Szczerklina piaskowa
| Ammophila sabulosa | |
| (Linnaeus, 1758) | |
 Ammophila sabulosa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | szczerklina piaskowa |
Szczerklina piaskowa (Ammophila sabulosa) – gatunek pospolity, żyjący w całej Polsce. Często widuje się go na kwiatach selerowatych, a także na otwartych piaszczystych terenach. Szczerklinę piaskową szczególnie łatwo zaobserwować, gdy kopie norki w piasku lub transportuje upolowaną gąsienicę.
Błonkówka o wydłużonym, smukłym ciele. Jest jednym z największych przedstawicieli rodziny w Polsce. Długość ciała: 14-24 mm. Ubarwienie ma czarne, z wyjątkiem środkowej – czerwonej – części odwłoka. Odnóża są długie, u samic przystosowane do kopania w sypkiej, piaszczystej glebie. Czułki sięgają przynajmniej do połowy tułowia. Skrzydła ma ciemne. Oczy są bardzo duże, zajmują znaczną część głowy.
Gatunek o aktywności dziennej. Po kopulacji samica rozpoczyna polowanie na gąsienice stanowiące pokarm dla larw. Ofiarami bywają często gąsienice sówkowatych (Noctuide). Zdarza się, że ofiara jest większa i cięższa od drapieżnika. Samica szczerkliny piaskowej unieruchamia ją, paraliżując użądleniem w zwój nerwowy, a następnie transportuje do wcześniej przygotowanej norki. Ofiary przytrzymuje za pomocą masywnych żuwaczek oraz przedniej pary odnóży. Niesie je brzuszną stroną ciała skierowaną do góry. Podziemne gniazda mają postać kuli, do której prowadzi krótki pionowy korytarz. Po złożeniu jaja na ciele gąsienicy samica szczerkliny piaskowej maskuje otwór wejściowy do gniazda i odlatuje. Larwy zwykle bardzo szybko się wylęgają, w ciągu kolejnych 10 dni osiągają rozmiary pozwalające im na skonstruowanie kokonu i przejście w stadium poczwarki. Po kolejnych kilkunastu dniach pojawiają się imagines. Gatunek ten może mieć więcej niż jedno pokolenie w ciągu roku.
Lot godowy odbywa się między czerwcem a październikiem. Zapłodniona samica wygrzebuje w ziemi gniazdo składające się z kilkucentymetrowego korytarza, na którego końcu znajduje się komora lęgowa. Następnie poluje na gąsienicę sówkowatych, którą paraliżuje kilkoma użądleniami. Sparaliżowaną gąsienicę zaciąga do gniazda, wciąga do komory lęgowej, składa w niej jedno jajo i – po opuszczeniu gniazda – zamyka je kilkoma małymi kamykami i piaskiem. Wylęgła z jaja larwa żywi się sparaliżowaną gąsienicą. Larwa przepoczwarcza się po 10-20 dniach. Zimuje poczwarka, owad dorosły wydostaje się z kryjówki do końca maja następnego roku.
W odróżnieniu od szczerkliny owłosionej i szczerkliny polnej, które unoszą upolowaną ofiarę w powietrze szczerklina piaskowa ciągnie swoją ofiarę po ziemi. Każda samica szczerkliny piaskowej i szczerkliny polnej zakłada tylko jedno gniazdo.
Bibliografia
- Wolfgang Ullrich: Zoopsychologia. [„ Bibl. Problemów” t. 185]. Warszawa: PWN, 1973.
- Lubosza Wesołowska, Wojciech Misiukiewicz: Przewodnik do rozpoznawania niektórych organizmów występujących w lasach Wigierskiego Parku Narodowego. Strona internetowa Wigierskiego Parku Narodowego. [dostęp 2008-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 stycznia 2008)].
- Michał Grabowski, Radomir Jaskuła, Krzysztof Pabis: Ilustrowana encyklopedia owadów i pajęczaków Polski.