Szczur
Rattus[1] | |||||
G. Fischer, 1803[2] | |||||
© Roland Fischer, Zürich (Switzerland) – Mail notification to: roland_zh(at)hispeed(dot)ch / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 Przedstawiciel rodzaju – pożywiający się szczur wędrowny (R. norvegicus) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Infrarząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Plemię | Rattini | ||||
Rodzaj | szczur | ||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
Mus decumanus Pallas, 1779 (= Mus norvegicus Berkenhout, 1769) | |||||
| |||||
Gatunki | |||||
|
Szczur[10] (Rattus) – rodzaj ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w rodzinie myszowatych (Muridae), obejmujący kilkadziesiąt gatunków. Do najbardziej rozpowszechnionych należą, występujące również w Polsce, szczur śniady i szczur wędrowny, a także występujący w południowo-wschodniej Azji i na wyspach Pacyfiku szczur polinezyjski.
Występowanie
Szczury występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy[11][12][13]. Z ludźmi dotarły także na wiele wysp i archipelagów położonych na oceanach.
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 65–300 mm, długość ogona 77–330 mm, długość ucha 14,6–27 mm, długość tylnej stopy 17–50 mm; masa ciała 22–540 g[12].
Systematyka
Etymologia
- Rattus: łac. rattus „szczur”[14].
- Acanthomys: gr. ακανθα akantha „kolec, cierń”, od ακη akē „punkt”; μυς mus, μυος muos „mysz”[15]. Gatunek typowy: Acanthomys leucopus J.E. Gray, 1867.
- Epimys: gr. επι epi; μυς mus, μυος muos „mysz”[16]. Gatunek typowy: Mus rattus Linnaeus, 1758.
- Stenomys: gr. στηνος stēnos „wąski, cienki”[17]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus verecundus O. Thomas, 1904.
- Christomys: Wyspa Bożego Narodzenia (ang. Christmas Island); gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus macleari O. Thomas, 1887.
- Cironomys: gr. κειρω keirō „obciąć, ostrzyc”[19]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Rattus hoogerwerfi Chasen, 1939.
- Geromys: gr. γηρας gēras „starość”[20]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus gestri O. Thomas, 1897 (= Mus sordidus Gould, 1858).
- Mollicomys: łac. mollis „miękki, delikatny”[21]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus hoffmanni Matschie, 1901.
- Octomys: gr. οκτω oktō „osiem”[22]; μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus concolor Blyth, 1859 (= Mus exulans Peale, 1848).
- Pullomys: łac. pullus „ciemnego koloru”[23]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[18]. Gatunek typowy: Mus pulliventer G.S. Miller, 1902 (= Mus rattus Linnaeus, 1758).
- Togomys: Togo, Afryka Zachodnia; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[9]. Gatunek typowy: Togomys melanoderma Dieterlen, 1986 (= Mus exulans Peale, 1848).
Podział systematyczny
Szeroki zakres zmienności morfologicznej uniemożliwia obecnie obiektywną ogólną diagnozę i najprawdopodobniej takson ten składa się z kilku monofiletycznych klastrów[13]. Do rodzaju należą następujące gatunki[11][10]:
- Rattus timorensis Kitchener, Aplin & Boeadi, 1991 – szczur timorski
- Rattus hainaldi Kitchener, How & Maharadatunkamsi, 1991 – szczur floreski
- Rattus nativitatis (O. Thomas, 1889) – szczur ospały – takson wymarły
- Rattus macleari (O. Thomas, 1887) – szczur płaczliwy – takson wymarły
- Rattus everetti (Günther, 1879) – szczur dżunglowy
- Rattus xanthurus (J.E. Gray, 1867) – szczur żółtoogonowy
- Rattus pelurus Sody, 1941 – szczur wyspowy
- Rattus facetus G.S. Miller & Hollister, 1921
- Rattus marmosurus O. Thomas, 1921 – szczur oposowaty
- Rattus bontanus O. Thomas, 1921 – szczur stokowy
- Rattus salocco Tate & Archbold, 1935 – szczur salokański
- Rattus elaphinus Sody, 1941 – szczur archipelagowy
- Rattus feliceus O. Thomas, 1920 – szczur szczęśliwy
- Rattus morotaiensis Kellogg, 1945 – szczur molucki
- Rattus lutreola (J.E. Gray, 1841) – szczur błotny
- Rattus sordidus (Gould, 1858) – szczur ciemny
- Rattus tunneyi (O. Thomas, 1904) – szczur blady
- Rattus fuscipes (Waterhouse, 1839) – szczur zaroślowy
- Rattus villosissimus (Waite, 1898) – szczur długowłosy
- Rattus colletti (O. Thomas, 1904) – szczur aluwialny
- Rattus leucopus (J.E. Gray, 1867 – szczur koralowy
- Rattus jobiensis Rümmler, 1935 – szczur zatokowy
- Rattus verecundus (O. Thomas, 1904) – szczur skromny
- Rattus novaeguineae J.M. Taylor & Calaby, 1982 – szczur nowogwinejski
- Rattus praetor (O. Thomas, 1888) – szczur kłujący
- Rattus nikenii Maryanto, Sinaga, Achmadi & Maharadatunkmsi, 2010 – szczur gruby
- Rattus steini Rümmler, 1935 – szczur papuaski
- Rattus giluwensis J. Edwards Hill, 1960 – szczur giluweński
- Rattus pococki (Ellerman, 1941) – szczur wyżynny
- Rattus richardsoni (Tate, 1949) – szczur lodowcowy
- Rattus omichlodes (Misonne, 1979) – szczur młakowy
- Rattus vandeuseni (J.M. Taylor & Calaby, 1982) – szczur pustelniczy
- Rattus arfakiensis Rümmler, 1935 – szczur iriański
- Rattus niobe (O. Thomas, 1906) – szczur mszysty
- Rattus arrogans (O. Thomas, 1922) – szczur zuchwały
- Rattus mordax (O. Thomas, 1904) – szczur kąsający
- Rattus detentus Timm, Weijola, Aplin, Donnellan, Flannery, V. Thomson & Pine, 2016
- Rattus sanila Flannery & J.P. White, 1991 – szczur nowoirlandzki
- Rattus satarae Hinton, 1918 – szczur dekański
- Rattus ranjiniae Agrawal & Ghosal, 1969 – szczur królowej
- Rattus montanus W.W.A. Phillips, 1932 – szczur górski
- Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769) – szczur wędrowny
- Rattus nitidus (Hodgson, 1845) – szczur białostopy
- Rattus stoicus (G.S. Miller, 1902) – szczur andamański
- Rattus burrus (G.S. Miller, 1902) – szczur nikobarski
- Rattus palmarum (Zelebor, 1869) – szczur palmowy
- Rattus sakeratensis Gyldenstolpe, 1917
- Rattus rattus (Linnaeus, 1758) – szczur śniady
- Rattus tanezumi (Temminck, 1845) – szczur orientalny
- Rattus losea (Swinhoe, 1871) – szczur tajwański
- Rattus osgoodi Musser & Newcomb, 1985 – szczur wietnamski
- Rattus tiomanicus (G.S. Miller, 1900) – szczur malajski
- Rattus tawitawiensis Musser & Heaney, 1985 – szczur skryty
- Rattus baluensis (O. Thomas, 1894) – szczur wierchowy
- Rattus korinchi (H.C. Robinson & Kloss, 1916) – szczur samotny
- Rattus blangorum G.S. Miller, 1942 – szczur indonezyjski
- Rattus simalurensis (G.S. Miller, 1903) – szczur simalurski
- Rattus lugens (G.S. Miller, 1903) – szczur żałobny
- Rattus adustus Sody, 1940 – szczur ogorzały
- Rattus enganus (G.S. Miller, 1906) – szczur engański
- Rattus mindorensis (O. Thomas, 1898) – szczur mindorski
- Rattus hoogerwerfi Chasen, 1939 – szczur wysokogórski
- Rattus argentiventer (H.C. Robinson & Kloss, 1916) – szczur ryżowiskowy
- Rattus hoffmanni (Matschie, 1901) – szczur sulaweski
- Rattus koopmani Musser & Holden, 1991 – szczur eremicki
- Rattus mollicomulus Tate & Archbold, 1935 – szczur miękkowłosy
- Rattus andamanensis (Blyth, 1860) – szczur indochiński
- Rattus pyctoris (Hodgson, 1845) – szczur himalajski
- Rattus exulans (Peale, 1848) – szczur polinezyjski
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rattus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ G. Fisher: Das Nationalmuseum der Naturgeschichte zu Paris: von seinem ersten Ursprunge bis zu seinem jetzigen Glanze. Cz. 2. Frankfurt am Main: Verlegt bei Fridrich Esslinger, 1803, s. 128. (niem.).
- ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüssigen Thiere, in Tabellen. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 7. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. Notes on the Variegated or Yellow-tailed Rats of Australasia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 35, s. 598, 1867. (ang.).
- ↑ É.L. Trouessart. Synopsis systematicus et geographicus Mammalium tam viventium quam fossilium. „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”. 10, s. 117, 1881. (fr.).
- ↑ O. Thomas. New Genera of Australasian Muridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 6, s. 507, 1910. (ang.).
- ↑ a b c d e Sody 1941 ↓, s. 260.
- ↑ Sody 1941 ↓, s. 261.
- ↑ a b F. Dieterlen: Revocation of name. W: W. F. H. Ansell (red.): African mammals 1938–1988. St Ives: The Tendrine Press, 1989, s. 65. ISBN 0-9512562-1-1. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 279–280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 476–484. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 829–851. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Rattus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-05].
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 601.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 73.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 267.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 221.
- ↑ a b c d e f g Jaeger 1944 ↓, s. 141.
- ↑ Brown 1954 ↓, s. 206.
- ↑ Brown 1954 ↓, s. 366.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 138.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 189.
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- H.J.V. Sody. On a collection of rats from the Indo-Malayan and Indo-Australian regions. „Treubia”. 18 (2), s. 255-325, 1941. (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.).
- R.W. Brown: Composition of scientific words; a manual of methods and a lexicon of materials for the practice of logotechnics. Washington: Published by the author, 1954, s. 1–882. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
© Roland Fischer, Zürich (Switzerland) – Mail notification to: roland_zh(at)hispeed(dot)ch / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
This is an image of a cultural property of national significance in Switzerland with KGS number