Szalejów Dolny

Szalejów Dolny

wieś
Kościół w Szalejowie Dolnym
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Kłodzko
Wysokość	310–330[1] m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	677[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-314[3]
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0853033
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko Szalejów Dolny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szalejów Dolny
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Szalejów Dolny
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Szalejów Dolny
50°25′32″N 16°35′11″E/50,425556 16,586389

Kaplica św. Marii Magdaleny w Szalejowie Dolnym

Pałac w Szalejowie Dolnym

Szalejów Dolny (niem. Niederschwedeldorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko, w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej.

Położenie

Szalejów Dolny to duża wieś o długości około 4,2 km, leżąca w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej, nad dolnym biegiem Bystrzycy Dusznickiej, na wysokości około 310–330 m n.p.m.^[1]

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi i istniejącym tu kościele pochodzi z 1269 roku^[4]. W 1350 roku arcybiskup Arnoszt z Pardubic kupił miejscowość, a następnie przekazał ją kanonikom regularnym św. Augustyna z Kłodzka^[4]. W 1597 roku wieś przejęli jezuici, pod rządami których Szalejów Dolny rozwinął się i za sprawą wzniesionej tu kaplicy św. Anny stał się lokalnym ośrodkiem pielgrzymkowym^[4]. W 1683 roku znaczna część wsi została zniszczona w wielkim pożarze, po którym odbudowano zniszczone domy oraz wzniesiono browar, słynący w okolicy ze znakomitego piwa^[4].

W 1840 roku w miejscowości istniały: pałac, kościół, kilka kaplic, szkoła, browar, olejarnia, młyn wodny i tartak, a w późniejszym okresie także cukrownia^[4]. Było tam też kilka gospód, z których korzystali pielgrzymi, a potem także letnicy^[4].
W latach 1937–1945 na polach pomiędzy kłodzkimi Kościelnikami a Szalejowem Dolnym, należącymi do posiadłości baronów von Münchhausenów, funkcjonowało wojskowe lotnisko polowe Feldflugplatz Komturhof, skąd startowały samoloty rozpoznania lotniczego Luftwaffe. Szczególne znaczenie lotnisko zdobyło wtedy, gdy front osiągnął granicę Śląska w drugiej połowie stycznia 1945. W czasie oblężenia Wrocławia samoloty przywoziły ciężko rannych do szpitala w Kłodzku. Komendantura lotniska była zakwaterowana w pałacu Münchhausenów, żołnierze w większości gospodarstw i domów w Szalejowie. Oddział liczył 300 żołnierzy. Na skraju wsi zlokalizowano hangary i warsztaty^[5].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[6]:

• kościół pw. Świętych Szymona i Judy Tadeusza, z 1489–1491 roku, rozbudowany ok. 1602 i przebudowany w latach 1702–1707, kiedy dodano hełm wieży. Portale późnogotyckie, renesansowe i jeden barokowy, barokowe: chrzcielnica z 1702^[7], kościół filialny parafii św. Jerzego w Szalejowie Górnym
• plebania (przy kościele filialnym), z 1564 roku, przebudowana w 1757 roku,
• kaplica św. Anny, z lat 1731–1732,
• kaplica pw. św. Marii Magdaleny, z 1734 roku^[7],
• zespół pałacowy, z 1844 roku, w skład którego wchodzą:
  • pałac,
  • park z pozostałością grobowca rodziny Münchhausenów,
• dom nr 7, drewniany, z XVIII wieku, przeniesiony do skansenu w Pstrążnej.

Zobacz też

• Szalejów Górny

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1994, ISBN 83-85773-06-1.
• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .

Linki zewnętrzne

• Schwedeldorf, 1.) Nieder, wś, pow. kładzki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 401 .