
  Anatolij Karpow 12½
1974 – Augusta
   Wiktor Korcznoj 11½
  Wiktor Korcznoj 7½
1974 – Odessa
 Brazylia Henrique Mecking 5½ 
  Wiktor Korcznoj 3½
1974 – Palma de Mallorca
   Tigran Petrosjan 1½ 
  Tigran Petrosjan 7
 Węgry Lajos Portisch 6 


Cykl 1976-78 (W.Korcznoj)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1977Lukka    
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 6½
1977 – Evian
  Tigran Petrosjan 5½ 
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 8½
1977 – Lucerna
   Lew Poługajewski 4½ 
  Lew Poługajewski 6½
1977 – Belgrad
 Brazylia Henrique Mecking 5½ 
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 10½
1977 – Reykjavik
   Borys Spasski 7½
  Borys Spasski 8½
1977 – Genewa
 Czechosłowacja Vlastimil Hort 7½ 
  Borys Spasski 8½
1977 – Rotterdam
  Węgry Lajos Portisch 6½ 
 Węgry Lajos Portisch 6½
 Dania Bent Larsen 3½ 


Cykl 1979-81 (W.Korcznoj)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1980Velden    
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 5½
1980 – Buenos Aires
  Tigran Petrosjan 3½ 
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 7½
1980 – Ałma-Ata
   Lew Poługajewski 6½ 
  Lew Poługajewski 5½
1980 – Merano
  Michaił Tal 2½ 
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 4½
1980 – Bad Lauterberg
  Niemcy Robert Hübner 3½
 Niemcy Robert Hübner 5½
1980 – Abano Terme
 Węgry András Adorján 4½ 
 Niemcy Robert Hübner 6½
1980 – Meksyk
  Węgry Lajos Portisch 4½ 
 Węgry Lajos Portisch 7
  Borys Spasski 7 


Cykl 1982-84 (G.Kasparow)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1983Moskwa    
  Garri Kasparow 6
1983 – Londyn
  Aleksander Bielawski 3 
  Garri Kasparow 7
1983 – Bad Kissingen
  Szwajcaria Wiktor Korcznoj 4 
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 6
1984Wilno
 Węgry Lajos Portisch 3 
  Garri Kasparow 8½
1983 – Velden
   Wasilij Smysłow 4½
  Wasilij Smysłow 7
1983 – Londyn
 Niemcy Robert Hübner 7 
  Wasilij Smysłow 6½
1983 – Alicante
  Węgry Zoltán Ribli 4½ 
 Węgry Zoltán Ribli 6
 Filipiny Eugenio Torre 4 


Cykl 1985-87 (A.Karpow)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
    
  Anatolij Karpow 
   
  Anatolij Karpow 
    
  
1987Linares
   
  Anatolij Karpow 7½
1986Mińsk
   Andriej Sokołow 3½
  Andriej Sokołow 6
1986 – Ryga
  Rafael Waganian 2 
  Andriej Sokołow 7½
1986 – Tilburg
   Artur Jusupow 6½ 
  Artur Jusupow 6
 Holandia Jan Timman 3 


Cykl 1988-90 (A.Karpow)

1/8 finałuĆwierćfinałyPółfinałyFinał
              
      
  Anatolij Karpow 
1989Seattle
   
  Anatolij Karpow 3½
1988Saint John
  Islandia Johann Hjartarson 1½ 
 Islandia Johann Hjartarson 4½
1989 – Londyn
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 3½ 
  Anatolij Karpow 4½
1988 – Saint John
   Artur Jusupow 3½ 
  Artur Jusupow 3½
1989 – Québec
  Jaan Ehlvest 1½ 
  Artur Jusupow 5
1988 – Saint John
  Kanada Kevin Spraggett 4 
 Kanada Kevin Spraggett 6½
1990Kuala Lumpur
  Andriej Sokołow 5½ 
  Anatolij Karpow 6½
1988 – Saint John
  Holandia Jan Timman 2½
 Holandia Jan Timman 3½
1989 – Antwerpia
  Walerij Sałow 2½ 
 Holandia Jan Timman 3½
1988 – Saint John
  Węgry Lajos Portisch 2½ 
 Węgry Lajos Portisch 3½
1989 – Londyn
  Rafael Waganian 2½ 
 Holandia Jan Timman 4½
1988 – Saint John
  Anglia Jonathan Speelman 3½ 
 Anglia Jonathan Speelman 4
1989 – Londyn 
 Stany Zjednoczone Yasser Seirawan 1 
 Anglia Jonathan Speelman 3½
1988 – Saint John
  Anglia Nigel Short 1½ 
 Anglia Nigel Short 3½
 Węgry Gyula Sax 1½ 


Cykl 1991-93 (N.Short)

1/8 finałuĆwierćfinałyPółfinałyFinał
              
1991Londyn      
 Anglia Nigel Short 5½
1991 – Bruksela
 Anglia Jonathan Speelman 4½ 
 Anglia Nigel Short 5
1991 – Sarajewo
  Białoruś Borys Gelfand 3 
 Białoruś Borys Gelfand 5½
1992Linares
  Predrag Nikolić 4½ 
 Anglia Nigel Short 6
  Rosja Anatolij Karpow 4 
 Rosja Anatolij Karpow 
1991 – Bruksela
   
 Rosja Anatolij Karpow 4½
1991 – Madras
  Indie Viswanathan Anand 3½ 
 Indie Viswanathan Anand 4½
1993Madryt
 Rosja Aleksiej Driejew 1½ 
 Anglia Nigel Short 7½
1991 – Sarajewo
  Holandia Jan Timman 5½
 Holandia Jan Timman 4½
1991 – Bruksela
 Niemcy Robert Hübner 2½ 
 Holandia Jan Timman 4½
1991 – Wijk aan Zee
  Szwajcaria Wiktor Korcznoj 2½ 
 Szwajcaria Wiktor Korcznoj 5½
1992 – Linares
 Węgry Gyula Sax 4½ 
 Holandia Jan Timman 6
1991 – Wijk aan Zee
  Rosja Artur Jusupow 4 
 Rosja Artur Jusupow 6½
1991 – Bruksela 
 Rosja Siergiej Dołmatow 5½ 
 Rosja Artur Jusupow 5½
1991 – Ryga
  Ukraina Wasilij Iwanczuk 4½ 
 Ukraina Wasilij Iwanczuk 4½
 Izrael Leonid Judasin ½ 


Cykl 1994-96 (A.Karpow)

1/8 finałuĆwierćfinałyPółfinałyFinał
              
      
 Rosja Anatolij Karpow 
   
 Rosja Anatolij Karpow 
    
  
1995 – Hyderabad
   
 Rosja Anatolij Karpow 6
1994Wijk aan Zee
  Białoruś Borys Gelfand 3 
 Białoruś Borys Gelfand 5
1994 – Hyderabad
 Anglia Michael Adams 3 
 Białoruś Borys Gelfand 4½
1994 – Wijk aan Zee
  Rosja Władimir Kramnik 3½ 
 Rosja Władimir Kramnik 4½
1996Elista
Mecz o mistrzostwo świata
 Izrael Leonid Judasin 2½ 
 Rosja Anatolij Karpow 10½
1994 – Wijk aan Zee
  Stany Zjednoczone Gata Kamski 7½
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 4½
1994 – Hyderabad
 Holandia Paul van der Sterren 2½ 
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 6
1994 – Wijk aan Zee
  Indie Viswanathan Anand 4 
 Indie Viswanathan Anand 4½
1995 – Hyderabad
 Niemcy Artur Jusupow 2½ 
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 5½
1994 – Wijk aan Zee
  Rosja Walerij Sałow 1½ 
 Rosja Walerij Sałow 5
1994 – Hyderabad 
 Rosja Aleksandr Chalifman 1 
 Rosja Walerij Sałow 4½
1994 – Wijk aan Zee
  Holandia Jan Timman 3½ 
 Holandia Jan Timman 4½
 Francja Joël Lautier 3½ 


Cykl 2005-07

Elista, 26 maja14 czerwca 2007
sędzia główny: Andrzej Filipowicz
strona internetowa: globalchess.eu
zwycięzcy ćwierćfinałów (najlepsza czwórka) awansują do turnieju o mistrzostwo świata w Meksyku[1]
mecze złożone z 6 partii, w przypadku remisu (3-3) następują dogrywki:

  • złożona z 4 partii tempem 25 minut+10 sek. na posunięcie
  • następnie (przy wyniku 5-5) złożona z 2 partii tempem 5 minut+10 sek. na posunięcie
  • w przypadku kolejnego remisu (6-6) jedna partia błyskawiczna, w której białe otrzymują 6 minut i aby awansować muszą wygrać, natomiast czarne – 5 minut i do awansu wystarcza im remis

uwaga: w turnieju rozegrano tylko dwie rundy, nie rozgrywano dalszych w celu wyłonienia zwycięzcy
do mistrzostw świata 2007 awansowali: Lewon Aronian, Péter Lékó, Borys Gelfand i Aleksandr Griszczuk

I rundaII runda
 Armenia Lewon Aronian
 Norwegia Magnus Carlsen
7
5
 Armenia Lewon Aronian
 Hiszpania Aleksiej Szyrow

 Hiszpania Aleksiej Szyrow
 Anglia Michael Adams

 Węgry Péter Lékó
 Turcja Michaił Gurewicz

 ½
 Węgry Péter Lékó
 Rosja Jewgienij Bariejew

 Rosja Jewgienij Bariejew
 Węgry Judit Polgár

 Rosja Aleksandr Griszczuk
 Rosja Władimir Małachow

 Rosja Aleksandr Griszczuk
 Rosja Siergiej Rublewski

 Rosja Siergiej Rublewski
 Ukraina Rusłan Ponomariow

 Izrael Borys Gelfand
 Uzbekistan Rustam Kasimdżanow

 Izrael Borys Gelfand
 Stany Zjednoczone Gata Kamski

 Stany Zjednoczone Gata Kamski
 Francja Étienne Bacrot

 ½

Cykl 2009-12 (B.Gelfand)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
    
 Bułgaria Weselin Topałow 1½
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 2½ 
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 4
  Izrael Borys Gelfand 6 
 Izrael Borys Gelfand 2½
 Azerbejdżan Szachrijar Mammedjarow 1½ 
 Izrael Borys Gelfand 3½
  Rosja Aleksandr Griszczuk 2½
 Azerbejdżan Lewon Aronjan 3½
 Rosja Aleksandr Griszczuk 4½ 
 Rosja Aleksandr Griszczuk 5½
  Rosja Władimir Kramnik 4½ 
 Rosja Władimir Kramnik 6½
 Azerbejdżan Tejmur Radżabow 5½ 


Mecze pretendentów PCA

Cykl 1994-95 (V.Anand)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1994Nowy Jork    
 Indie Viswanathan Anand 5
1994 – Linares
 Ukraina Oleg Romaniszyn 2 
 Indie Viswanathan Anand 5½
1994 – Nowy Jork
  Anglia Michael Adams 1½ 
 Anglia Michael Adams 7½
1995Las Palmas
 Rosja Siergiej Tiwiakow 6½ 
 Indie Viswanathan Anand 6½
1994 – Nowy Jork
  Stany Zjednoczone Gata Kamski 4½
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 4½
1994 – Linares
 Rosja Władimir Kramnik 1½ 
 Stany Zjednoczone Gata Kamski 5½
1994 – Nowy Jork
  Anglia Nigel Short 1½ 
 Anglia Nigel Short 6½
 Stany Zjednoczone Boris Gulko 5½ 


Mecze pretendentek

Cykl 1971-72 (A.Kusznir)

 PółfinałyFinał
       
1971Mińsk
  Ałła Kusznir 
  Tatiana Zatułowska 
 
1971 – Kisłowodzk
    Ałła Kusznir
   Nana Aleksandrija
1971 – Bladel
  Nana Aleksandrija
  Milunka Lazarević 


Cykl 1973–75 (N.Aleksandrija)

 PółfinałyFinał
       
1974Ryga
  Nana Aleksandrija 
  Marta Lityńska 
 
1975 – Moskwa
    Nana Aleksandrija9
   Irina Lewitina8
1974 – Kisłowodzk
  Irina Lewitina
  Walentyna Kozłowska 


Cykl 1976-78 (M.Cziburdanidze)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1977 – Tbilisi    
  Maia Cziburdanidze 5½
1977 – Tallinn
  Nana Aleksandrija 4½ 
  Maia Cziburdanidze 6½
1977 – Sofia
   Jelena Achmyłowska 5½ 
  Jelena Achmyłowska 6½
1978 – Bad Kissingen
 Bułgaria Tatiana Lemaczko 5½ 
  Maia Cziburdanidze 7½
1977 – Dortmund
  Izrael Ałła Kusznir 6½
 Izrael Ałła Kusznir 6
1977 – Berlin Zachodni
  Irina Lewitina 3 
 Izrael Ałła Kusznir 6½
1977 – Soczi
   Jelena Fatalibekowa 3½ 
  Jelena Fatalibekowa 6
  Walentyna Kozłowska 2 


Cykl 1979-81 (N.Aleksandrija)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1980 – Kisłowodzk    
  Nana Aleksandrija 5½
1980 – Wilno
  Jelena Achmyłowska 3½ 
  Nana Aleksandrija 7
1980 – Odessa
   Marta Lityńska 5 
  Marta Lityńska 5½
1981 – Tbilisi
 Bułgaria Tatiana Lemaczko 2½ 
  Nana Aleksandrija 6½
1980 – Donji Milanovac
   Nana Ioseliani 2½
  Nana Ioseliani 6
1980 – Tbilisi
 Węgry Zsuzsa Verőci 3 
  Nana Ioseliani 7
1980 – Tbilisi
   Nona Gaprindaszwili 7 
  Nona Gaprindaszwili 6
  Nino Gurieli 3 


Cykl 1982-84 (I.Lewitina)

ĆwierćfinałyPółfinałyFinał
          
1983 – Lwów    
  Irina Lewitina 6
1983 – Dubna
  Nona Gaprindaszwili 4 
  Irina Lewitina 7½
1983 – Alicante
   Nana Aleksandrija 6½ 
  Nana Aleksandrija 5½
1984 – Soczi
 Szwajcaria Tatiana Lemaczko 4½ 
  Irina Lewitina 7
1983 – Bad Kissingen
   Lidija Semenowa 5
  Lidija Semenowa 5½
1983 – Soczi
 Rumunia Margareta Muresan 4½ 
  Lidija Semenowa 5½
1983 – Velden
   Nana Ioseliani 4½ 
  Nana Ioseliani 6
  Liu Shilan 3 


Przypisy

Bibliografia

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Flag of SFR Yugoslavia.svg
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of England.svg
Flag of England. Saint George's cross (a red cross on a white background), used as the Flag of England, the Italian city of Genoa and various other places.
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).