Szentendre

Szentendre

Herb Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Pest
Powiat	powiat
Powierzchnia	43,82 km²
Populacja (I 2011) • liczba ludności • gęstość	25 963 592,49 os./km²
Nr kierunkowy	26
Kod pocztowy	2000, 2001
Położenie na mapie Węgier Szentendre
47°40′N 19°05′E/47,666667 19,083333
Strona internetowa
Portal Węgry

(c) Civertan, CC-BY-SA-3.0

Szentendre z lotu ptaka

Szentendre – miasto w północnych Węgrzech, w komitacie Pest, nad Dunajem, 20 km na północ od Budapesztu, liczące 25 963^[1] mieszkańców (styczeń 2011).

Rozwinął się tu przemysł drzewny, maszynowy oraz papierniczy, funkcjonuje także port rzeczny^[2]. Szentendre jest ośrodkiem turystyczno-wypoczynkowym, działa tu także wiele muzeów.

Historia

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1009, ale tereny Szentendre były zasiedlone dużo wcześniej - szacuje się, że od 20 tysięcy lat. Mieszkali tutaj Illyrowie, Erawiskowie oraz Celtowie, a I wieku n.e. okolicę podbili Rzymianie, budując obóz wojskowy Ulcisia Castra (Wilczy zamek). W późniejszych wiekach wyrosłe obok niego miasto nosiło nazwę Castra Constantia.

Po odejściu Rzymian przez okolice Szentendre przechodziły różne plemiona i ludy - m.in. Longobardowie i Awarowie. W IX wieku osiedlili się Madziarzy. Nazwa miejscowości pochodzi od kościoła św. Andrzeja, który jako pierwszy stanął w najwyższym punkcie osady.

W średniowieczu do miasteczka zaczęli przybywać Serbowie – uchodźcy ze swojego kraju, podbijanego przez Turków. Pierwsza fala przybyszów miała miejsce po bitwie na Kosowym Polu w 1389, kolejna w XVI wieku po upadku Belgradu. Wkrótce potem ta część Węgier także znalazła się pod osmańską okupacją, Serbowie jednak pozostali w mieście, tworząc silne skupisko słowiańskie. W XVIII Szentendre nadal pozostawało enklawą narodowościową - w 1720 88% mieszkańców było południowymi Słowianami (głównie Serbowie, ale też Chorwaci), mieszkali w mieście również Niemcy, Słowacy oraz Grecy. Z tego okresu pochodzi spora część zabytkowej zabudowy - barokowe budynki z elementami charakterystycznymi dla południowej Europy i prawosławne świątynie. Jedną z podstaw gospodarki stała się uprawa winorośli - miasto było centrum winiarstwa w środkowych Węgrzech.

W XIX wieku część Serbów zaczęła wracać do odzyskującej niezależność ojczyzny. Ich liczba spadła do 20%, a ich miejsce zajmowali przybysze ze Słowacji oraz Węgrzy. Niektóre cerkwie zamieniono na kościoły katolickie lub ewangelickie. Potomkowie Serbów żyją w mieście do dnia dzisiejszego, ale niewielu z nich posługuje się językiem przodków oraz kultywuje stare obyczaje.

W 1888 Szentendre otrzymało połączenie kolejowe z Budapesztem (kolejka HÉV). W drugiej połowie XIX i w XX wieku miasto upodobali sobie artyści, pracując tutaj i wystawiając swoje prace w miejscowych galeriach.

W 1989 Szentedre podpisało umowę partnerską z niemieckim miastem Wertheim, a po upadku komunizmu otworzyło się w jeszcze większym stopniu dla turystów, którzy z powodu bliskości stolicy przybywają tutaj tłumnie.

Zabytki i najważniejsze atrakcje

Miasto jest pełne krętych i wąskich lub bardzo wąskich uliczek. Turystów przyciąga pasaż nad Dunajem oraz liczne kawiarnie i restauracje. Głównym placem jest Fő tér z barokową i rokokową zabudową. Na jego środku znajduje się krzyż morowy z 1763, ustawiony jako podziękowanie za ustąpienie epidemii.

Pozostałe obiekty i miejsca warte obejrzenia:

• Ruiny obozu rzymskiego Ulcisia Castra.
• Cerkiew Požarevicka z XVIII wieku - powstała w miejscu pierwszej drewnianej cerkwi serbskiej.
• Cerkiew Zwiastowania z połowy XVIII wieku, w stylu rokoko z bogatą kolekcją ikon. Obecnie greckokatolicka.
• Cerkiew Przemienienia Pańskiego, wzniesiona przez fach grabarzy w latach 1741-1776. Co roku w sierpniu odbywa się tutaj uroczystość poświęcenia winogron.
• Cerkiew Belgradzka z ikonostasem z 1790.
• Dawna barokowa cerkiew Opovacska, obecnie ewangelicka, oraz kościół katolicki św. Piotra i Pawła, najstarszy w mieście z przełomu XIII i XIV.
• Muzeum Prawosławnej Sztuki Sakralnej (Patriarka utca) – zbiory sztuki prawosławnej (głównie ikony).
• Muzeum Ferenczyego (Görög utca) prezentuje prace węgierskiego impresjonisty Károlya Ferenczyego.
• Muzeum Wina (Bogdányi utca) to jedyne takie muzeum w kraju, więc opisuje historię wszystkich rejonów winnych Węgier.
• Muzeum Marcepanu – jedno z pierwszych na świecie.
• Najstarszy na Węgrzech zegar słoneczny na Templom tér.
• Skansen - Muzeum Wsi Szentendre (Szabadságforrás utca) – założony w 1967 największy w kraju, położony 4 kilometry za miastem; na wolnym powietrzu znajdują się obiekty pochodzące z różnych stron Węgier - 80 domów, 3 kościoły, 200 budynków gospodarczych. Czasem odbywają się pokazy rzemiosła ludowego.
• Muzeum Margit Kovács – muzeum poświęcone węgierskiej rzeźbiarce.

Dojazd

Samochodem drogą krajową numer 11 biegnącą z Esztergomu do Budapesztu. Ze stolicy koleją HÉV – linia z dworca Batthyány tér.

• 

  Fő tér - rynek

• 

  Skansen

• 

  Jedna z wąskich uliczek

Przypisy