Szczerość

Ten artykuł należy dopracować: → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny, → poszerzyć o istotne informacje. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Szczerość – wyrażanie tego, co się myśli (czuje) w sposób zgodny z rzeczywistością, oraz postępowanie zgodnie z tym, co się wyraża. W wielu kulturach (np. Starożytna Grecja, państwa konfucjańskie, chrześcijaństwo), cecha ta jest cnotą, a jej przeciwieństwami są dwulicowość, fałszywość, hipokryzja. Zdaniem Michela de Montaigne'a, szczerość jest cnotą rzadką i filozoficzną, pozwalającą na krytycyzm i na poprawę samego siebie^[1]. Szczerość (lub prawdomówność) stanowi istotny element samurajskiego kodeksu bushidō oraz jedną z tzw. cnót pruskich.

Etymologia

Nie jest oczywiste pochodzenie tego słowa w łacinie. Według popularnej etymologii słowo "szczerość" (sinceritas) pochodzi od słów sine = "bez", cera = "wosk", co ma nawiązywać do tego, że nieuczciwi rzeźbiarze w Rzymie czy Grecji przykrywali niedoróbki w ich pracy woskiem, aby ukryć je przez widzem. Zatem rzeźba "bez wosku" oznacza najwyższy stopień szczerości. Według innych możliwych etymologii słowo to może pochodzić z łac. sincerus - "czysty dźwięk", a według słownika American Heritage Dictionary słowo pochodzi od praindoeuropejskich słów *sem i *ker co ma oznaczać "czyste, nieskażone".

W filozofii

W filozofii języka, a przede wszystkim w jej nurcie pragmatycznym, reprezentowanym przez J.L. Austina i Johna Searle'a, szczerość jest warunkiem powodzenia aktów mowy. W Jak działać słowami (1962), Austin podkreśla, że pewne wypowiedzi mają sens wyłącznie, gdy spełniają wymóg bycia szczerymi; dotyczy to na przykład obietnic. Ten nurt rozważań stanowi rozszerzenie badań nad językiem, które odtąd nie zajmują się wyłącznie zagadnieniem prawdy, ale też konkretnej intencji wypowiedzi. Kryterium prawdziwości w takich kontekstach zostaje zastąpione kryterium szczerości wypowiedzi.

Granice szczerości

Szczerość nie polega jednak na ujawnianiu sekretów, które zostały komuś powierzone w zaufaniu. Obowiązek zachowania tajemnicy może wynikać np. ze złożonej przysięgi, z charakteru wykonywanego zawodu, np. lekarza, dziennikarza, bądź też z tego, że cnota miłości zabrania ujawniania czegoś, co mogłoby komuś innemu zaszkodzić czy zranić go.

W chrześcijaństwie

W chrześcijaństwie kładzie się dodatkowo duży nacisk na wagę szczerości wobec Boga i siebie: na kierownictwie duchowym, spowiedzi, na osobistej modlitwie, na rachunku sumienia^[2]. Nie jest możliwe obcowanie z Bogiem bez szczerości i nie jest możliwa przyjaźń między ludźmi bez szczerości^[3].

Zobacz też

• prawdomówność
• hipokryzja

Przypisy