Szarża pod Wólką Węglową

Szarża pod Wólką Węglową

II wojna światowa, kampania wrześniowa
Kamień Ułanów Jazłowieckich w Puszczy Kampinoskiej
Czas	19 września 1939
Miejsce	pomiędzy Wólką Węglową, a Dąbrową Leśną Mazowsze
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	próba przebicia się polskiej jazdy do Warszawy
Wynik	taktyczne zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
II Rzeczpospolita  III Rzesza
Dowódcy
Edward Godlewski Hans Schuber
Siły
ok. 1000 żołnierzy 2300 żołnierzy, 37 czołgów
Straty
105 zabitych, 100 rannych 52 zabitych, 70 rannych
Położenie na mapie Polski w 1939 r. (c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0 miejsce bitwy
52°17′45,2400″N 20°53′02,0400″E/52,295900 20,883900

Szarża pod Wólką Węglową

Szarża ułanów jazłowieckich, rekonstrukcja bitwy w Łomiankach 10 września 2011

Por. Marian Walicki, dowódca 3 szwadronu, prowadzący szarżę.

Mapa WIG Łomianek z 1933, miejsce bitwy

Pomnik w Łomiankach-Dąbrowie Leśnej upamiętniający szarżę pod Wólką Węglową w 1939

Pomnik na cmentarzu w Kiełpinie upamiętniający poległych Ułanów Jazłowieckich

Szarża pod Wólką Węglową – jedna z kilku polskich szarż kawaleryjskich podczas kampanii wrześniowej. Była to ostatnia szarża w dziejach jazdy polskiej wykonana z udziałem całego pułku kawalerii.

Geneza

W dniach 9-20 września 1939 r. rozegrała się nad rzeką Bzurą największa bitwa kampanii wrześniowej, w której polskie wojska Armii „Poznań” gen. Tadeusza Kutrzeby i Armii „Pomorze” gen. Władysława Bortnowskiego starły się z oddziałami niemieckimi (bitwa nad Bzurą). Po początkowych dużych sukcesach strony polskiej, wojska niemieckie rozpoczęły kontrnatarcie, w wyniku którego większość sił polskich została okrążona i rozbita. Część oddziałów polskich (m.in. Podolska Brygada Kawalerii) przebiła się jednak z okrążenia i z 14 na 15 września przekroczyła Bzurę pod Brochowem, przechodząc do Puszczy Kampinoskiej. Ich celem było przedarcie się do oblężonej Warszawy. Droga przez las była bardzo ciężka, wolno poruszające się piaszczystymi drogami wojska napotykały liczne umocnione pozycje wroga, były dziesiątkowane przez niemieckie czołgi i samoloty. 18 września zostały zdobyte kolejno miejscowości Pociecha i Sieraków, a 19 września dotarto do Lasek. Zakład był już obsadzony przez Niemców, którzy na najwyższym budynku, domu św. Stanisława, ustawili karabiny maszynowe i razili pociskami polskie oddziały atakujące od strony Sierakowa. W końcu zdecydowano, że trzeba zrezygnować z dalszego natarcia, obejść Laski od północy i dotrzeć do stolicy przez Bielany.

Przebieg szarży

Dowódca 14. pułku Ułanów Jazłowieckich z Podolskiej BK płk dypl. Edward Godlewski podjął decyzję o skróceniu drogi do Warszawy i postanowił skręcić na południe do Mościsk. Razem z nim tę trasę obrała także mała część 9 pułku Ułanów Małopolskich. Niespodzianie oba pułki natknęły się w Dąbrowie Leśnej koło Wólki Węglowej na Niemców, lecz płk E. Godlewski nie zmienił decyzji, tylko dał znak do szarży. Ułanów do brawurowego ataku poprowadził dowódca 3. szwadronu 14 puł, por. Marian Walicki. Dzięki zaskoczeniu Niemców podczas odpoczynku i odwadze polskich żołnierzy pozycje wroga zostały przełamane. Niestety nie rozpoznano, że w Mościskach, na skraju wsi, ustawione jest gniazdo niemieckich karabinów maszynowych i stoją czołgi, które zasypały szarżujących seriami pocisków. Pomimo jednak ciężkich strat (ok. 105 zabitych ułanów i 100 rannych, tj. łącznie ok. 20% stanu, w wyniku poważnych ran zmarł także por. M. Walicki), natarcie powiodło się; oba pułki przebiły się do Warszawy.

Po bitwie

Po bitwie Orderem Virtuti Militari przez gen. Juliusza Rómmla odznaczony został kpr. Bronisław Czech, który podczas szarży podjął drzewce sztandaru 14 puł od rannego ułana i tym samym uratował je.

Zobacz też

• bitwa pod Krojantami
• bitwa pod Krasnobrodem
• bitwa w Lasach Królewskich
• Szarże kawalerii polskiej na niemieckie czołgi

Bibliografia

• Lechosław Herz: Przewodnik po Puszczy Kampinoskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1990, s. 268-269. ISBN 83-217-2258-X.
• Jerzy Korczak: Cóżeś ty za pani...: O walkach armii "Poznań" 12-19 września 1939 r. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983, s. 297-301. ISBN 83-210-0424-5.