Szariwka (obwód chmielnicki)

Szariwka

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	jarmoliński
Wysokość	266 m n.p.m.
Populacja (2001) • liczba ludności	1212[1]
Nr kierunkowy	+380 3853
Kod pocztowy	32132
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Szariwka
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szariwka
49°13′05″N 26°56′54″E/49,218056 26,948333
Portal Ukraina

Szariwka (ukr. Шарівка, pol. Szarawka) – wieś na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, w rejonie jarmolińskim, niedaleko miasta Chmielnicki na Ukrainie, 250-300 km na wschód od Lwowa.

Historia

Wieś była własnością Firleja. Następnie dobra królewskie nadane Bernardowi Pretwiczowi (ok.1500-1563), staroście barskiemu i trembowelskiemu przez królowę Bonę^[2] w roku 1539, w kolejnych latach jego syna Jakuba (1543-1613), wojewody podolskiego i posła na sejm województwa podolskiego^[2], który został pochowany w Szarawce. Jeszcze w poł. XIX w. istniało w kościele dominikańskim poświęcone mu epitafium. Mimo swej rozległej działalności politycznej i wojskowej, Bernard Pretwicz najchętniej przebywał w Szarawce, którą po spaleniu przez Tatarów w 1567 odbudował. W Szarawce, stanął również klasztor dominikanów fundacji Pretwicza. W połowie XIX wieku kościół dominikański uległ kasacji, i zamieniony został przez władze carski na cerkiew prawosławną (zob. cerkiew w Szarawce).

Po wygaśnięciu linii podolskiej Pretwiczów, Szarawka stała się własnością Dulskich. Postacią najbardziej znaną z tego rodu był Jan Dulski (zm. 1590), kasztelan chełmiński, podskarbi koronny. Ostatecznie Dulscy osiedli w Galicji.

W okresie konfederacji barskiej przebiegał tędy jeden z szańców konfederackich w kierunku Szarogrodu.

Pod rozbiorami siedziba gminy Szarawka(ukr.) w powiecie proskurowskim guberni podolskiej.

Etnografia

Wieś jest polską enklawą, kultywująca kulturę polską od momentu zamieszkania tego terytorium przez Mazurów^[3] w XVI w, które to zostały przesiedlone tu po zniszczeniu Podola przez Tatarów.

Dowodem zamieszkania tej wsi przez ludność polskiej narodowości służą liczne źródła historyczne - pisemne i nie pisemne, wśród nich i wspomnienia o Płoskirowie Andrejewa P. z 1897. „Plaskirów (obecnie Chmielnicki) został zniszczony przez Tatarów w XVII w. i dla zaludnienia tej miejscowości zostali powołane Polacy z województwa mazowieckiego, które to mieszkają i do dziś znane jako „mazury” (ukr. мазурі) w samym mieście tak i wokół niego we wsiach Szarawka, Maćkowce, Greczany.”

Zamek, rezydencja

• w fortalicjum rezydowali Pretwiczowie (Pretwitz) herbu Wczele, pochodzący ze Śląska i pierwsi Dulscy^[4], którzy na przełomie XVIII w. i XIX w. wybudowali rezydencję w stylu klasycystycznym^[2]. Dwór z dwiema oficynami^[4].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Szarawka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 792 .
• Szariwka (obwód chmielnicki), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 741 .
• Szariwka na mapie Ukrainy
• Волочиская ветвь. ounb.km.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-26)].