Szanghaj

Szanghaj
Shanghai
上海
miasto wydzielone
Ilustracja
Państwo

 Chińska Republika Ludowa

Burmistrz

Gong Zheng

Powierzchnia

6340[1] km²

Wysokość

4[2] m n.p.m.

Populacja (2017)
• liczba ludności
• gęstość


24 237 800[1]
3823 os./km²

Nr kierunkowy

021

Kod pocztowy

200000-202100

Tablice rejestracyjne

沪 A, B, D, E, F, G, H, J, K
沪C (przedmieścia)

Położenie na mapie Chin
Mapa konturowa Chin, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Szanghaj”
Ziemia31°12′N 121°30′E/31,200000 121,500000
Strona internetowa
Portal Chiny
Szanghaj, dzielnica Pudong

Szanghaj (Shanghai, chiń.: 上海; pinyin: Shànghǎi) – miasto we wschodnich Chinach, przy ujściu rzeki Jangcy, jedno z czterech miast wydzielonych Chińskiej Republiki Ludowej. Cała jednostka administracyjna liczyła w 2018 roku 24 237 800 mieszkańców[1]. Port w Szanghaju jest największym na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego[3]. Działa tutaj również jedna z największych giełd. W dzielnicy Pudong, leżącej naprzeciwko historycznego Bundu, skupia się jedna z największych na świecie liczba wieżowców[4]. W mieście znajduje się Konsulat Generalny RP.

Nazwa

Nazwa miasta składa się ze znaków „na” i „morze” (nie znaczy jednak „na morzu” – „na morzu” to po chińsku 海上 hǎi shàng), często interpretuje się ją jako „Najdalszy zasięg morza” lub „(Naprzód) w morze”. Skrócone nazwy to 滬 (uproszcz. 沪, Hù) lub 申 (Shēn). Szanghaj miał także liczne przydomki, nadane przez przybyszów z zachodu, m.in. Paryż Wschodu, Królowa Orientu i Azjatycka Prostytutka (chodzi tu o lata upadku Szanghaju – dwudzieste i trzydzieste – kiedy szerzyła się przestępczość i prostytucja).

Geografia i klimat

Szanghaj leży przy ujściu rzeki Jangcy do Morza Wschodniochińskiego (część Oceanu Spokojnego), zaś od południa nad zatoką Hangzhou. Przy wschodniej granicy miasta znajduje się jezioro Dian Shan o powierzchni 62 km²[5]. Miasto, które jest przedzielone na dwie części rzeką Huangpu, leży na równinie, której średnia wysokość nad poziomem morza wynosi około czterech metrów, zaś najwyższym punktem jest wzgórze Dajin, które ma 103,4 m wysokości[6]. Ponadto powiat Chongming obejmuje trzy wyspy położone w ujściu rzeki Jangcy – Chongming (pow. 1267 km²), Changxing (pow. 88 km²) i Hengsha (pow. 56 km²)[7].

W Szanghaju występują wszystkie cztery pory roku. Latem temperatury osiągają 37 °C, a niekiedy przekraczają 40 °C[8]. Zimą występuje duże zachmurzenie, a latem jest wilgotno. Jesień i wiosna w mieście są ciepłe, i zwykle są to najlepsze pory do zwiedzania miasta przez turystów. Zima zaczyna się w połowie grudnia, a kończy wraz z lutym. W okresie letnim jest najwięcej opadów deszczu.

Średnia temperatura i opady dla Szanghaju (okres 30 letni)
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie temperatury w dzień [°C]7.78.612.718.623.527.231.631.527.222.316.710.619,9
Średnie temperatury w nocy [°C]0.51.55.110.615.720.324.824.720.514.78.62.412,5
Opady [mm] 39598110211515212813315661513593
Średnia liczba dni z opadami91013131314121012987130
Źródło: Światowa Organizacja Meteorologiczna[9]

Podział administracyjny

Dzielnica Xuhui

Szanghaj dzieli się na 15 dzielnic i 1 powiat (Chongming).

Podział miasta Szanghaj[1]
Huangpu
Xuhui
Changning
Putuo
Yangpu
Minhang
Baoshan
Jiading
Pudong
Jinshan
Songjiang
Qingpu
Fengxian
Chongming
Jing'an
Hongkou
Nazwa dzielnicyPopulacja
(2018)		Powierzchnia
(km²)		Gęstość zaludnienia
(/km²)
Baoshan (宝山区)2 042 300270,997536
Changning (长宁区)694 00038,318 120
Chongming (崇明区)688 1001185,49580
Fengxian (奉贤区)1 152 000687,391676
Hongkou (虹口区)797 00023,4833 944
Huangpu (黄浦区)653 80020,4631 955
Jiading (嘉定区)1 588 900464,23423
Jing’an (静安区)1 062 80036,8828 818
Jinshan (金山区)805 000586,051374
Minhang (闵行区)2 543 500370,756860
Pudong (浦东新区)5 550 2001210,414585
Putuo (普陀区)1 281 90054,8323 380
Qingpu (青浦区)1 219 000670,141819
Songjiang (松江区)1 762 200605,642910
Xuhui (徐汇区)1 084 40054,7619 803
Yangpu (杨浦区)1 312 70060,7321 615
Razem24 237 8006340,53823

Demografia

Ulica Nankińska
Osiedla mieszkalne w dzielnicy Pudong

W 2018 roku w regionie metropolitarnym mieszkało 24 237 800 osób (w tym osoby zameldowane na pobyt czasowy w liczbie 9 762 100). Wśród osób zameldowanych na stałe 49,52% mieszkańców było mężczyznami, a 50,48% kobietami, ponadto 12% ludności było w wieku do 17 lat, 54% pomiędzy 18 a 59 rokiem życia, zaś 34% ludności było w wieku 60 lat i powyżej. Średnia długość życia w 2018 roku wynosiła ponad 83 lata[10].

Ludność Szanghaju od 1950 roku[11].
RokPopulacja+/-
19504 288 000-
19606 865 000+60%
19706 052 000-12%
19805 928 000-2%
19908 606 000+45%
199511 072 000+29%
200014 247 000+29%
200517 056 000+20%
201020 314 000+19%
201523 482 000+16%
201824 237 800 [10]+3%

W 2018 roku w Szanghaju przebywało 164 765 cudzoziemców z pozwoleniem na pobyt, w tym m.in. obywatele poniższych państw:

Historia

Wczesna historia

Mury miejskie w XVII wieku

Miasto ma długą historię, sięgającą ponad 1000 lat. Za czasów dynastii Han na terenie obecnego Szanghaju istniała już wioska rybacka[13]. W 751 roku, za panowania dynastii Tang, w granicach dzisiejszego dystryktu Songjiang zostało założone hrabstwo Huating[14]. Za czasów panowania dynastii Song (960–1279) u ujścia rzeki zaczął rozwijać się port morski. Początki portu należy wiązać z 991 rokiem, w którym zatkał się górny strumień dzisiejszej rzeki Wusong Jiang, co spowodowało przesunięcie linii brzegowej na wschód, w wyniku czego przypływające statki musiały zakotwiczyć u odnogi powyższej rzeki, na terenie dzisiejszego nadbrzeża Bundu przy rzece Huangpu Jiang. W 1267 roku na zachodnim brzegu rzeki założono miasto Szanghaj[15]. W 1292 roku Rząd dynastii Yuan zatwierdził utworzenie hrabstwa Szanghaj, co jest powszechnie uważane za oficjalną datę założenia miasta. W skład hrabstwa o powierzchni 2000 km² weszło 5 miasteczek i 26 wiosek, które zamieszkiwało łącznie 300-350 tysięcy ludzi[16]. Pierwszy mur miejski o obwodzie około 4,5 km i wysokości 8 metrów został zbudowany w 1553 roku, w skład którego wchodziło sześć bram i trzy wrota wodne[17]. W XVI wieku, w połowie okresu panowania dynastii Ming Szanghaj stał się centrum przemysłu tekstylnego i rzemieślniczego w Chinach. W 1685 roku rząd Qing utworzył w Szanghaju swój urząd celny[15].

XIX wiek

Szanghaj w 1884 roku

Podczas I wojny opiumowej, w 1842 roku wojska Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii okupowały Szanghaj[18]. W tym samym roku podpisano traktat w Nankinie, gwarantujący otwarcie portu w Szanghaju dla międzynarodowego handlu. Kolejne traktaty zapewniły Wielkiej Brytanii, Francji, USA i Japonii eksterytorialne koncesje[19]. Brytyjscy misjonarze otworzyli w 1844 roku pierwszy w mieście szpital oparty na medycynie zachodniej[20]. Podczas buntu Towarzystwa Małego Miecza w okresie powstania tajpingów miasto było okupowane przez buntowników. Okupanci zburzyli wiele budynków, pozostawiając jednak strefy cudzoziemców nietknięte[21]. Poprzednio w strefach obcych państw nie mogli osiedlać się Chińczycy, ale w 1854 roku weszła ustawa, pozwalająca na takie zameldowanie. Jednocześnie wyżej wymienione trzy państwa zachodnie utworzyły Radę Miejską Szanghaju celem zarządzania enklawami zagranicznymi, jak też otwarto pierwszy Komisariat Policji w mieście[22]. W 1862 roku Francja wycofała się z układu, zaś enklawa brytyjska i amerykańska w 1863 roku połączyły się tworząc Szanghajskie Osiedle Międzynarodowe[23]. W 1865 roku powstała Akademia Longmen, pierwsza publiczna średnia szkoła w Szanghaju[17]. Francuski biznesmen Menard w 1873 roku wprowadził do Szanghaju riksze z Japonii i w następnym roku zarejestrował pierwszą firmę rikszową w mieście. Do końca roku otwarto kolejne firmy, zaś liczba riksz zwiększyła się do 1000[24]. Obecny Szanghajski Uniwersytet Jiao Tong został założony w 1896 roku. Po wygraniu przez Japonię wojny z Chinami, obywatele Japonii mogli działać w Szanghaju i zbudowali pierwsze fabryki. Obywatele Europy wykorzystały sytuację i również rozbudowały swój kapitał w mieście[25].

XX wiek

Bund w 1920 roku

Pierwsza linia tramwajowa została uruchomiona w 1908 roku, zaś w 1911 roku zarejestrowano pierwszą profesjonalną firmę taksówkarską, Oriental Automobile Company, która korzystała z żółtych samochodów marki Renault[24]. W 1910 roku w Szanghaju znajdowało się 19 szpitali opartych na medycynie zachodniej[20]. Władze w 1912 roku nakazały zniszczenie muru otaczającego miasta, gdyż utrudniał on transport i handel, zostawiając jedynie niewielki odcinek[26]. Do 1914 roku inwestycje zagranicznych firm w Szanghaju wyniosły 291 mln dolarów[25]. W tym samym roku została uruchomiona pierwsza linia obsługiwana przez trolejbusy[27], zaś w 1922 roku została uruchomiona pierwsza linia autobusowa[24]. Lotnisko Longhua które otwarto w 1917 roku, było do 1935 roku największym portem lotniczym w Azji[28]. W lipcu 1921 roku w Szanghaju odbył się Krajowy Kongres Założycielski Komunistycznej Partii Chin. W tym samym roku otwarto Port lotniczy Szanghaj-Hongqiao[29]. Wraz z rozwojem miasta w pierwszych dekadach XX wieku, gwałtownej przebudowie uległa nadbrzeżna promenada Bund. W 1927 roku miasto zostało uznane specjalną, osobną prowincją[30]. Tym samym roku ludność miasta wyniosła 2,64 mln osób, przez co Szanghaj stał się największym miastem w Chinach[31]. Na początku 1932 roku doszło do Incydentu szanghajskiego w wyniku czego wojska japońskie wkroczyły do miasta, gdzie pozostawały przez kilka miesięcy. W 1936 roku w Szanghaju prosperowało 561 firm z 28 krajów zachodnich i 114 firm z Japonii[25]. Pod koniec lat trzydziestych w mieście było zarejestrowanych ponad 23 tysiące riksz[24]. Od 1937 roku do 1945 roku miasto znajdowało się pod okupacją Cesarstwa Wielkiej Japonii[32]. W tym okresie miasto stało się celem podróży wielu uchodźców z Europy, w tym dużą część przyjezdnych stanowili Żydzi[33]. 27 maja 1949 roku miasto zajęły wojska Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej[34]. Po 1949 roku, zainspirowany „modelem Związku Radzieckiego”, chiński rząd skupił się na industrializacji jako głównym celu rozwoju gospodarczego. W latach 50. i 60. XX wieku Szanghaj stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. W rezultacie liczba pracowników fabryk w Szanghaju gwałtownie wzrosła, w związku z czym część terenów wiejskich została przeznaczona na zabudowę, jak też przebudowano niektóre z istniejących dzielnic[35]. Wybudowane w 1955 roku w stylu socrealistycznym Szanghajskie Centrum Wystawowe, liczące 110,4 m do szczytu iglicy, aż do oddania do użytku Jin Jiang Tower w 1988 roku, nosiło tytuł najwyższego budynku w mieście[36]. W 1984 roku rząd chiński otworzył Szanghaj (wraz z 13 innymi nadmorskimi miastami) dla zagranicznych inwestycji[37]. 26 listopada 1990 roku rozpoczęła swoją działalność Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych[38]. Rozwój Pudong rozpoczął się w 1990 roku, kiedy rząd centralny ogłosił, że utworzy i rozwinie specjalną strefę ekonomiczną[39]. Na początku ostatniej dekady XX wieku oddano w centrum do użytku dwa mosty na rzece Huangpu Jiang: Nanpu[40] i Yangpu[41]. Pierwsza linia metra została uruchomiona w 1993 roku[42]. W 1999 roku otwarto Port lotniczy Pudong[43]. Dzięki m.in. działaniom rządu jak i władz lokalnych mającym na celu zachęcić inwestorów zagranicznych, jak i inwestorów z wnętrza Chin do inwestycji w mieście, PKB dzielnicy Pudong wzrósł z 6 mld CNY w 1990 roku do 80 mld CNY w 1999 roku, średnio o 21 procent rocznie[44].

XXI wiek

(c) 杨志强Zhiqiang, CC BY-SA 3.0
EXPO 2010

Szanghajska Giełda Złota rozpoczęła swoją działalność w 2002 roku[45]. W 2003 roku otwarto most Lupu, drugi co do wielkości most łukowy na świecie. Południową część dzielnicy Pudong połączono w 2005 roku mostem Donghai o długości 30 km[46] z portem Yangshan (od 2017 roku największy na świecie zautomatyzowany port kontenerowy[47]) wchodzącym w skład Portu Szanghaj, jednakże znajdującym się na wyspach należących do sąsiedniej prefektury miejskiej Zhoushan. 12 Światowe Igrzyska Olimpiad Specjalnych odbyły się w mieście w 2007 roku, wzięło w nich udział ponad 7200 zawodników[48]. W 2009 roku otwarto połączenie z położonym na wyspach powiatem Chongming. Składa się ono z tunelu o długości 8,9 km łączącego dzielnicę Pudong z wyspą Changxing oraz z mostu o długości 16,5 km łączącego wyspę Changxing z główną wyspą Chongming[49]. W 2010 roku liczba mieszkańców Szanghaju przekroczyła 20 mln osób[50]. Od maja do października 2010 roku w mieście odbywała się wystawa światowa Expo 2010. Od 2010 roku do końca 2019 roku Metro w Szanghaju było najdłuższą tego typu siecią na świecie[42][51]. W 2011 roku kompleksem mostów i wiaduktów Chongming-Qidong o długości 52 km połączono powiat Chongming z sąsiednią prefekturą miejską Nantong[52]. W tym samym roku uruchomiono szybką linię kolejową Szanghaj-Pekin, na której kursują pociągi kolei dużej prędkości. Szanghajską strefę wolnego handlu, która obejmuje obecnie część dzielnicy Pudong, utworzono w 2013 roku[53]. Oddany do użytku w 2017 roku wieżowiec Shanghai Tower jest drugim najwyższym budynkiem na świecie. Od 2018 roku w mieście odbywają się targi China International Import Expo[54]. W 2019 roku PKB dzielnicy Pudong wyniósł 1,27 biliona CNY, co stanowiło prawie 212 krotny wzrost w stosunku do 6 miliardów CNY osiągniętych w 1990 roku tj. w roku w którym ustanowiono specjalną strefę ekonomiczną[55].


Gospodarka

Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych
Port Yangshan

Według rankingu konkurencyjności globalnych centrów finansowych (GFCI) ogłoszonego 26 marca 2020 roku Szanghaj zajmował 4 miejsce na świecie[56]. W 2019 roku przychód PKB Szanghaju wyniósł ponad 3,82 biliona CNY, co było najwyższym wynikiem na kontynentalnych Chinach[57]. W 2019 roku sektor usług odpowiadał za ponad 70% przychodu PKB miasta, zaś całkowity wzrost PKB wyniósł 6% w skali roku[58]. Oficjalne statystyki podają, że w Szanghaju w 2019 roku dokonano 6800 nowych inwestycji zagranicznych, zaś łączna wartość kapitału zagranicznego objętego umowami wyniosła 50,25 miliardów USD[59].

W 1990 roku ogłoszono projekt dotyczący utworzenia dzielnicy finansowej Pudong[60]. Gwałtowny rozwój specjalnej strefy ekonomicznej spowodował, iż w XXI wieku podjęto kolejne działania zwiększające potencjał dzielnicy m.in. w 2005 r. ogłoszono, że obszar Lujiazui jest jedyną strefą finansów i handlu spośród 185 stref rozwoju państwowego w Chinach kontynentalnych[61], zaś w 2013 roku utworzono szanghajską strefę wolnego handlu, która docelowo ma być rozciągnięta na całą dzielnicę Pudong[62]. W 2017 roku strefa wolnego handlu odpowiadała za 39% eksportu Szanghaju[53]. W 2019 roku PKB dzielnicy wyniósł 1,27 biliona CNY, co stanowiło 33% przychodu całej aglomeracji[55]. W pierwszym kwartale 2020 roku w Pudong miało siedzibą ponad 1000 instytucji finansowych, ponad 300 regionalnych siedzib międzynarodowych koncernów oraz ponad 240 centrów badawczo-rozwojowych z inwestycjami zagranicznymi[63].

Łączne obroty ładunkowe portu w Szanghaju w 2019 roku wyniosły 43,3 milionów TEU, co stawiało go dziesiąty rok z rzędu na pierwszym miejscu na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego. Ponadto w 2019 roku po raz pierwszy znalazł się on w pierwszej trójce międzynarodowych centrów wysyłkowych[3].

Całkowita wartość Szanghajskiej Giełdy Papierów Wartościowych w 2019 roku osiągnęła wartość 35,5 biliona CNY, zaś liczba spółek notowanych na giełdzie wyniosła 1572[64]. W Szanghaju na początku 2020 roku siedzibę miało 460 spółek notowanych na giełdzie, o całkowitej wartości rynkowej 7,9 biliona CNY, co stanowiło trzeci wynik w kraju[65]. Na opublikowanej w 2019 roku liście największych firm na świecie "Fortune Global 500" znajdowało się dziewięć firm, które miało siedzibę w Szanghaju, w tym SAIC Motor, największy producent samochodów w Chinach oraz China Baowu Steel Group, drugi producent stali na świecie[66]. W 2019 roku otwarto w mieście największą poza Stanami Zjednoczonymi fabrykę samochodów Tesla[67].

W 2018 roku Szanghaj był na drugim miejscu w kraju pod względem liczby zamożnych rodzin, w mieście było około 602 000 gospodarstw domowych posiadających aktywa powyżej 6 milionów CNY[68].


Transport

Transport kolejowy

Pociąg opuszczający Dworzec Główny

Największym dworcem w Szanghaju jest Hongqiao. Pozostałe ważniejsze dworce to: Główny, Południowy i Zachodni. Rekordowa liczba pasażerów jednego dnia została obsłużona 1 października 2019 roku podczas Święta Narodowego, w tym dniu z kolei skorzystało 596 tysięcy osób[69]. Z powyższych dworców kursują pociągi kolei dużej prędkości, które obsługują m.in. linię kolejową Szanghaj-Pekin, z której w 2019 roku skorzystało 215 milionów pasażerów, co stanowiło 6 procent całkowitej liczby pasażerów przewożonych koleją w kraju[70]. Na początku listopada 2020 roku Szanghaj miało obsługiwać dziennie 588 składów pociągów (zwiększona liczba o 53 od standardowej z uwagi na odbywające się targi China International Import Expo), które łącznie miały 469 tysięcy miejsc dla pasażerów[71].

Transport lotniczy

Kolej Transrapid Szanghaj z lotniska Pudong

Miasto obsługują dwa lotniska:

  • Szanghaj-Pudong, z którego w 2019 roku skorzystało ponad 76 mln pasażerów co stawiało je na drugim miejscu w kraju pod względem liczby obsłużonych osób;
  • Szanghaj-Hongqiao, z którego w 2019 roku skorzystało ponad 45 mln pasażerów co stawiało je na ósmym miejscu w kraju pod względem liczby obsłużonych osób[72].

Oba lotniska obsłużyły w 2018 roku ponad 117 milionów pasażerów, dzięki czemu Szanghaj stał się piątym co do wielkości węzłem lotniczym na świecie po Londynie, Nowym Jorku, Tokio i Atlancie[43].

Transport drogowy

Węzeł drogowy w Szanghaju

W 2019 roku w Szanghaju liczba zarejestrowanych samochodów wyniosła 5,4 mln[73]. Miasto posiadało w 2018 roku 13106 km dróg publicznych, w tym 836 km dróg szybkiego ruchu[74]. Najważniejsze drogi w Szanghaju:

  • autostrada G2 – biegnąca do Pekinu;
  • autostrada G15 – biegnąca z Shenyang do Haikou;
  • autostrada G40 – biegnąca do Xi’an (biegnąca tunelem na wyspę Changxing, a następnie mostem na wyspę Chongming i przez kolejny most do prefektury miejskiej Nantong);
  • autostrada G42 – biegnąca do Chengdu (początkowa część wspólna z G2);
  • autostrada G50 – biegnąca do Chongqing;
  • autostrada G60 – biegnąca do Kunming;
  • autostrada G92– pętla łącząca Jiaxing z Hangzhou i Ningbo (której trasa przechodzi przez most przez zatokę Hangzhou o długości 36 km) z odnogami do Szanghaju (poprzez autostrady G15 i G60);
  • autostrada G1501 – pętla wokół Szanghaju.

Transport publiczny

Trolejbus na szybkiej linii nr 71
Sieć metra w Szanghaju

W 2019 roku z transportu publicznego w Szanghaju korzystało dziennie średnio 16,47 mln pasażerów, w tym:

  • autobusy i tramwaje: 5,71 mln
  • metro: 10,64 mln
  • tramwaje wodne: 118 tysiące[75].

Za przejazd wszystkimi wyżej wymienionymi środkami transportu można płacić przy pomocy karty bezstykowej Shanghai Public Transportation Card – pełni ona rolę elektronicznej portmonetki, którą doładowywać można w licznych punktach rozmieszczonych w mieście (w niektórych sklepach, bankach oraz na wszystkich stacjach metra)[76].

Od 2003 roku do Portu lotniczego Szanghaj-Pudong, można dotrzeć linią kolei magnetycznej Transrapid Szanghaj, zbudowaną przez niemiecką firmę Transrapid International, która osiąga prędkość 431 km/h.

W marcu 2020 roku system metra w Szanghaju miał długość 673 km i w 2019 roku był drugą, po Pekinie najdłuższą tego typu siecią, zaś z 16 linii metra korzystało dziennie średnio 10,06 mln pasażerów[77].

W 2019 roku miasto posiadało 1575 linii transportu publicznego, które były obsługiwane przez około 17,9 tysięcy pojazdów[75] (w tym około 11 tysięcy autobusów bezemisyjnych[73]). 14 linii obsługiwanych jest przez trolejbusy[78], w tym otwarta w 2017 roku szybka linia 71 łącząca dworzec autobusowy Shenkun Road, przy Porcie lotniczym Szanghaj-Hongqiao z okolicami promenady Bund [79].

W Szanghaju działają 3 linie tramwajowe o łącznej długości 41 km i obsługujące 57 przystanków (w tym 11 współdzielą linie T1 i T2)[80][81][82]. W mieście na koniec 2019 było zarejestrowanych ponad 40 tysięcy taksówek[75].

W Szanghaju na 19 liniach obejmujących 40 przystani kursują tramwaje wodne[83].

Transport wodny

Wycieczkowiec w Szanghaju

Port w Szanghaju w 2019 roku był czwartym na świecie pod względem ruchu wycieczkowców, ponadto 63% chińskiego rynku wycieczkowego pochodziło z Szanghaju[84].

Miasto posiada 3 terminale dla wycieczkowców[85]:

  • Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy Wusongkou;
  • Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy Waigaoqiao;
  • Szanghajski Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy.

Najwyższe budynki

Panorama Pudong w 2017 roku

W Szanghaju pod koniec października 2020 roku znajdowało się 166 budynków których wysokość przekraczała 150 metrów[86]. Shanghai Tower jest drugim najwyższym budynkiem na świecie, ustępuje jedynie Burdż Chalifa w Dubaju.

MiejsceNazwy najwyższych budynkówWysokość
(m)		Rok ukończenia
1Shanghai Tower6322015[87]
2Shanghai World Financial Center4922008[88]
3Jin Mao Tower4211999[89]
4Shimao International Plaza3332006[90]
5Sinar Mas Center 13202017[91]
6Plaza 662882001[92]
7Tomorrow Square2852003[93]
8Qiantan Center2802020[94]
9Hong Kong New World Tower2782002[95]
10Shanghai SK Group Tower2752019[96]

Ludzie i kultura

Chińskie Muzeum Sztuki
Teatr Wielki

W mieście da się często słyszeć dialekt chińskiego języka Wu zwany szanghajskim, mimo iż urzędowym językiem jest mandaryński. Jednak rozwój miasta spowodował, że obecnie ponad 40% mieszkańców pochodzi z innych rejonów kraju, w wyniku czego lokalny dialekt jest skutecznie wypierany przez język urzędowy[97]. W związku z powyższym prawie wszyscy mieszkańcy miasta poniżej 50 roku życia umieją płynnie posługiwać się językiem mandaryńskim, zaś największą grupą posługującym się dialektem szanghajskim stanowią ludzi w wieku powyżej 50 roku życia[98]. Przeprowadzone w 2017 roku badania wykazały, że w Szanghaju wśród osób w wieku od 6 do 20 lat jedynie 22,4% mieszkańców posługuje się lokalnym dialektem, w odróżnieniu od Kantonu, gdzie ponad 71% osób używa własnego dialektu[99]. Ponadto wg raportu EF EPI w 2018 roku Szanghaj zajmował pierwsze miejsce w kraju pod względem znajomości przez mieszkańców języka angielskiego[100].

Charakterystyczne dla miasta były tradycyjne domy, zwane shikumen, które były budowane tu już od bardzo dawna. Wykonane są one głównie z czarnej albo szarej cegły. W mieszkaniach tych pełno jest przejść do innych pokoi o charakterystycznych łukach. Tak jak wszystkie tradycyjne domy w Chinach i shikumen miały dziedzińce. Jednak z powodu braku miejsca były one, podobnie jak pokoje, bardzo małe. Przed II wojną światową ponad 80% ludności miasta mieszkało w takich domach. Obecnie władze lokalne przeprowadzają programy odnowy budynków w celu uratowania charakterystycznej dla miasta zabudowy[101].

Szanghaj posiada wiele obiektów kulturalnych na czele z Wielkim Teatrem i Centrum Sztuki Orientalnej (w skład którego wchodzi sala koncertowa, operowa i teatralna), a także Muzeum Szanghaju, posiadającym jedną z największych kolekcji chińskich zabytków na świecie oraz Muzeum Chińskiej Sztuki, mieszczącym się w charakterystycznym pawilonie z Expo 2010[102].

Szanghaj jest uważany za miejsce narodzenia nowoczesnych Chin; był także przez pierwszą połowę XX wieku centrum kulturalnym Chin. W pierwszych dekadach XX wieku w wyniku licznie przebywających w mieście obcokrajowców ukształtowała się tzw. kultura Haipai (styl szanghajski), charakteryzująca się różnorodnością wynikającą z przenikającymi się kulturami wschodu i zachodu[103]. Miała tu miejsce bitwa między pisarzami socjalistycznymi (żyli tu pionierzy tej sztuki: Lu Xun i Mao Dun), a liczniejszymi pisarzami romantyzmu (m.in. Shi Zhecun, Shao Xunmei, Ye Lingfeng, Eileen Chang). Jedno z najbardziej znanych chińskich dzieł, Oblężona Forteca (autorstwa Qian Zhongshu) częściowo dzieje się w mieście. Oprócz literatury, Szanghaj był także miejscem narodzin chińskiej kinematografii. Kino pojawiło się w mieście w 1896 roku. Pierwsze chińskie filmy, takie jak Niełatwy Odcinek (Nanfu Nanqi, 1913) czy Osierocony Dziadek (Gu’er Jiuzu Ji, 1923) były pierwszy raz wyświetlane właśnie w Szanghaju[104]. Te dwa filmy przyczyniły się do dalszego rozwoju szanghajskiej kinematografii. Tutejsze filmy wykreowały chińską Marilyn Monroe – Zhou Xuan. Jednak wybuch II wojny światowej oraz rządy komunistów przyczyniły się do zahamowania produkcji filmowej w Szanghaju, a wzrost znaczenia kinematografii z Hongkongu[105].

Kuchnia szanghajska należy do czterech głównych nurtów kulinarnych Chin[106].

Edukacja

Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju
Uniwersytet Fudan

W 2018 roku w Szanghaju znajdowały się 64 wyższe uczelnie na których studiowało ponad 517 tysięcy osób[107]. Ponadto w mieście funkcjonowało 925 szkół średnich, 721 szkół podstawowych i 30 szkół specjalnych[108].

W Szanghaju znajdują się czołowe w kraju wyższe uczelnie:

  • Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju (上海交通大学) (zał. 1896, w 2019 roku na 4 miejscu w rankingu najlepszych uniwersytetów w kraju[109]),
    • w tym Szkoła Medyczna (上海交通大学医学院, 原上海第二医科大学),
  • Uniwersytet Fudan (复旦大学) (zał. 1905, w 2019 roku na 5 miejscu w rankingu),
    • w tym Szkoła Medyczna (复旦大学上海医学院, 原上海医科大学医学院),
  • Uniwersytet Tongji (同济大学) (zał. 1907, w 2019 roku na 13 miejscu w rankingu),

Ponadto w 2019 roku w pierwszej setce najlepszych uniwersytetów w Chinach znajdowały się także:

  • Wschodniochiński Uniwersytet Pedagogiczny (华东师范大学),
  • Wschodniochiński Uniwersytet Nauki i Technologii (华东理工大学),
  • Uniwersytet Szanghajski (上海大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Finansów i Ekonomii (上海财经大学),
  • Uniwersytet Donghua (东华大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych (上海外国语大学),

Pozostałe notowane wyższe uczelnie:

  • Szanghajski Uniwersytet Nauki i Technologii (上海理工大学),
  • Wschodniochiński Uniwersytet Polityki i Prawa (华东政法学院),
  • Szanghajski Uniwersytet Pedagogiczny (上海师范大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Międzynarodowego Biznesu i Ekonomii (上海对外经贸大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Morski (上海海事大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Energii Elektrycznej (上海电力学院),
  • Szanghajski Uniwersytet Handlu Lixin (上海立信会计学院),
  • Szanghajski Uniwersytet Oceaniczny (上海海洋大学),
  • Szanghajski Instytut Technologiczny (上海应用技术学院),
  • Politechnika Szanghajska (上海第二工业大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Nauk Inżynieryjnych (上海工程技术大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Dianji (上海电机学院),
  • Szanghajski Akademia Wychowania Fizycznego (上海体育学院),

Ponadto w mieście funkcjonują m.in. następujące wyższe uczelnie:

  • Szanghajska Akademia Teatralna (上海戏剧学院),
  • Szanghajskie Konserwatorium Muzyczne (上海音乐学院),
  • Chińsko-Europejska Szkoła Międzynarodowego Biznesu (中欧国际工商学院),
  • Chińska Akademia Kadr Kierowniczych w Pudong (中国浦东干部学院) (zał. w 2005, jedna z uczelni KPCh),
  • Uniwersytet Badawczy ShanghaiTech (上海科技大学) (wspierany przez Chińską Akademię Nauk),
  • prywatny Uniwersytet Sanda (上海杉达学院).

Atrakcje

Świątynia Donglin
Dzielnica Qibao
ogród Yuyuan
Disneyland w Szanghaju

Lista miejsc wartych zwiedzenia:

  • Bund,
  • Plac Ludowy,
  • świątynia Longhua (zbudowana w okresie Trzech Królestw),
  • świątynia Nefrytowego Buddy,
  • świątynia Jing’an,
  • świątynia boga miasta,
  • świątynia Konfucjusza,
  • świątynia Donglin,
  • świątynia Zhenhru,
  • ogród Yuyuan,
  • Qibao (dzielnica z tradycyjną zabudową),
  • Nanxiang (miasteczko z tradycyjną zabudową),
  • Zhujiajiao (miasteczko z tradycyjną zabudową),
  • Ulica Nankińska,
  • Wielki Teatr[110],
  • Centrum Sztuki Orientalnej (Sala koncertowa, Opera, sala teatralna),
  • Muzeum Szanghaju[111],
  • Chińskie Muzeum Sztuki[112],
  • Muzeum Samochodów[113],
  • Muzeum Historii Naturalnej[114],
  • Muzeum Nauki[115],
  • katedra Xujiahui (największa świątynia chrześcijańska w mieście),
  • katedra Dongjiadu,
  • bazylika Sheshan,
  • prawosławny sobór Ikony Matki Bożej „Wstawienniczka Za Grzesznych”,
  • prawosławna cerkiew św. Mikołaja,
  • meczet Xiaodaoyuan,
  • meczet Songjiang,
  • synagoga Ohel Rachel,
  • Pomnik Chopina w Szanghaju,
  • pomnik Lu Xuna,
  • Jin Mao Tower (punkt widokowy na 88 piętrze),
  • Oriental Pearl Tower (punkt widokowy na wysokości 263 m),
  • Muzeum pierwszego zjazdu Komunistycznej Partii Chin,
  • mieszkanie Sun Jat-sena,
  • mieszkanie Czang Kaj-szeka,
  • Szanghaj Disneyland[116],
  • park rozrywki Happy Valley Shanghai[117],
  • park rozrywki Jinjiang Action Park,
  • Akwarium Shanghai Ocean,
  • Ogród zoologiczny w Szanghaju[118].

Sport

Shanghai International Circuit
Mercedes Benz Arena
Centrum Sportowe Shanghai Oriental

Szanghaj było gospodarzem wielu międzynarodowych imprez sportowych m.in. :

Od 2009 roku odbywa się w mieście Shanghai Masters - męski turniej tenisowy zaliczany do kategorii ATP Tour, zaś w latach 2005-2008 odbyły się turnieje Tennis Masters Cup (obecnie ATP Finals). Ponadto od 2011 roku odbywa się męski turniej tenisowy w ramach ATP Challenger Tour.

W Szanghaju odbywa się kobiecy wyścig kolarski Tour of Chongming Island, który od 2010 roku należy do cyklu najważniejszych zawodów kobiecych – UCI Women’s World Tour.

Na torze Shanghai International Circuit regularnie odbywają się wyścigi Grand Prix Chin Formuły 1 oraz zawody w ramach ogólnoświatowych mistrzostw wyścigów długodystansowych World Endurance Championship. Ponadto w Szanghaju swoją siedzibą ma zespół Formuły E "DS Techeetah", który w 2019 i 2020 roku zdobył tytuł wśród konstruktorów, i dodatkowo którego kierowcy w powyższych latach oraz w 2018 roku zdobywali tytuł mistrzowski.

W mieście corocznie odbywa się mityng lekkoatletyczny Shanghai Golden Grand Prix zaliczany do cyklu Diamentowa Liga, zaś od 2000 roku odbywa się bieg maratoński, w którym w 2019 roku udział wzięło ponad 25 tysięcy biegaczy (ponadto około 13 tysięcy na krótszych dystansach)[120].

Od 2005 roku (z wyłączeniem 2012 roku) w Szanghaju odbywa się męski turniej golfowy WGC-HSBC Champions[121], zaś od 2018 roku żeński turniej Buick LPGA Shanghai. Ponadto od 2006 roku w mieście regularnie odbywają się zawody Pucharu Świata w Łucznictwie organizowane przez WA, zaś od 2007 roku turniej w snookerze Shanghai Masters.

W mieście swoją siedzibę mają następujące kluby sportowe:

W Szanghaju znajduje się szereg obiektów sportowych m.in.:

  • wielofunkcyjny stadion Shanghai Stadium o pojemności 65 tysięcy widzów, na którym w 2015 roku odbył się Superpuchar Włoch w piłce nożnej;
  • wieloużytkowe stadiony Jinshan Football Stadium i Yuanshen Sports Centre Stadium o pojemności odpowiednio 30 i 20 tysięcy widzów;
  • stadiony piłkarskie: Hongkou Stadium i oddany do użytku w drugiej połowie 2020 roku Pudong Football Stadium, oba o pojemności 33 tysięcy widzów;
  • kompleks tenisowy Qizhong Forest Sports City Arena o pojemności 15 tysięcy widzów;
  • Centrum Sportowe Shanghai Oriental obejmujący halę o pojemności 18 tysięcy widzów oraz 2 baseny (w tym jeden kryty) o pojemności po 5 tysięcy widzów[122];
  • hala sportowa Grand Stage o pojemności 10 tysięcy widzów;
  • Mercedes-Benz Arena o pojemności 18 tysięcy widzów, hala widowiskowa, na której odbywają się także imprezy sportowe m.in. w 2017 roku pierwszy mecz przedsezonowy amerykańskiej ligi hokeja NHL[123].

Miasta i regiony partnerskie

Miasta i regiony partnerskie Szanghaju (stan na 1.11.2020)[124].

Znane osoby

W Szanghaju urodziły się m.in. następujące osoby:

Przypisy

  1. ↑ a b c d Shanghai Statistical Yearbook 2019, 2.2 Land Area, Population and Density of Population in Districts (2018). tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  2. ↑ Świat z lotu ptaka. „Świat wiedzy”, s. 20. Ciechanów: Wydawnictwo Bauer. ISSN 2083-5825. 
  3. ↑ a b Międzynarodowe Centrum Wysyłkowe w Szanghaju w pierwszej trójce na świecie. polish.cri.cn, 2020-07-13. [dostęp 2020-11-01]. (pol.).
  4. ↑ Cities Ranked by Number of 150m+ Completed Buildings. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  5. ↑ Dian Shan Lake. shqp.gov.cn, 2018-06-03. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  6. ↑ Landform and climate of Shanghai. shqp.gov.cn, 2011-02-23. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  7. ↑ Area and Population. shcm.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  8. ↑ Jiang Yabin: Heat wave hits crisis levels. globaltimes.cn, 2013-07-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  9. ↑ Szanghaj, Chiny – wwis.imgw.pl [dostęp 2020-11-01].
  10. ↑ a b Shanghai Statistical Yearbook 2019 Chapter 2 Population. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  11. ↑ File 12: Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2018, by country, 1950-2035 (thousands). population.un.org. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  12. ↑ Shanghai Statistical Yearbook 2019, 2.11 Resident Foreigners in Shanghai in Main Years. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  13. ↑ Shanghai History. travelchinaguide.com, 2018-09-26. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  14. ↑ Qi 2010 ↓, s. 149.
  15. ↑ a b Zhou Huilin, Zhu Yonglei (red.): 2019 Shanghai Basic Facts, History of Shanghai, str 002-003. shanghai.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  16. ↑ Qi 2010 ↓, s. 301.
  17. ↑ a b Zhu Ying: Life in the pockets of history. shine.cn, 2018-03-21. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  18. ↑ Ouchterlony 1844 ↓, s. 288-341.
  19. ↑ Fairbank 1953 ↓, s. 155.
  20. ↑ a b Qi 2010 ↓, s. 135.
  21. ↑ Fairbank 1953 ↓, s. 410-438.
  22. ↑ Witness to police history in Shanghai. shanghai.gov.cn, 2018-07-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  23. ↑ Qi 2010 ↓, s. 25.
  24. ↑ a b c d Liao Fangzhou: The push for passengers. globaltimes.cn, 2013-07-14. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  25. ↑ a b c Zhang Yu: Power, profits and poppies. globaltimes.cn, 2013-05-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  26. ↑ Shanghai preserves Ming Dynasty walls. china.org.cn, 2011-12-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  27. ↑ Shanghai’s classic trolley buses and trams are on a resurgence. globaltimes.cn, 2016-02-23. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  28. ↑ Heritage site for first helicopter airport. china.org.cn, 2017-04-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  29. ↑ The Past and Present of Hongqiao. shcn.gov.cn, 2014-06-01. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  30. ↑ History. shtong.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  31. ↑ Qi 2010 ↓, s. 247.
  32. ↑ War of Resistance Against Japan (1937-1945). en.people.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  33. ↑ Lou Zhen'guang: Jews In Shanghai - Shun Bao: A Chinese Newspaper Covering the Stories of Jewish Refugees in Shanghai. en.shisu.edu.cn, 2013-05-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  34. ↑ Deng Xiaoping: Selected Works of Deng Xiaoping, vol.I (1938-1965), From The Crossing of The Yangtze to The Capture of Shanghai. en.people.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  35. ↑ Xie Jun: The real village people. globaltimes.cn, 2015-04-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  36. ↑ Doug Young: Faded palaces and stores prime candidates for retro revival. shine.cn, 2015-10-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  37. ↑ Special Economic Zones and Open Coastal Cities. china.org.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  38. ↑ Shanghai Stock Exchange. govt.chinadaily.com.cn, 2018-12-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  39. ↑ Unforgettable moments of the 30 prosperous years in Pudong. shanghai.gov.cn, 2020-04-18. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  40. ↑ The Shanghai Nanpu Bridge. en.chinabridge.org.cn, 2013-04-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  41. ↑ The Shanghai Yangpu Bridge. en.chinabridge.org.cn, 2012-09-03. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  42. ↑ a b Xu Lingchao: Shanghai Metro: from nothing to world leader. shine.cn, 2018-09-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  43. ↑ a b Yang Jian: World's largest satellite terminal to open at Pudong airport next week. shine.cn, 2019-09-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  44. ↑ Pudong's Real Estate Market Picking up. en.people.cn, 2000-04-24. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  45. ↑ Shanghai Opens Gold Exchange for Trading. china.org.cn, 2002-10-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  46. ↑ Sea bridge to open on December 10. chinadaily.com.cn, 2005-12-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  47. ↑ World's largest automated container terminal opens in Shanghai. globaltimes.cn, 2017-12-10. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  48. ↑ 2007 Special Olympics Games open in Shanghai. chinadaily.com.cn, 2007-10-02. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  49. ↑ The Shanghai Yangtze River Bridge. en.chinabridge.org.cn, 2013-01-10. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  50. ↑ Shanghai's permanent population approaches 20 mln. en.people.cn, 2010-02-20. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  51. ↑ Beijing metro now the world’s longest. railwaygazette.com, 2019-12-30. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  52. ↑ Chongming-Qidong bridge link to open tomorrow. shine.cn, 2011-11-23. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  53. ↑ a b Celebrating 5 years of win‑win-win-win-win. shanghai.gov.cn, 2018-12-07. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  54. ↑ This year's CIIE bigger and better than ever. shanghai.gov.cn, 2020-10-30. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  55. ↑ a b Foreign companies eye continuous growth in China’s Pudong despite a rising tide against globalization. globaltimes.cn, 2020-04-19. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  56. ↑ Shanghai outranks Singapore to become No.4 global financial center. globaltimes.cn, 2020-03-27. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-29)]. (ang.).
  57. ↑ Sun Chi: Shanghai, Beijing among 10 economically strongest cities of China. global.chinadaily.com.cn, 2020-03-13. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  58. ↑ Shanghai's GDP grows over 6% in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-01-15. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  59. ↑ Shanghai attracts record foreign capital in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-01-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  60. ↑ Pudong: A metropolis designed beside a globe. chinadaily.com.cn, 2020-09-15. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  61. ↑ Lujiazui to become top biz district. chinadaily.com.cn, 2006-09-14. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  62. ↑ Dan Steinbock: World-class lessons from Shanghai FTZ. china.org.cn, 2018-11-30. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  63. ↑ 30 years of miracles: Shanghai Pudong delivers opportunities to world. ecns.cn, 2020-04-18. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  64. ↑ Shanghai Stock Exchange Factbook 2020. english.sse.com.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  65. ↑ Zhang Liying: Top 10 Chinese cities based on value of listed companies. china.org.cn, 2020-01-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  66. ↑ Shanghai-based companies on the 2020 Fortune Global 500 list. shine.cn, 2020-08-19. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  67. ↑ Tesla says Shanghai plant ready for production. shanghai.gov.cn, 2019-09-24. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  68. ↑ Chen Xia: Top 10 Chinese cities with wealthy families. china.org.cn, 2019-12-04. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  69. ↑ Hu Min: Holiday rush in full swing at city's railway stations. shine.cn, 2020-10-01. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  70. ↑ Wang Junwei: High-speed rail firm sees growth in revenue, profit. chinadaily.com.cn, 2020-04-16. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  71. ↑ Hu Min: Shanghai railway operators prepared for CIIE. shine.cn, 2020-10-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  72. ↑ China's top 10 airports in passenger numbers in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-03-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  73. ↑ a b Transport numbers in 2019 see big surge. shanghai.gov.cn, 2020-03-04. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  74. ↑ Shanghai Statistical Yearbook 2019, 16.1 Lengths Of Traffic Lines In Main Years. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  75. ↑ a b c 2019年上海市国民经济和社会发展统计公报. tjj.sh.gov.cn, 2020-03-09. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  76. ↑ Transportation Cards. chinadaily.com.cn, 2017-07-19. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  77. ↑ 全来了！2019年中国城市地铁客运量总结. mp.weixin.qq.com, 2020-02-15. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  78. ↑ Shanghai City-Bus. travelchinaguide.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  79. ↑ Yutong 18-meter Double Energy Powered Trolley Went into Operation in Shanghai. chinabuses.org. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  80. ↑ Shanghai's downtown trams to return after 40 years. ecns.cn, 2015-02-26. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  81. ↑ Tan Weiyun: ‘Silkworms’ add a new spin to transport. shine.cn, 2017-01-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  82. ↑ Xia Ting, Yang Yang: Easy transfers as tram extension opens. shine.cn, 2020-01-14. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  83. ↑ Ferry. en.sh-datastone.cn. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-24)]. (ang.).
  84. ↑ Wang Ying: Shanghai plans to build world's third largest cruise port. chinadaily.com.cn, 2019-09-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  85. ↑ Cindy Tang: Shanghai Cruise Ports - Location, Transport, and Shore Excursions. chinahighlights.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  86. ↑ Shanghai, China. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  87. ↑ Shanghai Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  88. ↑ Shanghai World Financial Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  89. ↑ Jin Mao Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  90. ↑ Shimao International Plaza. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  91. ↑ Sinar Mas Center 1. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  92. ↑ Plaza 66. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  93. ↑ Tomorrow Square. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  94. ↑ Qiantan Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  95. ↑ Hong Kong New World Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  96. ↑ Shanghai SK Group Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  97. ↑ Andy Boreham: Nong who? Learning Shanghainese in a city dominated by Mandarin. shine.cn, 2020-08-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  98. ↑ Fears for Shanghai dialect as youngsters rank below average. china.org.cn, 2014-02-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  99. ↑ Chen Zeling: Speaking less Shanghainese in Shanghai is not a bad thing. globaltimes.cn, 2017-12-10. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  100. ↑ Shanghai’s English proficiency first in China. globaltimes.cn, 2018-11-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  101. ↑ As Shanghai’s ancient shikumen houses crumble, one shikumen community begins to bring new life to old Shanghai. globaltimes.cn, 2018-07-26. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  102. ↑ China Art Museum to open at Expo site. china.org.cn, 2012-08-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  103. ↑ Dahvida Falanitule: The key ingredients of Shanghai's unique haipai culture. shine.cn, 2018-06-02. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  104. ↑ Explore early Chinese cinema in Shanghai Film Museum. chinaplus.cri.cn, 2018-06-27. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  105. ↑ Ye Qing: Shanghai style: Discovering 'Haipai' films and culture. news.cgtn.com, 2019-06-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  106. ↑ Joanna Cichecka, DYSTYNKCJA I DIETA. ROLA KAPITAŁU KULTUROWEGO W PROCESIE KSZTAŁTOWANIA UPODOBAŃ ŻYWIENIOWYCH, s. 158.
  107. ↑ 2019 Shanghai Statistical Yearbook, 21.9 Basic Statistics Of Institutions Of Higher Education (2018). tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  108. ↑ 2019 Shanghai Statistical Yearbook, 21.1 Basic Statistics Of Education In Main Years. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  109. ↑ Best Chinese Universities Ranking • Overall Ranking - 2019. shanghairanking.com. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-28)]. (ang.).
  110. ↑ Shanghai Grand Theatre official site. shgtheatre.com. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  111. ↑ Shanghai Museum official site. shanghaimuseum.net. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  112. ↑ China Art Museum official site. artmuseumonline.org. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  113. ↑ Shanghai Auto Museum official site. en.shautomuseum.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  114. ↑ Shanghai Natural History Museum official site. snhm.org.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  115. ↑ Shanghai Science and Technology Museum official site. en.sstm.org.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  116. ↑ Shanghai Disneyland Park official site. shanghaidisneyresort.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  117. ↑ Happy Valley Shanghai official site. sh.happyvalley.cn. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  118. ↑ Shanghai ZOO official site. shanghaizoo.cn. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  119. ↑ Damwon Gaming takes the S10 crown in Shanghai. shanghai.gov.cn, 2020-10-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  120. ↑ Ma Yue: Marathon runners challenged by extreme heat. shine.cn, 2019-11-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  121. ↑ WGC-HSBC Champions official site. pgatour.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  122. ↑ Beautiful view of Shanghai Oriental Sport Center. chinadaily.com.cn, 2011-03-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  123. ↑ NHL taps China market, plays 1st preseason game in Shanghai. chinadaily.com.cn, 2017-09-22. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  124. ↑ 市级友好城市. wsb.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).

Bibliografia

Podział administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej
Prowincje
Prowincje poza kontrolą ChRL
Regiony autonomiczne
Miasta wydzielone
Specjalne Regiony Administracyjne

Herb Chińskiej Republiki Ludowej

Media użyte na tej stronie

China edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of China.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

  • N: 36.0° N

Central meridian :

  • E: 104.0° E

Standard parallels:

  • 1: 30.0° N
  • 2: 42.0° N

Latitudes on the central meridian :

  • top: 57.0° E
  • center: 37° 29′ N
  • bottom: 17.96° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Canada (Pantone).svg
Flag of Canada introduced in 1965, using Pantone colors. This design replaced the Canadian Red Ensign design.
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of Namibia.svg
Flag of Namibia
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Thailand.svg
The national flag of Kingdom of Thailand since September 2017; there are total of 3 colours:
  • Red represents the blood spilt to protect Thailand’s independence and often more simply described as representing the nation.
  • White represents the religion of Buddhism, the predominant religion of the nation
  • Blue represents the monarchy of the nation, which is recognised as the centre of Thai hearts.
Flag of Ecuador.svg
Made by author of Xramp, first uploaded by Denelson83 as Flag of Ecuador.svg, modifications by Husunqu.
Flag of Chile.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Indonesia.svg
bendera Indonesia
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Administrative Division Shanghai.png
Autor:
Chk2011
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Administrative divisions of the province-level Municipality of Shanghai, China. Includes major canals and the recently-formed Jiuduansha Shoals off Pudong and notes the Jiangsu's exclaves of Haiyong and Qilong in Northern Chongming.
上海世博会 - panoramio (2).jpg
(c) 杨志强Zhiqiang, CC BY-SA 3.0
上海世博会
Shanghai Metro Network en.png
Autor: Alan Fan Pei, Licencja: CC BY-SA 4.0
Shanghai Metro Network
Yangshan-Port-Balanced.jpg
(c) Marqueed z angielskiej Wikipedii, CC BY 3.0
Self-made (plus white balancing), June 2009
East nanjing shanghai street 2.jpg
Autor: Mgmoscatello, Licencja: CC BY-SA 3.0
East nanjing shanghai street
Donglin Temple Shanghai 4.jpg
Autor: Jetlife2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Donglin Temple Shanghai
Z5A-0018 at Loushanguan Rd, W Yan'an Rd (20191021110433).jpg
Autor: N509FZ, Licencja: CC BY-SA 4.0
Just want to find Line 10, but...
Zh-Shanghai.ogg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Flickr - Shinrya - Shanghai Skyline HDR.jpg
Autor: Pete Stewart from Perth, Australia, Licencja: CC BY-SA 2.0
Shanghai Skyline HDR
Shanghai F1 Circui 01.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.0
Bridge at Nanxi Street over Puhuitang River, Qibao.jpg
Autor: Taken by Fanghong, Licencja: CC BY 2.5
A village on rivers in Shanghai suburban, China
Shanghaistockexchange.jpg
Autor:

Oryginalnym przesyłającym był Heurik z niemieckiej Wikipedii

(Tekst oryginalny: „Manuel Pajer”), Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Shanghai Stock Exchange
DSC00218游轮-.jpg
Autor: Ding Kezhong, Licencja: CC BY-SA 4.0
There are two cruise terminals in Shanghai, one at the mouth of the Yangtze River and the other at the Huangpu River. This is the cruise terminal on the Huangpu River, which parks smaller cruise ships.
Shanghai Expo Cultural Center.jpg
Autor: 凌智 (Suzuki), Licencja: CC BY 2.0
Shanghai Expo Cultural Center
Shanghai Grand Theater at Night.jpg
Autor: Dargasea, Licencja: CC BY-SA 4.0
Shanghai Grand Theater with its Renmin Avenue entrance at night.
东方体育中心·上海·全景.jpg
Autor: Legolas1024, Licencja: CC BY-SA 4.0
东方体育中心全景
Yan'an East Road Interchange, Shanghai, China (Unsplash).jpg
Autor: Denys Nevozhai dnevozhai, Licencja: CC0
The Yan'an East Road Interchange in Shanghai, China. North is on the right side of photo.
China Pavilion of Expo 2010.jpg
Autor: lucia wang, Licencja: CC BY-SA 2.0
China Pavilion of Expo 2010
Shanghai 1884.jpg
Shanghai xian cheng xiang zu jie quan tu.

Scale ca. 1:5400.

Revision of map originally drawn by Xu Yucang in 1875.

Shows foreign concessions in Shanghai.

Chinese area in yellow,

French in red,

British in blue,

American in orange.
Fudan-guanghualou.jpg

复旦大学光华楼

Guanghua Building, Fudan University, Shanghai, China
Shanghai Bund seen from the French Concession.jpg
Shanghai's bund seen from the French Concession. The three arches on the left and the French signal tower separate the French Concession (foreground) from the International Settlement. Post card from the late 1920s.
Shanghai disneyland castle.jpg
Autor: Jeremy Thompson, Licencja: CC BY 2.0
Enchanted Storybook Castle, Shanghai Disneyland
201806 CR400AF-2016 operates as G6 Departs from Shanghai Station.jpg
Autor: MNXANL, Licencja: CC BY-SA 4.0
201806 CR400AF-2016 operates as G6 Departs from Shanghai Station
Shanghai - Yu Garden - 0034.jpg
Autor: Stefan Fussan , Licencja: CC BY-SA 3.0
Tingtao Tower Exhibit Hall and a pond in Yu Garden, Shanghai, China
Shanghai montage.png
Autor: ASDFGHJ, pontmarcheur (compilations, for proper attribution you have to name the authors of source images, Licencja: CC BY-SA 3.0
Montage of various Shanghai images
Old City of Shanghai will walls and seafront.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Old City of Shanghai will walls and seafront
Shanghai Pudun district.jpg
Autor: Dmitry Fironov, Licencja: CC-BY-SA-3.0
A view of Pudong from Jin Mao Tower
Xujiahui 2010.jpg
Autor: Ricky Qi from Shanghai, China, Licencja: CC BY 2.0
Xujiahui district in Shanghai, China.
A maglev train coming out, Pudong International Airport, Shanghai.jpg
A maglev train is coming out of the Pudong International Airport.