Szczodrzenica sitowata
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | szczodrzenica |
| Gatunek | szczodrzenica sitowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Spartium junceum L. Sp.Pl. 708. 1753[3] | |
Szczodrzenica sitowata (Spartium junceum L.) – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju szczodrzenica (Spartium) z rodziny bobowatych. Rośnie w makii, na suchych zboczach, w świetlistych lasach, zwykle na skałach wapiennych; w basenie Morza Śródziemnego. Kwitnie od maja do sierpnia[4]. Roślina jest rozprzestrzeniona szeroko jako ozdobna i rośnie też zdziczała na obszarach suchych w południowej Europie, w Azji, Ameryce Północnej i Południowej[5]. Z kwiatów wytwarza się żółty barwnik, a pędy wykorzystuje się w plecionkarstwie[4], do wyrobu koszyków. Pozyskuje się z nich także włókna o długości 20–30 cm, wykorzystywane do wyrobu nici, powrozów, sieci rybackich i wyrobu tkanin[5]. Ziele zawiera także alkaloidy mające działanie przeczyszczające, przeciwwymiotne i moczopędne[4]. Powodowały one także zatrucia, zwłaszcza gdy mylono kwiaty szczodrzenicy z kwiatami żarnowca miotlastego, z których wyrabiano wino[6].
Morfologia
- Pokrój
- Krzew o prętowatych pędach, osiągający do 3,5 m wysokości[5], najczęściej od 1 do 3 m[4]. Pędy są okrągłe na przekroju, szarawo-zielone, słabo ulistnione lub bezlistne[5][4].
- Liście
- Zredukowane do jednego listka i bardzo rzadko rozmieszczone wzdłuż pędów[6]. Listek jest lancetowaty lub równowąski[5], o długości od 15 do 25 mm[3]. Szybko opada – jeszcze wiosną[5][6].
- Kwiaty
- Tworzą luźne grona na końcach młodych pędów[5], zebrane po 5–20[3]. Są obupłciowe[5]. Kielich ma do 7,5 mm długości. Korona osiąga 20–30 mm długości[3] i jest złocistożółta[5]. W typowym kwiecie motylkowym żagielek jest dłuższy od skrzydełek i łódeczki[3]. Pręciki w liczbie 10 z nitkami zrośniętymi[6]. Zalążnia siedząca, omszona, z wieloma zalążkami. Szyjka słupka odgięta, zwieńczona podługowatym znamieniem[3].
- Owoce
- Nagie, spłaszczone[6] strąki długości 6,5 do 10 cm i szerokości 6–7,5 mm[3]. Dojrzałe są czarne[4]. Zawierają od 12 do 20 nasion[3].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-21] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Spartium junceum Linn.. W: Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-21].
- ↑ a b c d e f Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of Mediterranean. London: Chatto an Windus, 1981, s. 94-95. ISBN 0-7011-2284-6.
- ↑ a b c d e f g h i Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 881. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 301. ISBN 0-333-73003-8.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: A. Barra, Licencja: CC BY 3.0
Spartium junceum. Olivares de Júcar, Cuenca, España
(c) Peter A. Mansfeld, CC BY 3.0
Spartium junceum, between Georgioupolis and Vrisses, Crete, Greece
Autor: A. Barra, Licencja: CC BY 3.0
Spartium junceum. Real Jardín Botánico, Madrid.