Szczęsny Starkiewicz
 ks. Szczęsny Starkiewicz (ok. 1925) | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 20 października 1881 |
| Data i miejsce śmierci | 12 września 1958 |
| Wikariusz, proboszcz, prefekt szkół m.in. w: Żytniowie, Pyzdrach, Truskolasach, Włocławku, gminie Lubień Kujawski, Grzegorzewie, Brzeźniu; dziekan złoczowski | |
| Okres sprawowania | 1904–1939 |
| Proboszcz parafii w Lipnie i dziekan lipnowski | |
| Okres sprawowania | 1949–1958 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat | 24 kwietnia 1904 |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg){kind=small}  | |
Szczęsny (Feliks) Konstanty Starkiewicz (ur. 20 października 1881 w Piotrkowie, zm. 12 września 1958 w Gdańsku) – ksiądz rzymskokatolicki, proboszcz parafii w Lipnie i dziekan lipnowski, wcześniej – działacz społeczny, publicysta, poseł do Sejmu Ustawodawczego (1919–1922)[1].
Życiorys
Ojcem Szczęsnego Starkiewicza był Jan Starkiewicz, nauczyciel gimnazjalny w Piotrkowie Trybunalskim i w Kielcach oraz w łódzkiej szkole ludowej (skazany na zesłanie po powstaniu styczniowym), a matką – Ludwika Legiecka. Szczęsny miał starszego brata, Władysława[1][2].
Szczęsny Starkiewicz skończył gimnazjum w Łodzi, po czym wstąpił do seminarium duchownego we Włocławku (1899). Po uzyskaniu święceń (1904) był wikariuszem w Żytniowie (powiat wieluński) i w Pyzdrach. W 1906 roku został przeniesiony do Włocławka, gdzie był wikariuszem katedralnym i prefektem w szkołach początkowych, a w 1907 roku – do Lutomierska (powiat łaski). Bezskutecznie starał się o stanowiska proboszcza w Jedlnie (powiat noworadomski) i prefekta szkół ludowych w Truskolasach (powiat częstochowski) – wyjechał do Brazylii (Araukaria, stan Parana), gdzie współpracował z Józefem Anuszem[3][4] jako duszpasterz emigracji polskiej. Po powrocie do Polski – przez Paryż i Monachium – był duszpasterzem w Truskolasach (1913–1915) i w Żurawiu (powiat częstochowski) oraz administratorem parafii Lubień (powiat włocławski, 1918)[1].
W wojnie polsko-bolszewickiej (1919−1920) ks. Starkiewicz wziął udział jako kapelan Dywizji Ochotniczej – został odznaczony Krzyżem Walecznych[1].
W kolejnych latach był[1]:
- członkiem dozoru szkolnego w gminie Lubień (1923) i gminie Krzykosy
- proboszczem w Grzegorzewie (powiat kolski, 1926–1932)
- proboszczem w Brzeźniu (powiat sieradzki, od 1932)
- dziekanem złoczowskim (1933–1939)
Część wygłaszanych kazań – „Kalendarz Roku Świętego” na rok 1925 – opublikowano w grudziądzkim czasopiśmie „Gość Świąteczny”. Opisując treść rocznika 1926 Zenona Jabłońska napisała, że szczególnie ciekawe są nauki Szczęsnego Starkiewicza związane z Ewangeliami na poszczególne niedziele. W tych kazaniach piętnował on wiele ludzkich wad, np. obżarstwo, pijaństwo. Wołał w nich m.in.[5]:
…sami będziecie kowalami swego szczęścia i od was samych przede wszystkim los Polski zależy, - bądźcie ofiarni, bo żaden obcy naród ratować was nie będzie, jeśli najpierw sobie pomocy nie dacie! Bądźcie pełni zapału do pracy! Oszczędzajcie! Zaniechajcie walk stanowych i partyjnych! Wszyscy wspólnie dobro Ojczyzny przede wszystkim miejcie na oku!
W czasie II wojny światowej ks. Starkiewicz został aresztowany przez Niemców (październik 1941) i uwięziony w obozie w Konstantynowie. Po zwolnieniu z obozu mieszkał w okupowanej Warszawie. W 1943 roku wygłosił tu rekolekcje na prośbę bp. Stanisława Galla[1].
Od 1946 roku do śmierci Szczęsny Starkiewicz był proboszczem w Lipnie.
Działalność społeczna i polityczna
Już jako alumn seminarium duchownego Starkiewicz współpracował z pismem „Dla swoich”, wydawanym przez księży – sympatyków Ligi Narodowej. W pierwszych latach duszpasterstwa (w Żytniowie i Pyzdrach) zajmował się działalnością społeczną w obronie robotników i chłopów, np. zakładając kółka rolnicze – został za tę działalność przez władze carskie pozbawiony pensji. W 1906 roku założył we Włocławku ochronkę dla dzieci i wygłaszał „kazania robotnicze”. Związał się z Narodowym Związkiem Robotniczym. Sprawami obrony interesów robotników i chłopów zajmował się też w czasie podróży do Niemiec i Francji (w Paryżu i Monachium poznał metody pomocy socjalnej). Jako wikary w Truskolasach należał do organizatorów lokalnej grupy Związku Walki Czynnej, a jako proboszcz w Żurawiu został prezesem Zarządu Okręgowego Polskiej Macierzy Szkolnej w Radomsku[1].
W 1916 roku uczestniczył w zjeździe ludowym w Warszawie, na którym przedstawił projekty uchwał wyrażających sprzeciw wobec rekrutacji do „Polnische Wehrmacht” (poparte przez większość delegatów). Apelował też o powołanie tymczasowego rządu narodowego (z katolickim królem) i ustalenie zasad demokratycznych wyborów do Sejmu Ustawodawczego. Jako administrator parafii Lubień (1918) publikował artykuły dotyczące sytuacji na wsi, z apelami o zakładanie organizacji spółdzielczych, kulturalnych i oświatowych; brał też udział w założycielskim zjeździe Polskiego Zjednoczenia Ludowego (PZL)[1].
W roku 1919 został wybrany do Sejmu Ustawodawczego (z listy PZL). W Sejmie był wiceprezesem, a potem prezesem klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego oraz aktywnym członkiem komisji aprowizacyjnej, ochrony pracy i odbudowy kraju – złożył 11 interpelacji[6], brał czynny udział w przygotowywaniu „Uchwały w przedmiocie zasad reformy rolnej” (czerwiec-lipiec 1919) i „Ustawy o wykonaniu reformy rolnej” (lipiec 1920)[7].
Do kolejnego Sejmu nie został wybrany (przeszedł wówczas, z Leopoldem Skulskim do PSL „Piast”). Jako proboszcz w Grzegorzewie działał w Radzie Gminy i Sejmiku Powiatowym w Kole (w komisjach zajmujących się opieką społeczną) i inicjował społeczne akcje, np. budowę Domu Ludowego, organizację spółdzielni mleczarskiej, utworzenie Parafialnego Towarzystwa Budowy Dróg i Kasy Stefczyka. W Brzeźniu założył spółdzielnię czapniczą i bibliotekę oraz doprowadził do elektryfikacji wsi.
Jego działalność publicystyczna (np. publikacje w „Gazecie grudziądzkiej”, „Gościu Świątecznym”, „Głosie Ludu”, „Słowie Polskim”, „Gazecie Niedzielnej”) nie była aprobowana przez władze kościelne ze względu na zbytni radykalizm społeczny. W ostatnich latach życia pisał „Przyczynki do monografii Lipna” i wspomnienia zatytułowane „Przeżyte w kapłaństwie i młodości”[a][1].
Zmarł w 1958 roku w Klinice Chorób Wewnętrznych w Gdańsku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lipnie.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych[1]
- Złoty Krzyż Zasługi (27 października 1937)[8]
Upamiętnienie
Imię ks. Szczęsnego Starkiewicza nadano jednej z ulic w Grzegorzewie[1].
Uwagi
- ↑ Pierwszy tekst – w zbiorach prywatnych, drugi – w Archiwum Diecezji we Włocławku
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k Starkiewicz Szymon (Feliks) (1881–1958). W: Mariusz Ryńca: Polski Słownik Biograficzny. T. XLII (2003–2004): Stanisław ks. Mazowiecki – Stawiarski Seweryn. Kraków: PAN (www.psb.pan.krakow), 2002, s. 307–309.; wyd. 2014–2017 Narodowy Instytut Audiowizualny,Starkiewicz Szczęsny (Feliks) Konstanty
- ↑ Poszukiwane koligacje dla tomu 42. PSB; Starkiewicz Feliks Szczęsny 1881–1958. [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. www.wielcy.pl. [dostęp 2011-12-31]. (pol.).
- ↑ Zdzisław Malczewski SChr: Misjonarze polscy w Brazylii. www.tchr.org. [dostęp 2016-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)]. (pol.).
- ↑ Jerzy Mazurek: Kraj a emigracja: ruch ludowy wobec wychodźstwa chłopskiego do krajów Ameryki Łacińskiej (do 1939 roku). Biblioteka Iberyjska, 2006, s. 479.
- ↑ Zenona Jabłońska: Problematyka „Gościa Świątecznego” z roku 1926, Numer Noworoczny; Nauki Szczęsnego Starkiewicza związane z Ewangeliami na poszczególne niedziele. [w:] Biuletyn Koła Miłośników Dziejów Grudziądza, Numer 3 (42) [on-line]. kmdg1986.republika.pl, 2005–01–12. [dostęp 2011-12-31].
- ↑ Starkiewicz Feliks Szczęsny 1881–1958; interpelacje. [w:] Biblioteka Sejmowa. Posłowie na Sejm RP > [on-line]. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 2011-12-31]. (pol.).
- ↑ Marcin Drewicz: Głęboka przemiana rewolucyjna. Lublin: Werset, 2009. ISBN 978-83-60133-55-2.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 248, poz. 395 „za zasługi na polu pracy społecznej i organizacji wystawy w Liskowie”.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
ks. Szczęsny (Feliks) Konstanty Starkiewicz (1881-1958)