Szczekarków (powiat opolski)

Artykuł

51°14′41″N 21°51′52″E

- błąd

38 m

WD

51°14'N, 21°49'E

- błąd

19899 m

Odległość

1519 m

Szczekarków
wieś
Ilustracja
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0

Dwór
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

opolski

Gmina

Wilków

Strefa numeracyjna

81

Tablice rejestracyjne

LOP

SIMC

0393519

Położenie na mapie gminy Wilków
Mapa konturowa gminy Wilków, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa konturowa powiatu opolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Ziemia51°14′41″N 21°51′52″E/51,244722 21,864444

Szczekarków – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Wilków.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[1].

W dniu 13 sierpnia 1943 jedenastu partyzantów obwodu Puławy Okręgu Lublin Batalionów Chłopskich pod dowództwem Jana Jabłońskiego rozbiło urząd gminy w Szczekarkowie, niszcząc niemiecką dokumentację (w tym listy osób przeznaczonych do wysłania na roboty przymusowe) oraz uwalniając pięć osób uwięzionych w areszcie za niedostarczanie kontyngentów żywnościowych na rzecz Niemców[2].

Do 1954 roku istniała gmina Szczekarków. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Historia średniowiecza

Szczekarków – wieś położona 10 km na południowy zachód od miasta Kazimierza Dolnego nad rzeką Chodelką, około 71 km na północny wschód od klasztoru świętokrzyskiego, 8 km na północ od wsi Braciejowice, klucza dóbr benedyktyńskich.

Nazwy patronimiczne wsi – 1417 Sczekarkow[3][4], 1419 Sczecarcow[5], 1451 Szkorkow(!).

Powiat lubelski, parafia Wilków.

Granice, topografia

  • 1465 – las zwany Czarne z jeziorem, własność plebana w Chotczy[6].
  • 1477 – prawo wyrębu w lasach Choteckich z Zawady[7].
  • 1480–1 – granice z Kłodnicą[8].
  • 1485 – granice z Wrzelowem: od kopca między wsią Kłodnicą i Urzędkowem koło doliny, czyli jeziora zwanym Wisłka lasem do zarośli zwanym Księże i dalej do rzeki Wisły[9].

Kalendarium własności

Własność szlachecka

  • 1417 – Jakub, Mikołaj, Piotr dziedzic Szczekarkowa i Zawady[10] Katarzyna z Szczekarkowa[11].
  • 1417–29 – Mikołaj ze Szczekarkowa[12].
  • 1418 – Maciej ze Szczekarkowa[13].
  • 1419 – dziedzice Stachnica Tarłowa, Katarzyna Tomkowa, Hanna, Mikołaj, Jakub, Piotr[14].
  • 1427 – Jan ze Szczekarkowa[15].
  • 1442–4 – Mikołaj ze Szczekarkowa[16].
  • 1443 – Małgorzata żona Mikołaja[17] Jakub z Szczekarkowa[18].
  • 1451 – dziedzic Jakub oraz synowie jego brata Mikołaja z Chotczy Mikołaj i Stanisław[19].
  • 1469 – dziedzicami byli Jerzy Nogawka i Mikołaj Chotecki[20].
  • 1470–80 – dziedzic Jakub, Mikołaj i Stanisław Choteccy herbu Nabra. Folwark na 4 łanach kmiecych (Długosz L.B. II 554, III 243).
  • 1477–85 – dziedzicami byli bracia Mikołaj i Stanisław[21][22].
  • 1531–3 – pobór łącznie z Urzędkowem z 1 1/2 łana[23].
  • 1704 – wieś należącą do dóbr opolskich w województwie lubelskim odziedziczyła Teresa Dunin-Borkowska, żona wojewody lubelskiego Stanisława Tarły[24].

Powinności dziesięcinne

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i plebana w Chotczy.

  • 1465 – dziesięcina z folwarku należy do plebana Chotczy[25].
  • 1470–80 – z 4 łanów kmiecych dziesięcina snopowa i konopna wartości do 3 grzywien dowożą klasztorowi świętokrzyskiemu (Długosz L.B. II 554; III 243);
  • 1529 – dziesięcina snopowa wartości 2 grzywny należy do stołu konwentu świętokrzyskiego[26].
  • 1542–3 – z powodu zniszczeń spowodowanych przez wylew Wisły wieś nie oddaje klasztorowi świętokrzyskiemu dziesięciny [27][a]
  • 1595 – z części Szczekarkowa dziesięcinę pobiera pleban Chotczy[28], który ma tu las z jeziorem Białym obecnie okupowany przez dziedzica Łaszcza[29].
  • 1622–1652 Barbara Słupecka płaci konwentowi świętokrzyskiemu za dziesięciny z wsi Kowala, Wola Kowalska, Wrzelów i Szczekarków 60 zł[30].
  • 1659 – Jerzy z Konar Słupecki podkomorzy lubelski zobowiązuje się płacić dożywotnio klasztorowi świętokrzyskiemu 33 zł rocznie za dziesięcinę ze Szczekarkowa[31].
  • 1721 – dziesięcina należała do plebana Chotczy[32].
  • 1819 – dziesięcina snopowa z wsi Kowala i Szczekarków kupowana była przez gromadę za 54 zł i należy do stołu konwentu [31].

Badania archeologiczne

Podczas badań archeologicznych na terenie Szczekarkowa odkryto osadę wczesnośredniowieczną[33][34]. Ślady materialne osadnictwa z VII–XIII wieku stwierdzono w trakcie badań prowadzonych w ramach programu Archeologiczne Zdjęcie Polski [35][36].

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[37] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: A/785 z 24.07.1979:
    • dwór
    • rządcówka
    • budynek gospodarczy
    • park.

Literatura

Uwagi

  1. ↑ W tym czasie wylew Wisły dotknął także inne włości dziesięcinne klasztoru, to znaczy oprócz Szczekarkowa również Janowice, Jarnołtowice, Kłodnicę, Lucimię, Głodno, Wrzelów i Zakrzów

Przypisy

  1. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  2. ↑ Stefan Rodak Marszem Podziemnym s. 126-127
  3. ↑ Nieckuła 1971 ↓, s. 203.
  4. ↑ Kosyl 1978 ↓, s. 21-2.
  5. ↑ Kuraś 1998 ↓, s. 231-2.
  6. ↑ Acta officialatus Lublinensis ↓, s. XVIII 98-99.
  7. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. IX 211.
  8. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. IX 307, 339.
  9. ↑ Białkowski 1934 ↓, s. 101-2.
  10. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 188.
  11. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 131.
  12. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. II 94-230, X 188-290.
  13. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 219-33.
  14. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 315.
  15. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. II 119.
  16. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. I 62-143, V 219-223.
  17. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. I 209.
  18. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. I 143.
  19. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 53.
  20. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. VIII 85-99.
  21. ↑ Białkowski 1934 ↓, s. 101.
  22. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. t.IX s.211,339.
  23. ↑ Rejestry poborowe... ↓.
  24. ↑ Wiesław Bondyra, Dobra ziemskie Tarłów w Małopolsce w czasach saskich, w: Tarłowie. Z dziejów kulturalnych, gospodarczych i politycznych rodu, Janowiec 2009, s. 51.
  25. ↑ Wiśniewski 1909 ↓, s. 15, 17.
  26. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 351.
  27. ↑ Gacki 1873 ↓, s. 280.
  28. ↑ Wiśniewski 1909 ↓, s. 12.
  29. ↑ AVCap. ↓, s. III 81v.
  30. ↑ AG nab. ↓, s. 936 1v 2.
  31. ↑ a b Gacki 1873 ↓, s. 304.
  32. ↑ AV ↓, s. XX 756.
  33. ↑ Gurba 1965 ↓, s. 51,55.
  34. ↑ Żaki 1974 ↓, s. 523.
  35. ↑ Rozwałka ↓, s. 166.
  36. ↑ Hoczyk-Siwkowa 1999 ↓, s. 120.
  37. ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo lubelskie. [dostęp 2015-12-30].

Bibliografia

  • Franciszek Nieckuła, Nazwy miejscowe z sufiksem -ov-, -in- na obszarze Wielkopolski i Małopolski, Wrocław 1971.
  • Czesław Kosyl, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, „Prace onomastyczne”, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, ISSN 0079-4775.
  • Stanisław Kuraś (oprac.), Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, „Dzieje Lubelszczyzny” (3), Lublin 1998.
  • Acta officialatus Lublinensis, wg kartoteki w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków.
  • Księgi Ziemskie Lubelskie w Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwa Państwowe.
  • Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, Lublin: L. Białkowski, 1934.
  • Rejestry poborowe, wykorzystane za kartoteką Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu., [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu.
  • Jan Wiśniewski, Dekanat Iłżecki, Radom 1909–1911.
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), Zofia Leszczyńska-Skrętowa, 1968.
  • Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Warszawa 1873.
  • Acta Visitationis capituli cracoviensis, rps w AMetr., Archiwa Państwowe.
  • Acta Visitationis, dział w AMetr., Akta wizytacyjne.
  • Jan Gurba, Z problematyki osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Wyżynie Lubelskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, XX (3), Sectio F., „Nauki filozoficzne i humanistyczne”, Lublin 1965, 45-58..
  • Andrzej Żaki, Archeologia Małopołski wczesnośredniowiecznej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydaw. PAN, 1974.
  • Andrzej Rozwałka, Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-historyczne (Wydział Humanistyczny UMCS, Rozprawy habilitacyjne, 98), Lublin 1999., wyd. Wydział Humanistyczny UMCS, Lublin 1998, ISBN 83-227-1478-5.
  • Stanisława Hoczyk-Siwkowa, Małopolska północno-wschodnia w VI-X wieku. Struktury osadnicze, „Lubelskie Materiały Archeologiczne”, 12, Lublin 1999.
  • Rejestry dziesięcin, czynszów i wyderkafów, powinności poddanych i poborów z dóbr i dochodów konwentu świętokrzyskiego z lat 1650-1689, AG, nabytki Oddziału I, nr 936., Archiwum Główne.
Gmina Wilków
Miejscowości sołeckie
Części wsi
  • Małe Dobre
  • Rogów-Kolonia
  • Dratów
  • Majdany
  • Ogrody-Kolonia
  • Kijasków
  • Majdany Pierwsze
  • Dąbrówka-Kolonia
  • Czupel
  • Drągi
Kolonie wsi
  • Kolonia Zagłoba
  • Kłodnica-Pastwiska
  • Kolonia Polanówka
  • Kolonia Brzozowa
Przysiółki wsi
  • Majątek
  • Węgrzyniec

Herb gminy

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
POL gmina Wilków (powiat opolski) COA.png
Herb gminy Wilków w województwie lubelskim.
Szczekarkow 3.jpg
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Manor in Szczekarków Poland.
Distinctive emblem for cultural property.svg Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego pod numerem A/785 from 24.07.1979.