Szepietowo-Wawrzyńce
| Artykuł | 52°50′54″N 22°32′24″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°50'54"N, 22°32'24"E |
| - błąd | 38 m |
| Odległość | 4 m |
| wieś | |
 Brama wjazdowa będąca pozostałością dawnego zespołu parkowo-dworskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 86 |
| Kod pocztowy | 18-210[3] |
| Tablice rejestracyjne | BWM |
| SIMC | 0407411[4] |
Położenie na mapie gminy Szepietowo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Szepietowo") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
 52°50′54″N 22°32′24″E/52,848333 22,540000 | |
Szepietowo-Wawrzyńce – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Szepietowo[4][5].
Zaścianek szlachecki Wawrzyńce należący do okolicy zaściankowej Szepietowo położony był w drugiej połowie XVII wieku w powiecie brańskim ziemi bielskiej województwa podlaskiego[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Anny w Dąbrówce Kościelnej[7].
Historia
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1520 roku. W języku urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego Sioło Szepietowo Ławryncewiata, wysłało na wyprawy wojenne trzech jeźdźców. Popis wojenny ziemian województwa podlaskiego, mocą uchwały sejmu wileńskiego, przyjęty w 1528 r., wymienia w parafii dąbrowskiej (parafeia Dubrowskaja) Seło Szepetowskii Ławrincewiata, a w nim Jakuba i Hryhora Ławryncewiczów, właścicieli wsi[8]. Również Zygmunt Gloger wzmiankuje, iż nazwa Szepietowo Ławryncewiata istniała w XVI w.[9] Wieś była własnością rodziny Szepietowskich.
W XVII w. urząd skarbnika ziemi bielskiej sprawowali: Paweł Aleksander Szepietowski, Józef Szepietowski, Stanisław Szepietowski.
W roku 1794 doszło do połączenia majątków Szepietowo-Wawrzyńce z Szepietowem-Podleśnem poprzez małżeństwo Wojciecha Szepietowskiego, dziedzica Szepietowa-Wawrzyńc z Marianną Sienicką, córką sędziego ziemi bielskiej z Szepietowa-Podleśnego.
Na skutek działów rodzinnych w 1854 r. wieś została odziedziczona przez Józefinę Kazimierę Adelajdę z Szepietowskich Kiersnowską. Od tego, do 1939 roku majątek Szepietowo-Wawrzyńce stanowił własność rodu Kiersnowskich (Kierznowskich).
W roku 1827 w Wawrzyńcach i sąsiednich Żakach naliczono 30 domów i 174 mieszkańców. W I połowie XIX w. do majątku Szepietowo należały folwarki: Szepietowo-Podleśne, Czyżewo-Siedliska, Gierałty Nowe, Dąbrówka Kościelna, Stokowisko, a także lasy między Szepietowem a Szepietowem-Janówką i między Szepietowem a Włostami. Folwark wawrzyniecki obejmował nomenklatury we wsiach: Mystki-Rzym, Średnica-Maćkowięta, Plewki, Gołasze-Puszcza, Kulesze Stare, Kulesze Wykno, Kulesze Nowe, Gołasze Mościckie, Czerwony Bór. W folwarku było 19 budynków murowanych, 17 drewnianych, cegielnia, wiatrak i gorzelnia[10].
Pod koniec XIX w. Szepietowo-Wawrzyńce wchodziły w skład dóbr Szepietowo. Wieś liczyła 43 osady i 26 morgów ziemi[10].
W 1921 r. wyszczególniono:
- wieś Szepietowo-Wawrzyńce z 17 budynkami z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 89. mieszkańcami (37 mężczyzn i 52 kobiety). Wszyscy podali narodowość polską
- folwark Szepietowo-Wawrzyńce. Naliczono tu 6 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 137 mieszkańców (60 mężczyzn i 77 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską[11].
W latach 1924-1936 majątek ziemski Wawrzyńce dzierżawił Bronisław Borkowski, który prowadził tutaj hodowlę zarodową bydła polskiego, czerwonego. Bezpośrednio przed wojną, w latach 1936-1939 na dobrach wawrzynieckich gospodarował krewny rodziny Kiersznowskich, profesor doktor Kazimierz Rogoyski.
Od 12 do 24 września 1939 r. we dworze w Szepietowie-Wawrzyńcach kwaterował sztab niemieckiej dywizji gen. Guderiana. Podczas wojny zarówno Sowieci, jak i Niemcy prowadzili tu hodowlę bydła.
W kwietniu 1944 oddział Kedywu działający na terenie gminy Szepietowo dokonał odbicia z rąk niemieckich około 180 jeńców radzieckich uwięzionych w Wawrzyńcach.
Po zakończeniu wojny i znacjonalizowaniu majątku rodziny Kierznowskich w 1948 r. utworzono Zakład Doświadczalny Oddziału Mazowieckiego Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego, który pod tą nazwą działał do 1950 r., kiedy powołano Zakład Doświadczalny Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa. W latach 1956-1975 istniał tu Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny, od 1975-1990 Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego, w latach 1990-1999 Ośrodek Doradztwa Rolniczego, a od 1999 działa Wojewódzki Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.
W latach 1954-1972 miejscowość wchodziła w skład Gromady Szepietowo-Stacja[12].
Współcześnie
Wraz z rozwojem Wojewódzkiego Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Szepietowie, którego siedziba zlokalizowana jest w Szepietowie Wawrzyńcach, miejscowość zmieniała wiejski charakter. Obecnie wokół gmachu głównego Ośrodka Doradztwa Rolniczego wybudowane są bloki mieszkalne, przez co zabudowa przybrała kształt osiedla mieszkaniowego.
W centrum wsi znajduje się zabytkowy park, założony w 1927 r., zaprojektowany w stylu kaligraficznym przez architekta ogrodnictwa Stefana Rogowicza, Naczelnika Wydziału Plantacji Rady Miejskiej Miasta Łodzi. W parku znajdują się liczne okazy starych drzew, stanowiące pomniki przyrody: (dęby, topole, graby, lipy, buki i kasztany). Do parku prowadzą zabytkowe aleje: lipowa (tzw. lipówka) i kasztanowa (tzw. kasztanówka). Od kasztanówki odbiega ponad kilometrowa aleja grabowa (grabówka), łącząca się obecnie z lasem. Przed wojną ulica ta prowadziła bezpośrednio do przejazdu kolejowo-drogowego w Szepietowie.
Liczba ludności w Szepietowie Wawrzyńcach w latach 2000–2009 wyglądała następująco: 2000 r. – 512 osób, 2002 –508 osób, 2003 – 489 osób, 2004 – 498 osób, 2006 – 476 osób, 2007 – 470 osób, 2008 – 470 osób, 2009 –468 osób[13].
Według stanu ludności z 31 grudnia 2011 r. miejscowość liczyła 448 osób[14].
Galeria
Park dworski
Aleja kasztanowa
Słup „witacz”
Bloki mieszkalne
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wieś Szepietowo-Wawrzyńce w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1256 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny : struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 92.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Muzeum Narodowe Kraków, Biblioteka Czartoryskich, Teki Naruszewicza, nr 204.
- ↑ Z. Gloger, Dawna Ziemia Bielska i jej szlachta cząstkowa, Warszawa 1873 dostępny na stronie: Polona. (2018-10-18)
- ↑ a b Szepietowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 900.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Szepietowo. Warszawa 1924 r. s. 114. dostępny na stronie: Wikimedia Commons (2012-08-12).
- ↑ W. Jemielity, Podziały administracyjne powiatów wysokomazowieckiego i łapskiego w latach 1919 –1990 z Studia Łomżyńskie, tom VII. Łomża 1996 r. str. 108-109.
- ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Szepietowie z 10 lutego 2010 r. – Plan odnowy miejscowości Szepietowo Wawrzyńce na lata 2010-2016. (2012-08-12).)
- ↑ Urząd Miejski w Szepietowie – stan ludności z 31.12.2011 r. (bez pobytów czasowych)
Bibliografia
- J. Włodek, Pamiętniki historyczne. Profesor Kazimierz Rogoyski. Jego życie i praca dla rolnictwa polskiego, tom 2, Ciechanowiec 2007.
- Józef Maroszek, Dzieje obszaru gminy Szepietowo w XV-XX w., Szepietowo 2006.
- Siedziba gminy:Szepietowo
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Szepietowo, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu wysokomazowieckiego, Polska
Gmina Szepietowo coat of arms
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Są to pozostałości zespołu parkowo –dworskiego należącego do rodziny Kierznowskich. W 1927 roku został założony na 20 ha, jako park krajobrazowy i zaprojektowany w stylu kaligraficznym przez architekta ogrodnictwa inż. Stefana Rogowicza ( zaprojektował on m.in. łódzkie ZOO). W parku znajdują się wiekowe drzewa takie jak: dęby, topole, graby, lipy, buki i kasztany.
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bloki te zlokalizowane są w pobliżu głównego budynku PODR.
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aleja ta prowadzi do zabytkowego parku podobnie jak aleja lipowa.
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Słup ten znajduje się od strony Szepietowa Podleśnego, jeszcze jeden zlokalizowany jest w samym Szepietowie w pobliżu Gminnego Ośrodka Zdrowia.
Zachodnia część miejscowości.