Szalejów Górny

Szalejów Górny

wieś
Kościół św. Jerzego w Szalejowie Górnym
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Kłodzko
Wysokość	325-350[1] m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	812[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-300
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0853040
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko Szalejów Górny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szalejów Górny
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Szalejów Górny
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Szalejów Górny
50°25′38″N 16°32′43″E/50,427222 16,545278

Szalejów Górny (niem. Oberschwedeldorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko, w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej.

Położenie

Szalejów Górny to duża wieś łańcuchowa leżąca w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej, pomiędzy Szalejowem Dolnym na wschodzie i Wolanami na zachodzie, na wysokości około 325–350 m n.p.m.^[1]

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Początki Szalejowa Górnego sięgają pierwszej połowy XIII wieku, w 1269 istniał tu kościół^[3]. W 1350 arcybiskup Arnoszt z Pardubic kupił miejscowość, a następnie przekazał ją augustianom z Kłodzka^[3]. W czasie wojen husyckich wieś została złupiona, ale szybko podniosła się z upadku^[3]. Jako posiadłość ziemska uległa znacznemu rozdrobnieniu, w szczytowym okresie należała do jedenastu właścicieli^[3]. W 1527 Szalejów Górny przeszedł na własność klasztoru jezuitów w Kłodzku^[3].

Zimą 1778, w czasie wojny o sukcesję bawarską, zbudowano nad wsią fort, który miał za zadanie pełnić rolę posterunku obserwacyjnego, a w razie potrzeby związać siły wroga. Był to w istocie blokhauz mogący odpierać atak ze wszystkich stron. Fort został zaatakowany 17 stycznia 1779 przez wojska austriackie pod dowództwem feldmarszałka Dagoberta Sigmunda von Wurmsera 17 stycznia 1779. Efektywna obrona Fortu Oberschwedelsdorf uchroniła przed atakiem twierdzę kłodzką i trafiła do traktatów o sztuce fortyfikacji^[4][5].

W 1840 były tu: dwór Rübischhof należący do Antona Franza, kościół, szkoła, trzy wytwórnie starki i kilka folwarków^[3]. Po 1945 roku Szalejów Górny pozostał dużą wsią rolniczą z dobrze rozwiniętą infrastrukturą, do końca 1972 miejscowość była siedzibą gromady^[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[6]:

• zespół kościoła pw. św. Jerzego, w skład którego wchodzą:
  • kościół parafialny z drugiej połowy XIV wieku, siedziba parafii św. Jerzego, przebudowany w 1683 i w 1765 roku^[3], wewnątrz gotycka Pieta z ok. 1420 i Madonna z pocz. XVI w., barokowe obrazy i epitafia^[7],
  • dzwonnica z 1683 roku,
  • mur obronny cmentarza, z pierwszej połowy XV wieku,
  • kaplica z XVIII/XIX wieku
  • budynek bramny z XV wieku, w zachodniej ścianie z wimpergą z głową Chrystusa,
• pałac z 1916 roku,
• dom zarządcy folwarku, nr 47, z XVIII/XIX wieku,
• spichlerz z domem mieszkalnym, nr 64, z końca XVII wieku, przebudowany w XVIII/XIX wieku.

Zobacz też

• Fort w Szalejowie Górnym
• Szalejów Dolny

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1994, ISBN 83-85773-06-1.
• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .
• Henryk Grzybowski. Fort Oberschwedeldorf w Szalejowie Górnym – nieznany fort Ziemi Kłodzkiej. „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”. 2011 (nr 17). Oficyna Wydawnicza Brama, Kłodzko. ISSN 1232-0048. OCLC 749185061. 
• Henryk Grzybowski. Bateria nad Pasterką – zapomniana kłodzka fortyfikacja. Geneza powstania i charakterystyka. „Ziemia Kłodzka”. 2013 (nr 226), s. 8, 2013-05-31. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka. ISSN 1234-9208. OCLC 499751393. 

Linki zewnętrzne

• Schwedeldorf, (2) Ober, wś, pow. kładzki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 401 .

ṉ