Szczekuszkowate

Szczekuszkowate
Ochotonidae[1]
Thomas, 1897[2]

Przedstawiciel rodziny – szczekuszka nepalska (O. roylei)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

szczekuszkowate

Typ nomenklatoryczny

Ochotona minor Link, 1795 (= Lepus dauuricus Pallas, 1776)

Rodzaj

Ochotona Link, 1795[14] – szczekuszka

Szczekuszkowate[15] (Ochotonidae) – rodzina niewielkich ssaków z rzędu zajęczaków (Lagomorpha).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej, we wschodniej Europie i w południowo-wschodniej Azji[16][17][18].

Charakterystyka

Długość ciała (bez ogona) 110–260 mm, długość ucha 14–39 mm, długość tylnej stopy 22–43 mm; masa ciała 40–360 g[18]. Mają rozmiar szczura, jednak w przeciwieństwie do niego nie mają ogona. Ich tylne kończyny są nieco dłuższe od przednich, a uszy zaokrąglone. Poruszają się skokami, jak zając. Żyją w górach lub na stepach, przeważnie w stadkach. Kopią w ziemi nory mające liczne wejścia. Odżywiają się roślinami. Przed zimą w norach gromadzą zapasy suszonych traw. Na zimę zapadają w płytki sen, w czasie którego przebudzają się i odżywiają zgromadzonymi zapasami. U różnych gatunków ciąża trwa 20–32 dni, w ciągu roku samica wydaje 2–4 mioty, po kilka młodych w każdym.

Systematyka

Etymologia

  • Ochotona i Ogotoma: mongolska nazwa ochodona dla szczekuszki[19]. Gatunek typowy: Ogotoma pallasi J.E. Gray, 1867 (Ogotoma).
  • Pika: tunguska nazwa peeka dla szczekuszki[20]. Gatunek typowy: Lepus alpinus Pallas, 1773.
  • Lagomys: gr. λαγως lagōs „zając”; μυς mus, μυος muos „mysz”[21]. Gatunek typowy: Lepus alpinus Pallas, 1773.
  • Abra (Abrama): tybetańska nazwa abra dla szczekuszki[22]. Gatunek typowy: Lagomys curzoniae Hodgson, 1857.
  • Tibetholagus (Tibetolagus): Tybet; gr. λαγως lagōs „zając”[23]. Gatunek typowy: Lagomys koslowi Büchner, 1894.
  • Conothoa: anagram nazwy rodzajowej Ochotona Link, 1795[7]. Gatunek typowy: Lagomys roylii Ogilby, 1839.
  • Lagotona: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Lagos[c] Palmer, 1904 oraz Ochotona Link, 1795[9]. Gatunek typowy: Lepus pusilla Pallas, 1769.
  • Argyrotona: gr. αργυρος arguros „srebro”, od αργος argos „lśniący, błyszczący”[24]; rodzaj Ochotona Link, 1795[25]. Gatunek typowy: Ochotona thibetana A. Milne-Edwards, 1871.
  • Buchneria: Eugen Büchner (1861–1913), rosyjski zoolog niemieckiego pochodzenia[26].
  • Alienauroa: łac. alienus „obcy, cudzy”; auris „ucho”[13]. Gatunek typowy: Ochotona huanglongensis Liu, Jin, Liao, Sun, Zeng, Fu, Liu, Wang, Li, Tang, Chen, Dong, Han & Gou, 2017.

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden rodzaj szczekuszka[15] (Ochotona) z następującymi podrodzajami i gatunkami[16][15]:

  • Lagotona Kretzoi, 1941
    • Ochotona pusilla (Pallas, 1769) – szczekuszka malutka
  • Pika Lácèpède, 1799
    • Ochotona princeps (Richardson, 1828) – szczekuszka amerykańska
    • Ochotona collaris (Nelson, 1893) – szczekuszka obrożna
    • Ochotona pallasi (J.E. Gray, 1867) – szczekuszka mongolska
    • Ochotona opaca Argyropulo, 1939
    • Ochotona argentata Howell, 1928 – szczekuszka srebrzysta
    • Ochotona coreana J.A. Allen & Andrews, 1913
    • Ochotona mantchurica O. Thomas, 1909 – szczekuszka mandżurska
    • Ochotona hoffmanni Formozov, Yakhontov & Dmitriev, 1996 – szczekuszka skalna
    • Ochotona hyperborea (Pallas, 1811) – szczekuszka północna
    • Ochotona turuchanensis Naumov, 1934 – szczekuszka jenisejska
    • Ochotona alpina (Pallas, 1773) – szczekuszka ałtajska
  • Ochotona Link, 1795
    • Ochotona dauurica (Pallas, 1776) – szczekuszka dauryjska
    • Ochotona thomasi Argyropulo, 1948 – szczekuszka stokowa
    • Ochotona thibetana (A. Milne-Edwards, 1871) – szczekuszka górska
    • Ochotona qionglaiensis Liu, Jin, Liao, Sun, Zeng, Fu, Liu, Wang, Li, Tang, Chen, Dong, Han & Gou, 2017
    • Ochotona cansus Lyon, 1907 – szczekuszka chińska
    • Ochotona curzoniae (Hodgson, 1858) – szczekuszka czarnowarga
    • Ochotona nubrica O. Thomas, 1922 – szczekuszka norowa
    • Ochotona sikimaria O. Thomas, 1922
  • Alienauroa Liu, Jin, Liao, Sun, Zeng, Fu, Liu, Wang, Li, Tang, Chen, Dong, Han & Gou, 2017
    • Ochotona syrinx Thomas, 1911 – szczekuszka syczuańska
    • Ochotona sacraria O. Thomas, 1923
    • Ochotona huanglongensis Liu, Jin, Liao, Sun, Zeng, Fu, Liu, Wang, P. Li, Tang, Chen, Dong, Han & Gou, 2017
    • Ochotona flatcalvariam Liu, Jin, Liao, Sun, Zeng, Fu, Liu, Wang, P. Li, Tang, Chen, Dong, Han & Gou, 2017
  • Conothoa Lyon, 1904
    • Ochotona macrotis (Günther, 1875) – szczekuszka wielkoucha
    • Ochotona roylii (Ogilby, 1839) – szczekuszka nepalska
    • Ochotona rufescens (J.E. Gray, 1842) – szczekuszka rdzawa
    • Ochotona forresti O. Thomas, 1923 – szczekuszka bhutańska
    • Ochotona ladacensis (Günther, 1875) – szczekuszka płowa
    • Ochotona rutila (Severtzov, 1873) – szczekuszka turkiestańska
    • Ochotona koslowi (Büchner, 1894) – szczekuszka murawowa
    • Ochotona erythrotis (Büchner, 1890) – szczekuszka rudoucha
    • Ochotona gloveri O. Thomas, 1922 – szczekuszka długonosa
    • Ochotona iliensis W. Li & Ma, 1986 – szczekuszka urwiskowa

Uwagi

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Abra J.E. Gray, 1863.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Tibetholagus Argyropulo & Pidoplichko, 1939.
  3. ↑ Synonim Lepus Linnaeus, 1758.

Przypisy

  1. ↑ Ochotonidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ O. Thomas. On the Genera of Rodents: an Attempt to bring up to Date the current Arrangement of the Order. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1896, s. 1026, 1896 (ang.). 
  3. ↑ B.G. Lácèpède: Tableaux méthodiques des Mammifères et des Oiseaux. Cz. 9. Paris: Plassan, 1799, s. 9. (fr.)
  4. ↑ G. Cuvier: Lectures on comparative anatomy. Cz. 1. Londyn: T.N. Longman and O. Rees, 1800, s. tab. 1. (ang.)
  5. ↑ J.E. Gray: Class: Mammalia. W: B.H. Hodgson: Catalogue of the specimens and drawings of mammals, birds, reptiles, and fishes of Nepal and Tibet. Londyn: The Trustees, 1836, s. 11. (ang.)
  6. ↑ J.E. Gray. Notes on the skulls of hares (Leporidæ) and picas (Lagomyidæ) in the British Museum. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 20, s. 220, 1867 (ang.). 
  7. ↑ a b M.W. Lyon. Classification of the Hares and their allies. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 45 (1445), s. 324, 1094 (ang.). 
  8. ↑ A.I. Argyropulo & N.M. Pidoplichko. (Rep-resentatives of Ochotonidae (Duplicidentata, Mam-malia) in the Pliocene of the USSR). „Proceedings of the USSR Academy of Sciences”. 24, s. 727, 1939 (ros.). 
  9. ↑ a b M. Kretzoi. Weitere Beiträge zur Kenntnis der Fauna von Gombaszög. „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. 34, s. 111, 1941 (niem.). 
  10. ↑ A.I. Argyropulo. Obzor retsentnykh vidov cem. Lagomyidae Lilljeb., 1886 (Lagomorpha, Mammalia). „Trudy Zoologicheskovo Instituta, Akademiya Nauk, Leningrad”. 7, s. 124-128, 1948 (ros.). 
  11. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 186.
  12. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 170.
  13. ↑ a b S. Liu, W. Jin, R. Liao, Z. Sun, T. Zeng, J. Fu, Y. Liu, X. Wang, P. Li, M. Tang, L. Chen, L. Dong, M. Han & D. Gou. Phylogenetic study of Ochotona based on mitochondrial Cyt b and morphology with a description of one new subgenus and five new species. „Acta Theriologica Sinica”. 37 (1), s. 16, 2017. DOI: 10.16829/j.slxb.201701001 (ang.). 
  14. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 55–56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
  15. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 274–278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
  16. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Ochotona. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-01].
  17. ↑ a b A. Lissovsky: Family Ochotonidae (Pikas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 47–60. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.)
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 468.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 537.
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 360.
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 71.
  22. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 119.
  23. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 22.
  24. ↑ Rekovetz 1988 ↓, s. 186.
  25. ↑ Rekovetz 1988 ↓, s. 170.

Bibliografia

Rodziny zajęczaków

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Royle'sPika-Ochotona roylei-Tungnath-Uttarkhand-India-3thJune2013.jpg
(c) Dibyendu Ash z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Ochotona roylei from Tungnath, Rudraprayag district, Uttarkhand state, India.