Szczutowo (województwo mazowieckie)

Szczutowo

wieś
Kościół pw. św. Marii Magdaleny
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sierpecki
Gmina	Szczutowo
Liczba ludności (2011)	738[1][2]
Strefa numeracyjna	24
Kod pocztowy	09-227[3]
Tablice rejestracyjne	WSE
SIMC	0578584[4]
Położenie na mapie gminy Szczutowo Szczutowo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szczutowo
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Szczutowo
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego Szczutowo
52°56′08″N 19°34′35″E/52,935556 19,576389

Szczutowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, w gminie Szczutowo^[4][5]. Najbliższe miasta to Sierpc i Rypin. Miejscowość położona jest nad Jeziorem Szczutowskim.

We wsi znajduje się komisariat policji^[6], poczta^[7], Ochotnicza Straż Pożarna^[8], biblioteka publiczna^[9] oraz Dom pomocy społecznej im. Jana Pawła II^[10]. W Szczutowie funkcjonuje Szkoła podstawowa im. Władysława Stanisława Reymonta^[11] oraz Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków^[12].

Na terenie miejscowości znajduje się rzymskokatolicka parafia św. Marii Magdaleny^[13]. Jej świątynią jest zabytkowy drewniany kościół wzniesiony w połowie XVIII w^[14][15].

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Szczutowo.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 738 mieszkańców^[2].

Historia

XVI-XVII w.

Według regestru poborowego z 1564 we wsi mieszkało 10 kmieci i 2 zagrodowych rzemieślinków. Siedział tu również Bartłomiej, poddany Urszuli Sierpskiej^[16], która była córką Elżbiety ze Skórków Sierpskiej i Prokopa Sierpskiego vel Gulczewskiego, starosty i chorążego płockiego^[17] W 1624 wieś została przepisana przez Zofię Potulicką na uposażenie klasztoru benedyktynek w Sierpcu^[18][19]. Prawdopodobnie następnie wieś przeszła na jej córkę Urszulę Lwowską, która wyszła za mąż za Piotra Potulickiego herbu Grzymała. Kolejnym właścicielem był ich syn – Stanisław Potulicki, po którego śmierci (ok. 1618) wieś odziedziczyła jego żona – Zofia Potulicka ze Zbąskich^[20]. Zofia Potulicka w 1624 przepisała wieś na uposażenie klasztoru benedyktynek w Sierpcu^[18][19].

XVIII-XIX w.

Według spisu majątków ziemskich z 1789 wieś była dalej własnością Zakonnic Panien Benedyktynek z Sierpca i pani Broniewskiej ^[21]. W efekcie II rozbioru Polski w 1793 wieś została włączona do Królestwa Prus i najprawdopodobniej wtedy w efekcie konfiskaty majątków kościelnych przeszła na rzecz skarbu państwa. Po okresie Księstwa Warszawskiego wieś stała się częścią Królestwa Polskiego. W związku z tym wykaz z 1825 informuje, że Szczutowo z 11 domami wchodziło w skład Dóbr Rządowych należących do Ekonomii Serpskiéy w Obwodzie Mławskim^[22]. W 1827 w 11 domach mieszkało 89 osób, ponadto była tu Strażnica leśnictwa rządowego Lipno^[16].

W 1863 w okresie powstania styczniowego w okolicach wsi doszło do kilku potyczek oddziałów powstańczych z oddziałami rosyjskimi. Część poległych powstańców została pochowana na szczutowskim cmentarzu^[23].

W 1864 przeprowadzono uwłaszczenie, na mocy którego chłopi uzyskali prawo własności ziemi. W efekcie w 1890 Szczutowo jest określane jako wieś włościańska z 21 domami i 169 mieszkańcami, należąca do parafii Gójsk. Wieś posiadała wtedy kościół filialny, urząd gminy, szkołę początkową i wiatrak^[16].

XX w.

Zgodnie z mapą z 1915 we wsi były 22 nieruchomości oraz kościół i cmentarz^[24].

Według spisu powszechnego z 1921 w Szczutowie było 38 budynków i 254 mieszkańców. Wszyscy mieszkańcy deklarowali się jako Polacy wyznania rzymskokatolickiego^[25].

We wsi od 1937 znajdowała się stacja kolejowa na odcinku linii kolejowej nr 33 od Sierpca do Brodnicy. Ruch pociągów pasażerskim na tym odcinku został zawieszony 3 kwietnia 2000^[26].

Nieopodal wsi znajdowała się leśniczówka. W czasie II wojny światowej w leśniczówce mieszkali żołnierze niemieccy. Leśniczówkę przynależąca do Nadleśnictwa Płock rozebrano w 2005^[27].

W okresie II wojny światowej wieś została włączona do III Rzeszy, a jej nazwa została zmieniona na „Schüttau”^[28].

Pozostałe informacje

W Szczutowie urodził się biskup pomocniczy diecezji płockiej Roman Marcinkowski^[29]. Ze Szczutowa pochodzili uczestnicy powstania warszawskiego Sabina Domańska^[30][31][32] oraz Michał Witkowski^[33].

Zobacz też

• Szczutowo

Przypisy

Bibliografia

• Maksymilian Borucki: Ziemia kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym, ekonomicznym i statystycznym. Wyd. Herman Neuman. Włocławek 1882.
• Wincenty Hipolit Gawarecki: Opis topograficzno - historyczny Ziemi Dobrzyńskiéy. Wyd. Nakł. Karola Kuliga. Płock 1825.
• Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1 : m.st. Warszawa : Województwo warszawskie. Wyd. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 1925.Sprawdź autora:1.

Linki zewnętrzne

• Szczutowo 2(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 871 .