Szczyt (architektura)

Szczyt kamienicy we Wrocławiu
Ściana szczytowa spichlerza w Ziemięcicach
Dom parterowy

Szczyt – fragment ściany na wysokości poddasza w dachu dwuspadowym, pulpitowym, półszczytowym ograniczony połaciami dachu[1] lub ozdobne zwieńczenie elewacji lub jej części np. ryzalitu, portalu, obramienia okiennego oparte na kształcie trójkąta[1][2][3]. Szczytem określa się też boczną, węższą ścianę budynku (inaczej ściana szczytowa)[2][4].

Szczyty kościołów i kamienic są często bogato zdobione – zależnie od stylu, jaki reprezentują[2]. Zawierają otwory okienne (np. ostrołukowe lub okulusy), blendy lub sterczyny. Występują też szczyty o wykrojach falistych, wolutowych czy też zdobione lizenami i pilastrami.

Klasyczną formą szczytu jest fronton[1][2].

Podział szczytów

Ze względu na kształt rozróżnia się[1]:

  • szczyt sterczynowy
  • szczyt schodkowy (uskokowy)
  • szczyt wnękowy

Przykłady zdobionych szczytów

  • kościoły:
  1. kolegiata Bożego Ciała w Bieczu
  2. Barnisław (powiat policki)
  3. kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Suchaniu (powiat stargardzki)
  4. kaplica Świętego Ducha w Trzebiatowie (powiat gryficki)
  5. Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Widuchowej (powiat gryfiński)
  6. Pomorski Kościół Ewangelicki w Greifswaldzie (Niemcy)
  7. kościół św. Mikołaja w Pasewalku (Niemcy)
  • budynki świeckie:
  1. Dom Wagi Miejskiej w Nysie
  2. Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie
  3. Ratusz w Stargardzie
  4. Ratusz w Chojnie
  5. Dom Kopernika w Toruniu

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 81, 400. ISBN 83-01-12365-6.
  2. a b c d Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1975, s. 370.
  3. Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2013, s. 262. ISBN 978-83-213-4727-1.
  4. Wojciech Skowroński: Ilustrowany leksykon architektoniczno-budowlany. Warszawa: Arkady, 2008, s. 343. ISBN 978-83-213-4515-4.

Media użyte na tej stronie

2016 Wrocław, Rynek 40.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wrocław, dom handlowy, XIX
2014 Nysa, Dom Wagi Miejskiej 08.JPG
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Nysa, Dom Wagi Miejskiej, ob. biblioteka, 1604, XIX, 1947-1948, szczyt
Gables.jpg
Autor: KDS444, Licencja: CC BY-SA 3.0
A 3-D diagram of a single-story house with a cross-gabled roof. Areas highlighted in yellow are the actual gables.
Ziemięcice, spichlerz, widok od zach..JPG
Autor: Bazie, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ziemięcice - spichlerz z XVIII w., murowany (zabytek nr A/132/09)