Szczepan Jankowski

Szczepan Jankowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 grudnia 1900
Wudzyn

Data i miejsce śmierci

7 kwietnia 1990
Bydgoszcz

Instrumenty

organy

Zawód

kompozytor, organista, dyrygent

Odznaczenia
Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908)

Szczepan Jankowski (ur. 26 grudnia 1900 w Wudzynie koło Bydgoszczy, zm. 7 kwietnia 1990 w Bydgoszczy) – polski niewidomy kompozytor, organista i dyrygent z kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa przy placu Piastowskim w Bydgoszczy.

Życiorys

Jego ojciec był kowalem[1]. Szczepan Jankowski na skutek odry[1] stracił wzrok w wieku 8[1]-9 lat. W 1908 roku został przyjęty do Prowincjonalnego Zakładu dla Niewidomych w Bydgoszczy. W szkole zauważono jego talent muzyczny. Tu zdobył ogólne wykształcenie i rozpoczął edukację muzyczną. Poznał brajlowską notację nutową. Grę organową ćwiczył w auli szkolnej oraz w kościele pod wezwaniem Trójcy Świętej w Bydgoszczy. Naukę w Krajowym Zakładzie dla Ociemniałych ukończył w 1920 roku, uzyskując tytuł zawodowy stroiciela instrumentów oraz organisty[2].

Od 1915 uczył się w Bydgoskim Konserwatorium Muzycznym, a następnie w latach 1926-1930 w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu, uzyskując dyplom organisty-wirtuoza. W 1935 rozpoczął zaoczne studia na Akademii Muzycznej w Lipsku i Monachium. W 1936 zdobył pierwszą nagrodę w Konkursie Muzyki Organowej w Berlinie[3]. Naukę miał kontynuować w Paryżu. Uzyskał w 1939 stypendium Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Jednak dalsze studia uniemożliwił wybuch II wojny światowej.

Od 1921 pracował jako drugi organista w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa przy placu Piastowskim w Bydgoszczy. W 1928 został w tym samym kościele samodzielnym organistą. W 1925 roku wraz z księdzem dr. Łuczakiem założył chór „Panien Różańcowych”[4] Od 1928 współpracował z chórem „Harmonia”. W okresie okupacji wykazał się dużą odwagą prowadząc działalność konspiracyjną. Organy kościoła przy Placu Piastowskim służyły jako skrzynka kontaktowa, w której przechowywano podziemne ulotki. Z tego powodu był przesłuchiwany na gestapo i eksmitowany z mieszkania. W trakcje nabożeństw w utwory liturgiczne wplatał muzykę patriotyczną[5]. Jako chórmistrz podejmował działania antygermanizacyjne – pieśni śpiewane były po łacinie, a nie w języku niemieckim.

Po wojnie koncertował w Polsce i za granicą grając (propagując) muzykę kościelną, za co od papieża Pawła VI w 1964 otrzymał medal „Pro Eccelesia et Pontifice”. Od 1949 roku rozpoczął także współpracę z chórem dziecięcym, z którym występował na terenie całej Polski, m.in. u Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego.[4].

Skomponował ponad sto trzydzieści utworów, w tym cztery msze. Nuty zapisywał alfabetem Braille’a.

Koncertował m.in. w Polskim Radio, w katedrze oliwskiej, w Chełmnie i bydgoskiej Farze[1].

Zmarł 7 kwietnia 1990 roku w Bydgoszczy i został pochowany na bydgoskim cmentarzu parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ulic Ludwikowo i Rynkowskiej.

3 kwietnia 2008 została odsłonięta tablica pamiątkowa przy ul. Śniadeckich 55 w Bydgoszczy, na domu, w którym mieszkał Szczepan Jankowski, a dnia 8 listopada 2010[3] odbyło się uroczyste nadanie nazwy ulicy ku jego czci[6].

W 2015 roku w rodzinnej chacie we wsi Wudzyn otwarto Izbę Pamięci, a w 2018 roku odsłonięto dwie tablice upamiętniające genialnego niewidomego organistę[7].

W 2020 roku, z inicjatywy bydgoskiego Ośrodka im. Louisa Braille’a, na okoliczność 120. rocznicy urodzin wybitnego absolwenta tej szkoły, Poczta Polska wydała kartkę pocztową, spersonalizowany znaczek opłaty pocztowej oraz pieczęć z datownikiem[8]. Od 2021 roku walory filatelistyczne i inne pamiątki związane ze Szczepanem Jankowskim prezentowane są w ramach tematycznej ekspozycji w Izbie Tradycji K-P SOSW nr 1 im. Louisa Braille’a w Bydgoszczy, w 100 lat od ukończenia przezeń szkoły[9].

Pierwsza żona Władysława z domu Łuczkowska, z którą miał dwóch synów - starszy Arkady[10], młodszy syn Olaf podobnie jak ojciec został organistą[1]. Po śmierci pierwszej żony ponownie zawarł związek małżeński z Krystyną[10].

Bibliografia

Przypisy

  1. a b c d e Legendarny organista z Bydgoszczy - Zofia Krzemkowska za Nowy Magazyn Muzyczny nr 25/2008)
  2. Maciej Basiński, Michał Frąszczak, 120. rocznica urodzin Szczepana Jankowskiego, https://www.braille.bydgoszcz.pl/950-120-rocznica-urodzin-szczepana-jankowskiego
  3. a b Bydgoszcz: nowa ulica ku czci ociemniałego organisty Szczepana Jankowskiego
  4. a b Niewidomy organista wirtuoz. niedziela.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-02)]. na niedziela.pl
  5. Most Królowej Jadwigi, Jerzy Sulima-Kamiński
  6. Uchwała Nr LXVIII/1061/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 30 czerwca 2010 w sprawie nadania nazwy ulicy na terenie Bydgoszczy
  7. Redakcja, Upamiętnią Szczepana Jankowskiego, wybitnego, niewidomego, organistę, Gazeta Pomorska, 15 lutego 2018 [dostęp 2021-07-01] (pol.).
  8. Kartki okolicznościowe - Bydgoszcz :: Katalog Znaków Pocztowych, www.kzp.pl [dostęp 2021-07-01] (pol.).
  9. Maciej Basiński, Michał Frąszczak, Upamiętniliśmy naszego wybitnego absolwenta,https://www.braille.bydgoszcz.pl/982-upamietnilismy-naszego-wybitnego-absolwenta-szczepana-jankowskiego
  10. a b Rozmowa z Olafem Jankowskim, organistą z wielkim talentem Gazeta Pomorska

Media użyte na tej stronie

Szczepan Jankowski 1.jpg
Autor: Olaf Jankowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Szczepan Jankowski (ur. 26 grudnia 1900 w Wudzyniu koło Bydgoszczy, zm. 7 kwietnia 1990 w Bydgoszczy) - polski niewidomy kompozytor, organista i dyrygent z kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa przy placu Piastowskim w Bydgoszczy.
Ribbon.Crossproecclesiaetpontifice.jpg
Ribbon of the Cross "pro ecclesia et pontifice" - Holy See - Vatican