Szapsel Rotholc

Szapsel Rotholc
Ilustracja
Pseudonim

Szapsio[1]

Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1913
Warszawa

Data i miejsce śmierci

29 lutego 1996
Montreal

Dorobek medalowy
Reprezentacja  II Rzeczpospolita
Mistrzostwa Europy
brązBudapeszt 1934waga musza
Szapsel Rotholc (pierwszy z lewej w górnym rzędzie) z kolegami i trenerem Feliksem Stammem jako członek polskiej reprezentacji bokserskiej na Pięściarski Puchar Europy Środkowej w Essen, 1934

Szapsel Rotholc (ur. 7 lutego 1913[2] w Warszawie, zm. 29 lutego 1996[2] w Montrealu) – polski bokser pochodzenia żydowskiego, medalista mistrzostw Europy.

Życiorys

Był synem Lejba i Liby[3]. Pochodził z biednej rodziny. Z zawodu był zecerem-drukarzem.

Przez całą swoją dziesięcioletnią karierę był zawodnikiem klubu Gwiazda Warszawa, w latach 1929–1939, należał do najlepszych bokserów wagi muszej w Polsce[4]. Z powodzeniem startował w mistrzostwach Europy w Budapeszcie 1934, zdobywając brązowy medal. Był mistrzem Polski w 1933 (jako pierwszy żydowski pięściarz)[3] i wicemistrzem w 1934 w kategorii muszej. Zbiegiem okoliczności (kontuzja dłoni[2]) nie wystąpił na igrzyskach olimpijskich w Berlinie (1936), ale za złamanie bojkotu Igrzysk ze strony środowisk żydowskich został usunięty z żydowskiego związku zecerów i zaczął zarabiać na życie jako szofer-mechanik[3].

Wystąpił 16 razy w reprezentacji Polski, odnosząc 15 zwycięstw i 1 remis w latach 1934–1939. Odniósł zwycięstwo kilka dni po Nocy kryształowej (13 listopada 1938) w meczu Polska-Niemcy w Hali Stulecia we Wrocławiu nad Nikolausem Obermauerem, późniejszym wicemistrzem Europy[5]. Zajmował kolejno 10 i 6 miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego w 1934 i 1935.

Na 135 stoczonych oficjalnie walk wygrał ponad 120[3]. Bardzo szybki, waleczny i nieustępliwy „Szapsio” cieszył się ogromną popularnością wśród warszawskich kibiców boksu[3].

Jesienią 1939 został zatrzymany na polecenie Josefa Meisingera, Komendanta SD i Policji Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego i brutalnie pobity. Miał to być odwet za zwycięstwo Rotholca w walce z jednym z niemieckich bokserów[6].

Był jednym z nielicznych bokserów pochodzenia żydowskiego, którym udało się przeżyć okupację. Przebywał w getcie warszawskim, gdzie był funkcjonariuszem Żydowskiej Służby Porządkowej[5], skąd zdołał uciec i ukryć się po stronie „aryjskiej”.

Po upadku powstania warszawskiego przebywał w obozie w Pruszkowie i stąd został wywieziony do Niemiec[2]. Po wojnie wrócił do Polski i zamieszkał w Łodzi.

W listopadzie 1946 stanął przed Sądem Obywatelskim przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich w związku z zarzutami współpracy z Niemcami w getcie warszawskim, w szeregach tamtejszej policji żydowskiej[7][8]. Relacje świadków były rozbieżne. Jedni twierdzili, że byli przez niego bici, inni wskazywali, że pomógł uniknąć śmierci jednemu z przedwojennych żydowskich bokserów. Sam bronił się twierdząc, że chciał wykorzystać swoją pozycję do pomocy innym. W wyniku rozprawy został skazany na dwuletnie wykluczenie ze społeczności żydowskiej i trzyletnie zawieszenie praw cywilnych, ale werdykt został uchylony w czerwcu 1948[9]. Podjął pracę jako trener w klubie Zryw Łódź[2], w 1949 wyemigrował do Belgii, a następnie do Kanady. Zajmował się tam zawodowo kuśnierstwem[2].

W kulturze masowej

Pierwowzór postaci Jakuba Szapiry z dwóch powieści Szczepana Twardocha: Król oraz Królestwo, a także serialu nakręconego na podstawie pierwszej z nich[1].

Walka pięściarza z Wernerem Spannagelem w Poznaniu w 1934 roku została odtworzona w powieści Mora Piotra Bojarskiego[10].

Przypisy

  1. ↑ a b Marta Korycka: Najpierw był tata Tasiemka. O prawdziwych inspiracjach stojących za „Królem”. kultura.gazeta.pl. [dostęp 2020-12-18]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Tuszyński i Kurzyński 2010 ↓, s. 64.
  3. ↑ a b c d e Grażyna Pawlak, Daniel Grinberg, Maciej Sadowski: Bądź silny i odważny. Żydzi – sport – Warszawa. Warszawa: Fundacja im. prof. Mojżesza Schorra, 2013, s. 142. ISBN 978-83-936384-1-3.
  4. ↑ Piotr Osmólski: Leksykon boksu. Warszawa: Sport i Turystyka, 1989, s. 217. ISBN 83-217-2680-1.
  5. ↑ a b Polski słownik judaistyczny. Tom 2. Warszawa: Prószyński i spółka, 2003, s. 442. ISBN 83-7255-175-8.
  6. ↑ Tadeusz Walichnowski: Rozmowy z Leistem hitlerowskim starostą Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 62. ISBN 83-01-06869-8.
  7. ↑ i, Wyrok na Rotholza, „Głos Wielkopolski”, 8 grudnia 1946.
  8. ↑ Zdrajca czy niewinny... . Szapsel Rotholc przed Sądem Rehabilitacyjnym w Warszawie, „Sport”, 28 listopada 1946 [dostęp 2020-08-20].
  9. ↑ Stanisław Rotholc, w YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe [dostęp 2011-03-25] (ang.).
  10. ↑ Piotr Bojarski, Mora, Zysk i S-ka, 2022, ISBN 978-83-240-8742-6.

Bibliografia

  • Bohdan Tuszyński, Henryk Kurzyński: Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2010. Warszawa: Fundacja Dobrej Książki, 2010. ISBN 978-83-86320-01-1.
  • Polski słownik judaistyczny. Tom 2. Warszawa: Prószyński i spółka, 2003, s. 442. ISBN 83-7255-175-8.
  • Stanisław Rotholc, w YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe [dostęp 2011-03-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Boxing pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Boxing. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szapsel Rotholc.jpg
Szapsel Rotholc
Czesław Banasiak Feliks Stamm Czesław Cyraniak Mieczysław Forlański Walery Karpiński Ryszard Krenz Henryk Chmielewski Szapsel Rotholc Oktawian Misiurewicz 1934.jpg
Polska reprezentacja bokserska na Pięściarski Puchar Europy Środkowej w Essen. Stoją od lewej: Czesław Banasiak, trener Feliks Stamm, Czesław Cyraniak, Mieczysław Forlański, Walery Karpiński, Ryszard Krenz i Henryk Chmielewski. W górny rzędzie od lewej: Szapsel Rotholc i Oktawian Misiurewicz. Listopad 1934