Szczyrk

Szczyrk

miasto i gmina
Widok na Szczyrk z lotu ptaka
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	bielski
Aglomeracja	bielska
Prawa miejskie	1 stycznia 1973
Burmistrz	Antoni Byrdy
Powierzchnia	39,07 km²
Wysokość	od 470 do 1257 m n.p.m.
Populacja (31.12.2016) • liczba ludności • gęstość	5734[1] 146,76 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 33
Kod pocztowy	43-370
Tablice rejestracyjne	SBI
Położenie na mapie powiatu bielskiego Szczyrk
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szczyrk
Położenie na mapie województwa śląskiego Szczyrk
49°42′58″N 19°01′37″E/49,716111 19,026944
TERC (TERYT)	2402011
SIMC	0925850
Hasło promocyjne: Siła energii przez cały rok
Urząd miejski ul.Beskidzka 4 43-370 Szczyrk
Strona internetowa
BIP

Szczyrk (niem. Schirk) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie bielskim. Miasto o charakterze turystyczno-wypoczynkowym. Według danych z 31 grudnia 2016 roku miasto miało 5734 mieszkańców^[1].

Położenie

Położenie gminy miejskiej Szczyrk na mapie powiatu

Widok na Kotlinę Żywiecką ze Skrzycznego

Szczyrk leży na południe od Bielska-Białej, północny wschód od Wisły i północny zachód od Żywca, w dolinie Żylicy, w Beskidzie Śląskim, na Żywiecczyźnie (Małopolska).

Miasto jest położone na wysokości pomiędzy 470 a 1257 m n.p.m. Najniższy punkt znajduje się przy granicy z Buczkowicami, a najwyższy to szczyt Skrzycznego^[2].

Miasto należy do Euroregionu Beskidy.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 39,07 km²^[3]. Miasto stanowi 8,54% powierzchni powiatu.

Według danych z 2002 r.^[4] Szczyrk ma obszar 39,07 km², w tym: użytki rolne: 25%, użytki leśne: 70%

Sąsiednie gminy: Bielsko-Biała, Brenna, Buczkowice, Lipowa, Wilkowice, Wisła

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bielskiego.

Okoliczne szczyty to m.in. Skrzyczne, Malinowska Skała, Magura, Klimczok.

Części miasta

Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju odnotowuje następujące części miasta Szczyrk:

Becyrk, Beskid, Beskidek, Biały Krzyż, Bieniadka, Bieńków, Bieńkula, Biła, Bobula, Borowina, Bugaj, Byrdów, Cerchlisko, Ciche, Czyrna, Doliny, Drodzyska, Dunacie, Gacioki, Górka, Hala Podskrzyczeńska, Hondraski, Jajconka, Jaworzyna, Karkoszczonka, Kaźmirula, Kępki, Kępy, Kotarz, Krupówki, Krzyków, Kubaszki, Kurówki, Lanckorona, Łączysko, Łąki, Majchrówka, Malinów, Migdalskie, Młaki, Mocarze, Mojsokula, Nad Meszną, Nowoć, Pasieki, Pezdówka, Piekło, Płończycka, Pod Beskidem, Pod Brzeziny, Podskole, Podzwalisko, Porębskich, Pośrednie, Reich, Rombaniska, Salmopol, Sialisiokula, Sidzinów, Siodło, Skality, Stanickowskie, Stawisko, Suche, Szczyrk Dolny, Szczyrk Górny, Szewcula, Śliwiacka Łąka, Świniarki, Urbaczkula, Wawrzutka, Wiatrówka, Wielki Kęs, Więzikówka, Wyrobiska, Zachańderka, Zagrody, Zapalenica, Zaprzelina, Za Wodą, Zwalisko.

Jednostki pomocnicze miasta Szczyrk

Uchwałą Rady Miejskiej w Szczyrku z dnia 15 lutego 1995 r. (Nr. VIII/39/95) wprowadzono podział miasta Szczyrk na 7 osiedli stanowiących jednostki pomocnicze miasta.

Źródło : UM Szczyrk - UCHWAŁA NR VIII/39/95 W SPRAWIE USTALENIA STATUTU OSIEDLA^[5]

Demografia

Dane z 31 grudnia 2016 roku^[6]:

Piramida wieku mieszkańców Szczyrku w 2014 r.^[7]

Historia

Szczyrk, ul. Górska

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Osadnictwo wołoskie, węgierskie, austriackie, czeskie i słowackie jest udokumentowane w XV w. W 1630 r. dokonano pierwszego spisu ludności Szczyrku dla potrzeb podatkowych. Ziemię nadawano tutaj w ten sposób, że „zarębek” (odpowiednik łana) wyznaczany był począwszy od osi doliny, a góral–osadnik otrzymywał po równo ziemi na lepiej i gorzej nasłonecznionym zboczu. Począwszy od XVIII w. oprócz rolnictwa rozwijały się inne działy gospodarki, jak pasterstwo i produkcja drewna, głównie na potrzeby przemysłu pobliskiej małopolskiej Białej oraz śląskiego Bielska^[8]. Wytwarzano również sukno z runa owczego. W 1808 r. w Szczyrku było 172 zarębników.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 411 budynkach w Szczyrku na obszarze 1896 hektarów mieszkało 2465 osób (gęstość zaludnienia 130 os. /km²), z czego 2248 (91,2%) było katolikami, 13 (0,5%) wyznawcami judaizmu, a 4 (0,2%) było jeszcze innej religii, 2455 (99,6%) było polsko- a 9 (0,4%) niemieckojęzycznymi. W Salmopolu (dziś wchodzącym w skład miasta) w 33 budynkach na obszarze 26 hektarów mieszkało 169 osób (gęstość zaludnienia 650 os. /km²), z czego wszyscy byli polskojęzyczni, 50 (29,6%) było katolikami a 119 (70,4) było innych wyznań (głównie ewangelików). Ponadto Szczyrk posiadał 2011 hektarów „obszarów wewnętrznych” (niem. Gutsgebiete) zamieszkałych przez 15 osób^[9]. Łącznie obszary te stanowiły 3933 ha (39,33 km²) zamieszkałych przez 2649 osób i średniej gęstości zaludnienia 67,4 os. /km².

Po I wojnie światowej rozpoczął się rozwój branży turystycznej. Pierwszą bazę noclegową stanowiły poaustriackie koszary i lazarety. W 1924 r. na Skrzycznem powstał schron turystyczny dla narciarzy, wybudowany przez Beskidenverein, natomiast schronisko turystyczne rozpoczęło swoją działalność w 1933 r. W 1927 r. do gminy przyłączono Salmopol, poprzednio będący samodzielną miejscowością. Skutkiem tego stała się dwuwyznaniowość Szczyrku, gdyż w Salmopolu większość mieszkańców stanowili ewangelicy. 22 lutego 1945 roku Szczyrk został zajęty przez oddziały radzieckie^[10].

Prawa miejskie Szczyrk uzyskał w 1973 r. Obecnie Szczyrk posiada różnorodną i rozbudowaną bazę noclegową (ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, domy gościnne, kwatery i apartamenty).

4 grudnia 2019 roku około 18:26 doszło do wybuchu gazu w domu wielopiętrowym przy ulicy Leszczynowej. Zginęło 8 osób. Jedną z ofiar był Wojciech Kaim, trener narciarski w klubach KN Siepraw-Ski i MKS "Skrzyczne" Szczyrk^[11].

Sport i turystyka

Skocznia narciarska Skalite - Szczyrk

W Szczyrku istnieje szereg obiektów sportowych, m.in.^[12]:

• Ośrodek Narciarski Centralnego Ośrodka Sportu – Ośrodka Przygotowań Olimpijskich na zboczach Skrzycznego,
• duży Ośrodek Narciarski Czyrna-Solisko w Szczyrku na zboczach Małego Skrzycznego ze słynnymi trasami Bieńkula i Golgota,
• na terenie Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego Beskidek w Szczyrku (Szczyrk-Biła), na północno-wschodnim zboczu Beskidka z rzadko czynną, czarną trasą (1 wyciąg orczykowy), trasa 730 m, przewyższenie 250 m (średnie nachylenie 34%), druga trasa jest czerwona^[13],
• Kompleks Narciarski „Biały Krzyż” na Przełęczy Salmopolskiej z 2 wyciągami (orczykowy „Biały Krzyż” o długości ok. 300 m i talerzykowy „Bartuś” o długości ok. 200 m); trasy tu są łatwe, są ratrakowane, dośnieżane i oświetlone,
• Wyciąg Narciarski „Beskid” z dwoma wyciągami i dwiema trasami (czerwona – 788 m i niebieska – krótsza) oświetlonymi, ale nie naśnieżanymi,
• w Czyrnej w pobliżu dolnej stacji i parkingów działają w zimie na oślich łączkach 3 wyrwirączki,
• w pobliżu dolnej stacji ośrodka – kilka stoków dla początkujących i wyciągi „Kaimówka”,
• Kompleks skoczni narciarskich Skalite,
• Jaskinie: Lodowa, Salmopolska, Malinowska, w Klimczoku.

W Szczyrku podczas IX Zimowego Europejskiego Festiwalu Młodzieży „Śląsk-Beskidy 2009” odbywały się zawody w skokach narciarskich, kombinacji norweskiej, biegach narciarskich, narciarstwie alpejskim i snowboardzie. Ponadto miasto było główną bazą całego festiwalu, tu też odbyła się ceremonia otwarcia.

Piesze szlaki turystyczne

Przez Szczyrk przechodzą następujące szlaki turystyczne^[14]:

• Ostre – Skrzyczne – Szczyrk Centrum – Schronisko PTTK na Klimczoku – Bystra – Wilkowice
• Wilkowice – Bystra – Przełęcz Kołowrót – Siodło pod Klimczokiem – Szczyrk Biła – Szczyrk Centrum – Skrzyczne – Malinowska Skała – Barania Góra
• Szczyrk Centrum – Szczyrk Biła – Przełęcz Karkoszczonka – Brenna Bukowa
• Szyndzielnia – Siodło pod Klimczokiem – Przełęcz Karkoszczonka – Beskid Węgierski – Grabowa – Szczyrk Przełęcz Salmopolska – Malinów – Malinowska Skała
• Szczyrk Solisko – Malinów (dojście do jw.)
• Szczyrk Górka – Chata na Groniu – Bystra

Panorama Szczyrku ze Skrzycznego

Wspólnoty wyznaniowe

Drewniany Kościół św. Jakuba Apostoła z XVIII w.

W Szczyrku funkcjonuje rzymskokatolicka parafia św. Jakuba. Kościół parafialny św. Jakuba Apostoła, w którym parafia ma siedzibę, został wybudowany w latach 1797-1800 i przebudowany w 1935 r. Kościół ten znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego. Ponadto w Szczyrku funkcjonuje Sanktuarium Maryjne „Na Górce”. Na terenie miasta znajduje się również kościół ewangelicki w Szczyrku-Salmopolu

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie^[15]:

• Jászkisér (Węgry) – od 23 kwietnia 2004 roku,
• Mikołajki (Polska) – od 1 lipca 2007 roku.
• Zetel (Niemcy) – od 24 października 2008 roku.

Zobacz też

• Szczyrk (gmina w rejencji katowickiej)
• Szczyrk (gmina 1946–1954)
• Szczyrk (gmina 1976–1990)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalny serwis informacyjny Miasta Szczyrk
• Kamera internetowa ze Szczyrku
• Szczyrk - praktyczne informacje turystyczne
• Szczyrk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 875 .
• Szczyrk.Online - Kamery, informacje, noclegi
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona