Szawle

Szawle
Šiauliai
Ilustracja
Katedra pw. Świętych Piotra i Pawła
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Litwa

Okręg

Siauliai County flag.svg szawelski

Burmistrz

Arturas Visockas

Powierzchnia

81 km²

Populacja (2015)
• liczba ludności
• gęstość


113 100[1]
1396,3 os./km²

Nr kierunkowy

41

Kod pocztowy

LT-76295

Tablice rejestracyjne

S

Położenie na mapie Litwy
Ziemia55°56′N 23°19′E/55,933333 23,316667
Strona internetowa
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Szawle (lit. Šiauliai wymowa, żmudz. Šiaulē) – miasto na Litwie, na wschód od Kłajpedy, najludniejsze miasto na Żmudzi, pow. 81 km², 113,1 tys. mieszkańców w 2011 roku[1] (czwarte pod względem liczby mieszkańców w tym kraju), stolica okręgu szawelskiego.

Ośrodek przemysłowy, kulturalny i naukowy. W mieście renesansowy kościół – od 1997 katedra pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła – jedna z największych budowli sakralnych na Litwie. W latach 80. XX w. postawion 21-metrowy Pomnik Łucznika (Strzelca) upamiętniający 750-lecie zwycięstwa Żmudzinów nad rycerzami zakonu kawalerów mieczowych w bitwie pod Szawlami w 1236, który służy również jako zegar słoneczny.

Historia

Nazwa Šiauliai wywodzona jest od litewskiego słowa šaulys, oznaczającego strzał. Jak mówi legenda w zamierzchłych wiekach na brzegu pobliskiego jeziora Talšos znajdowała się osada myśliwych polujących w okolicznych lasach na dzikie zwierzęta i ptactwo. Nazwa Šiauliai pojawiła się ponownie przy okazji wspomnianej wyżej bitwy w 1286, wzmiankowana następnie w 1524. W latach 1413–1795 Szawle były stolicą jednego z traktów Księstwa Żmudzkiego.

Wieszanie powstańców styczniowych w Szawlach, ołówek na papierze, autor Stanisław Witkiewicz

Prawa miejskie Szawle uzyskały w 1569, a w 1589 ustanowiono tam tzw. „ekonomię królewską”, tzn. cały dochód miasta przeznaczony był na utrzymanie króla. Miasto ekonomii szawelskiej w 1682 roku[2]. Aż do III rozbioru Polski w 1795 była ona największą ekonomią królewską w Wielkim Księstwie Litewskim. W 1791 król Stanisław August Poniatowski potwierdził prawa miejskie Szawli.

W Szawlach rozpoczęły się działania insurekcji kościuszkowskiej (1794) na ziemiach Rzeczypospolitej. W dniu 8 lipca 1831 roku miejsce nieudanego ataku wojsk polskich pod dowództwem gen. Antoniego Giełguda na garnizon rosyjski. W powstaniu listopadowym w 1830 i powstaniu styczniowym w 1863 brali również udział mieszkańcy ziemi szawelskiej. W powstaniu listopadowym rozegrała się tu bitwa, w której walczyła Emilia Plater.

W 1851 powstało tu Gimnazjum w Szawlach, będące jedną z najstarszych szkół średnich na Żmudzi. W 1897 roku Szawle były największym miastem żmudzkim. W okresie międzywojennym wraz z całą Żmudzią w granicach Republiki Litewskiej.

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł skórzano-obuwniczy, dziewiarski, rowerowy, mięsny, mleczarski, cukierniczy[3].

Dzielnice miasta

  • Aleksandrija
  • Andrijava
  • Bačiūnai
  • Besarabija
  • Senamiestis
  • Dainai
  • Didždvaris
  • Gegužiai
  • Ginkūnai
  • Gytariai
  • Gubernija
  • Kalniukas
  • Kaukazas
  • Kompelis
  • Lepšiai
  • Lieporiai
  • Margiai
  • Medelynas
  • Pabaliai
  • Pakartuvės
  • Piktmiškis
  • Rėkyva
  • Salduvė
  • Šimšė
  • Užkirkis
  • Verduliai
  • Verduliukai
  • Vijoliai
  • Vinkšnėnai
  • Zokniai
  • Žaliukės
  • Žuvininkai

Miasta partnerskie

Zabytki

Urodzeni w Szawlach

Przypisy

  1. a b Wstępne dane ze spisu powszechnego zakończonego 9 maja 2011 roku: Statistikos Departamentas. [dostęp 2011-05-16]. (lit.).
  2. Grzegorz Błaszczyk, Żmudź XVII-XVIII wiek, zaludnienie i struktura społeczna, Poznań 1985, s. 64–65.
  3. Szawle, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-21].
  4. Beta Księgi Cmentarne, ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2018-10-04].
  5. Dow Szilanski (ang.) – profil na stronie Knesetu.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Szawle katedra.jpg
Autor: mzopw, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Šiauliai (Szawle): Kościół p.w. śś. Piotra i Pawła 1594-1625, później przebudowywany. Ośmioboczna wieża wysokości 70 m.
Hanging Polish January insurgents by Russians in Šiauliai.PNG
Szawle - wieszanie polskich powstańców styczniowych przez Rosjan
Siauliai.ogg
Autor: Renata3 from English Wikipedia, Licencja: CC BY 2.5
This is a recording of Lithuanian pronunciation of en:Šiauliai city
Flag of Šiauliai.svg
Flag of Šiauliai
Siauliai County flag.svg
Flag of Siauliai County, Lithuania