Szklary (województwo małopolskie)

Szklary

wieś
Dolina Szklarki
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Jerzmanowice-Przeginia
Liczba ludności	ok. 850
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-048[1]
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0321572
Położenie na mapie gminy Jerzmanowice-Przeginia Szklary
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szklary
Położenie na mapie województwa małopolskiego Szklary
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Szklary
50°10′16″N 19°42′47″E/50,171111 19,713056

Szklary – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia.

Wieś królewska w tenucie ojcowskiej w powiecie proszowskim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku^[2]. W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.

Wieś ma ok. 3,5 km długości. Najwyższym szczytem Szklar jest wapienna skała Brodło. Pod nią stoi wybudowany w latach 1990 - 1994 kościół rzymskokatolicki pw. św. Maksymiliana Kolbe^[3]. W miejscowości znajduje się również szkoła podstawowa oraz cmentarz.

Części wsi

Kościół

Dolina Szklarki

Brodło w centrum Szklar

Wilisowe Skały w północno-zachodniej części wsi

Witkowe Skały

Historia

Osada wzmiankowana w 1329 roku jako Hutnica; od 1400 pod obecną nazwą. Prawdopodobnie działała w niej huta szkła. Od ok. 1470 r. była wsią królewską. W 1590 r. została wyłączona ze starostwa ojcowskiego i przekazana w samodzielną dzierżawę Marcinowi Borzęckiemu. W końcu XVI w. 16 kmieci uprawiało we wsi 9 łanów ziemi. W 1792 r. we wsi mieszkało 290 osób, w tym 5 Żydów. Stał dwór, browar, młyn i karczma. 5 kwietnia 1863 r. oddział ochotników przekraczających kordon austriacko-rosyjski stoczył potyczkę z Rosjanami, zakończoną rozproszeniem prawie 500-osobowego oddziału powstańców. W 1914 r. karczma została zniszczona w wyniku działań wojennych. Podczas II Wojny Światowej 22 sierpnia 1944 roku doszło do pacyfikacji wsi przez oddział egzekucyjny formacji SS i SA z Olkusza. Jej bezpośrednim powodem była stoczona dzień wcześniej w Dolinie Racławki przypadkowa potyczka oddziału partyzanckiego Armii Ludowej z kilkunastoosobową grupą młodzieży Hitlerjugend, w wyniku której poległ jeden partyzant i trzech młodych Niemców. Oddział, który przybył na teren Szklar schwytał 6 miejscowych chłopów z których troje zostało zastrzelonych na miejscu, dwoje zbiegło, a jeden został zwolniony. Ofiary zostały pochowane we wspólnej mogile na cmentarzu w Racławicach, w chwili śmierci mieli od 20 do 27 lat.^[6]

Turystyka

Miejscowość położona jest w środkowej części Doliny Szklarki przecinającej Wyżynę Olkuską (część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej). Dnem doliny płynie potok Szklarka, miejscami w głębokim wąwozie o stromych zboczach, w których znajdują się liczne skały wapienne. Potok zasilany jest przez duże wywierzysko zwane Piórem. Ze względu na piękno krajobrazu i walory przyrodnicze tereny te włączone zostały w obszar Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Przez miejscowość przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające zwiedzenie tych atrakcyjnych turystycznie i rekreacyjnie dolinek. Na terenie Jerzmanowic przy granicy ze Szklarami utworzono na wschodnich zboczach leśny rezerwat przyrody Dolina Szklarki (np. Jaskinia Ciasny Awen). W niej też znajduje się jeden z punktów Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego, jako przykład rozwoju i sedymentacji wapieni płytowych i bioherm gąbkowych. Na południe od wsi znajdują się dwa kompleksy leśne: Las Pisarski i Las Knopówka.

Szlaki turystyczne

czerwony – atrakcyjny widokowo czerwony szlak okrężny przez najciekawsze obszary Doliny Szklarki. Wychodząc nim ze Szklar w kierunku wschodnim przejdziemy cały leśny rezerwat. Szlak wspina się na górę i wyprowadza na pola uprawne wierzchowiny Wyżyny Olkuskiej skąd roztaczają się szerokie widoki w południowo-wschodnim kierunku. Następnie szlak schodzi z powrotem do dna doliny, przekracza drogę, przechodzi na zachodnie zbocze doliny i prowadzi odkrytymi w większości terenami w pobliżu dużych ostańców wierzchołkowych: Witkowe Skały, Łyse Skały, Chochołowe Skały, Cisówki, Kozłowe Skały. Obok Bukowej Góry w ramach projektu Małopolski Szlak Geoturystyczny ustawiono tablicę informacyjną opisującą mechanizm powstania znajdującej się w niej Jaskini Szeroki Aven.

żółty – z Ojcowskiego Parku Narodowego przez Dolinę Bolechowicką, Karniowice, Dolinę Kobylańską, Będkowice, Bramę Będkowską, fragment Doliny Będkowskiej, Szklary, rezerwat przyrody Dolina Racławki do Paczółtowic.

czarny – z Radwanowic do Szklar.

niebieski szlak rowerowy – z Ojcowskiego Parku Narodowego przez Jerzmanowice (obok ostańców jerzmanowickich), Dolinę Będkowską, Łazy, Szklary, Racławice.

Przypisy

Bibliografia

• Julian Zinkow, Krzeszowice i okolice Wyd. PTTK „Kraj” Warszawa, Kraków 1988
• Osadnictwo i krajobraz pod red. Z. Nogi, ZZJPK Kraków 1997
• Kazimierz Tomczyk, Dzieje wsi i Parafii Szklary, Kraków 2004