Szkoła Podchorążych Artylerii

Szkoła Podchorążych Artylerii

Oficerska Szkoła Artylerii

Znak Szkoły Podchorążych Artylerii
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Rembertów Toruń
Rodzaj wojsk	Artyleria

Szkoła Podchorążych Artylerii (SPArt) – szkoła Wojska Polskiego kształcąca kandydatów na oficerów artylerii w latach 1923-1939.

Historia szkoły

Zdjęcia

Odznaka absolwenta Szkoły Podchorążych Artylerii

Brunon Błędzki składa meldunek pułkownikowi w Szkole Podchorążych w Toruniu

Z lewej Zbigniew Burzyński z odznaką Szkoły Podchorążych Artylerii na prawej piersi, po prawej stronie stoi Franciszek Hynek

W marcu 1919 rozpoczęto proces nauczania w Oficerskiej Szkole Artylerii w Rembertowie. Zadaniem szkoły było przede wszystkim dokształcanie oficerów artylerii, w zakresie znajomości francuskiej taktyki i francuskiego sprzętu artyleryjskiego. Utworzono wówczas dwa kilkumiesięczne kursy dowódców baterii i oficerów zwiadu artyleryjskiego. Jednorazowo w szkole kształciło się około 100 oficerów.

1 września 1919 w Toruniu zostały zorganizowane kursy dokształcania oficerów. Przetrwały one do stycznia 1920. Jesienią 1919 rozpoczęto szkolenie podstawowe oficerów artylerii. W tym celu 1 listopada 1919 w Poznaniu została utworzona Szkoła Podchorążych Artylerii^[1]. W szkole kształciło się około 250 podchorążych. Nauka trwała początkowo 6 miesięcy. Pierwszym komendantem szkoły był major Edmund Knoll-Kownacki. W 1921 szkoła została rozwiązana.

W czerwcu 1920, w Poznaniu i w Toruniu, zostały zorganizowane Centra Wyszkolenia Artylerii. Zadaniem centrum było przede wszystkim dokształcanie oficerów w zakresie znajomości taktyki i sprzętu artyleryjskiego. Wykładowcami byli oficerowie francuscy.

W 1922, po przejściu Wojska Polskiego na stopę pokojową, przyjęto zasadę tworzenia szkół oficerskich dla poszczególnych rodzajów broni. W lipcu 1922, na bazie Obozu Szkolnego Saperów w Warszawie na Powązkach, została sformowana Główna Szkoła Artylerii i Inżynierii z zadaniem kształcenia na poziomie wyższym oficerów młodszych. Studia miały trwać trzy lata. W grudniu 1922 została zakończona wstępna organizacja szkoły, jednak ze względu na brak warunków kwaterunkowych w Warszawie, Wydział Artylerii przeniesiono do Torunia. Ze względu na trudności kierowania wydziałami w Warszawie i Toruniu GSAiI została rozwiązana.

Ze względu na zapotrzebowanie wojska na oficerów artylerzystów i saperów w maju 1923 utworzono dwie odrębne szkoły: Oficerską Szkołę Artylerii w Toruniu i Oficerską Szkołę Inżynierii w Warszawie. Oficerska Szkoła Artylerii (OSA) miała dwuletni program nauczania. Kształciła ok. 240 podchorążych, po 120 na roku. Nacisk położono na wykształcenie praktyczne. OSA przeszła w swym rozwoju szereg reorganizacji (1925, 1927, i 1928). Ostateczny program kształcenia został oparty na programie francuskiej Szkoły Artylerii w Fontainebleau, w której 66% programu zajmowały przedmioty praktyczne, 16% przedmioty ogólnowojskowe i ogólnokształcące i 11% przedmioty teoretyczne z zakresu artylerii i 7% przedmioty matematyczno-fizyczne.

9 sierpnia 1928 roku Oficerska Szkoła Artylerii została przemianowana na Szkołę Podchorążych Artylerii^[2], która kształciła około 440 podchorążych.

Kadra szkoły

Promocja podchorążych
w Szkole Podchorążych Artylerii

Goście - uczestnicy uroczystości

Prymus Szkoły Czesław Grombczewski otrzymuje nagrodę

Nowi podporucznicy WP na dziedzińcu koszarowym

Defilada nowo mianowanych podporuczników WP

Komendanci OSA / SPArt.

• płk art. Stanisław Ostrowski (1 VI 1923 - 17 II 1927)
• płk art. Henryk Kreiss (17 II 1927 - 10 X 1930)
• płk art. Michał Roch Gnoiński (od 10 X 1930)
• płk art. Adam Tymoteusz Sawczyński (do VIII 1939)

Zastępca komendanta SPArt.

• ppłk art. Eugeniusz Ignacy Luśniak (1932-1935)
• ppłk art. Witold Sztark (od XI 1935)
• ppłk art. Jan Jaremski (1939)

Dyrektorzy nauk OSA / SPArt.

• płk art. Mikołaj Kulwieć (1923)
• płk art. inż. Paweł Niewiadomski (1923-1927)
• ppłk dypl. Tadeusz Scheybal (1927-1929)
• mjr dypl. Wincenty Żmigrodzki (1929-1930)
• mjr / ppłk art. Władysław Kaliszek (I 1930 - 1935)
• ppłk art. Witold Sztark (do XI 1935 → zastępca komendanta)
• mjr art. Jan Jaremski (od XI 1935)
• ppłk Jan Pałubicki (VII 1938 – IX 1939)

Oficerowie:

• ppłk Edmund Zimmer (dowódca dywizjonu szkolnego 1931-1932)

Pokojowa obsada personalna szkoły w marcu 1939 roku^[3][a]:

• komendant – płk Sawczyński Adam Tymoteusz
• z-ca komendanta – ppłk Jan Leon Jaremski
• adiutant – kpt. Maciejowski Zygmunt
• lekarz medycyny – ppor. lek. Frankiewicz Eugeniusz
• lekarz weterynarii – ppor. pdsc. Karwowski Roman Jan
• dyrektor nauk – ppłk Jan Pałubicki
• wykładowca taktyki ogólno-organizacyjnej – kpt. dypl. Madaliński Leon Rejnhold(*)^[b]
• wykładowca taktyki piechoty – mjr piech. Szul Józef
• wykładowca mechaniki i budowy sprzętu – ppłk Kaczyński Wiktor
• wykładowca historii wojen – kpt. adm. (art.) Wieliczko-Wielicki Michał
• wykładowca geografii wojskowej – kpt. dypl. Madaliński Leon Rejnhold(*)^[b]
• wykładowca matematyki – mjr adm. (art.) Wilanowicz Zdzisław
• wykładowca matematyki – kpt. adm. (art.) inż. Wiśniewski Zygmunt I
• wykładowca balistyki i uzasadnionych praw strzelania – ppłk Rodewald Emil Tadeusz
• wykładowca balistyki i uzasadnionych praw strzelania – kpt. Kuczyński Tadeusz Bonawentura
• asystent – kpt. Kęsy Władysław
• asystent – por. Janusz Aleksander Władysław
• pomocnik komendanta ds. gospodarczych – kpt.adm. (art.) Łamek Czesław
• oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (art.) Szrajbert Zygmunt
• oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (art.) Gęstwicki Paweł Bolesław
• oficer żywnościowy – por. adm. (art.) Ilnicki Aleksander Adam Stanisław
• oficer gospodarczy – kpt. int. Zasławski Stanisław
• dowódca baterii luzaków – kpt. Demirski Józef
• dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Dąbrowski Antoni Teodor
• dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Gierałtowski Marian
• dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Jankowski Józef Franciszek
• dowódca plutonu i instruktor jazdy – por. Kulikowski Antoni
• dowódca I dywizjonu szkolnego – mjr Koszucki Feliks Fabian
• instruktor terenoznawstwa i topografii artyleryjskiej – kpt. Wójcicki Jan Ignacy
• instruktor łączności – kpt. Magnuski Stanisław
• instruktor WF – kpt. Więckowski Bogdan Seweryn
• dowódca 1 baterii szkolnej – kpt. Daćków Władysław Feliks
• z-ca dowódcy – kpt. Dmowski Franciszek
• dowódca I plutonu – por. Zarudzki Miron Jan
• dowódca II plutonu – por. Morawski Wiktor Jerzy
• dowódca 2 baterii szkolnej – kpt. Jastrzębski Stanisław
• z-ca dowódcy – kpt. Hutter Zygmunt
• dowódca I plutonu – por. Wiśniowski Bronisław Kazimierz
• dowódca II plutonu – por. Wojtarowicz Stefan
• dowódca 3 baterii szkolnej – kpt. Dormus Jerzy Henryk
• z-ca dowódcy – kpt. Pasternakiewicz Jerzy Wojciech
• dowódca I plutonu – por. Dąbroś Zygmunt Eustachy
• dowódca II plutonu – por. Swałdek Roman
• dowódca II dywizjonu szkolnego – mjr Czerniakowski Włodzimierz
• instruktor terenoznawstwa i topografii artyleryjskiej – kpt. Slęk Zbigniew Tadeusz
• instruktor łączności – kpt. Panufnik Ładysław
• instruktor WF – kpt. Sawicki Paweł
• dowódca 4 baterii szkolnej – kpt. Rewicz Marian
• z-ca dowódcy – kpt. Nowak Edward Jan
• dowódca I plutonu – por. Koraszewski Zbigniew Jan
• dowódca II plutonu – por. Wojciechowski Wiktor
• dowódca 5 baterii szkolnej – kpt. Herdegen Witold Ludwik Maria
• z-ca dowódcy – kpt. Krzemiński Józef Feliks
• dowódca I plutonu – por. Dzieńkowski Stefan
• dowódca II plutonu – kpt. Pawełek Michał
• dowódca 6 baterii szkolnej – kpt. Piechocki Tadeusz
• z-ca dowódcy – kpt. Otfmowski Józef Zbigniew
• dowódca I plutonu – por. Gibbel Ludwik Antoni
• dowódca II plutonu – por. Grzyb Henryk Józef
• dowódca dywizjonu ćwiczebnego – ppłk Janowski Tadeusz Antoni
• adiutant dywizjonu – kpt. Gawełczyk Henryk Zdzisław
• oficer zwiadowczy – kpt. Pawlak Piotr Józef
• oficer łączności – vacat
• dowódca 1 baterii ćwiczebnej – kpt. Cichoszewski Tadeusz
• oficer baterii – kpt. Kaczmarski Józef Ludwik
• oficer baterii – por. Olszewski Jerzy
• dowódca 2 baterii ćwiczebnej – kpt. Lipko Ludwik
• oficer baterii – por. Jakimow Teodor
• oficer baterii – por. Koziczak Eugeniusz

Absolwenci

Promocja 24 września 1924

24 września 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski mianował 65 absolwentów szkoły na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił ich do oddziałów macierzystych. Nowo mianowanym oficerom uposażenie podporucznika przysługiwało z dniem 1 września 1924^[6].

Promocja 2 października 1925 ze starszeństwem z 1 lipca 1925

• ppor. art. Julian Stanisław Wojda (lok. 1)
• ppor. art. Ignacy Bukowski (lok. 2)
• ppor. art. Zygmunt Frankiewicz (lok. 3)
• ppor. art. Albert Szaad (lok. 41)
• ppor. art. Wiktor Badowski (lok. 87)

Promocja 15 sierpnia 1926

27 lipca 1926 prezydent RP mianował 101 absolwentów podporucznikami ze starszeństwem z 15 sierpnia 1926 w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił ich do oddziałów macierzystych^[7].

• ppor. art. Wacław Górecki (lok. 1)
• ppor. art. Adam Ziętkowski (lok. 2)
• ppor. art. Stefan Marian Jędrzejewski (lok. 3)
• ppor. art. Marian Saturnin Wołągiewicz (lok. 4)
• ppor. art. Tadeusz Sokołowski (lok. 5)
• ppor. art. Marian Utnik (lok. 9)
• ppor. art. Witold Kirchmayer (lok. 10)
• ppor. art. Mieczysław Wilczewski (lok. 101)

Promocja 15 sierpnia 1927 roku^[8]

• ppor. art. Jan Mickunas (lok. 1)^[9][10][11]
• ppor. art. Wacław Tym (lok. 4)
• ppor. art. Franciszek Oleszczuk (lok. 12)
• ppor. art. Julian Zapała (lok. 107)

Promocja 15 sierpnia 1928 roku^[12]

• Aleksander Biernacki (lok. 1)
• Bohdan Zieliński (lok. 14)
• Kazimierz Pfaffenhoffen-Chłędowski (lok. 32)
• Rudolf Schreiber (lok. 103)
• Kazimierz de Latour (lok. 119)
• Józef Plewa (lok. 125)

Promocja 15 sierpnia 1930^[13]

• ppor. art. Stanisław Snarski (lok. 1)
• ppor. art. Stanisław Weber (lok. 3)
• ppor. art. Wojciech Borzobohaty (lok. 10)
• ppor. art. Zygmunt Janke (lok. 22)
• ppor. art. Aleksander Rode (lok. 56)
• ppor. art. Jan Tabortowski (lok. 58)
• ppor. art. Adam Stabrawa (lok. 71)
• ppor. art. Bohdan Piątkowski (lok. 77)
• ppor. art. Jan Anasiewicz (lok. 78)
• ppor. art. Zbigniew Rawicz-Twaróg (lok. 96)

Promocja 15 sierpnia 1933

• ppor. art. Roman Proszek (lok. 58)
• ppor. art. Leon Światopełk-Mirski (lok. 100)
• ppor. art. Władysław Jan Nowak (lok. 112)

Promocja 15 sierpnia 1934

• ppor. art. Czesław Grombczewski (lok. 1)
• ppor. art. Wojciech Kalenkiewicz (lok. 5)
• ppor. art. Stefan Janus (lok. 34)
• ppor. art. Jerzy Lewszecki (lok. 81)

Promocja 15 października 1935

• ppor. art. Andrzej Malewski (lok. 1)
• ppor. art. Apoloniusz Zawilski
• ppor. art. Aleksander Chełstowski

Promocja 15 października 1936^[14]

• ppor. art. mgr Stefan Zwierzyński (lok. 1)
• ppor. art. Józef Roman (lok. 5)
• ppor. art. Alfred Zawadzki (lok. 14)
• ppor. art. Zbigniew Specylak (lok. 89)

Promocja 1 października 1937^[15]

• ppor. art. Wincenty Kwieciński (lok. 1)
• ppor. art. Antoni Józef Florczak (lok. 2)
• ppor. art. Józef Stachowski (lok. 3)
• ppor. art. Wiesław Adam Annusewicz (lok. 4)
• ppor. art. Leon Czengery (lok. 5)
• ppor. art. Jerzy Herse (lok. 6)
• ppor. art. Andrzej Zbyszewski (lok. 9)
• ppor. art. Bohdan Sylwestrowicz (lok. 10)
• ppor. art. Kazimierz Smolski (lok. 38)
• ppor. art. Ludwik Witkowski (lok. 66)

Promocja 1 października 1938

• ppor. art. Zbigniew Kazimierz Zając (lok. 1)
• ppor. art. Stanisław Julian Michalski (lok. 29)
• ppor. art. Jerzy Dorengowski (lok. 107)
• ppor. art. Jan Piotr Ziółko (lok. 108)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Szkoła Podchorążych Artylerii. Ku uczczeniu dziesięciolecia 1923-1933. Michał Wieliczko-Wielicki (red.) Kazimierz Włodarkiewicz (ilustr.) Jan Zygmunt Kazikowski (ilustr.). Toruń: Szkoła Podchorążych Artylerii, 1933.
• Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1970.
• Jan Piotr Erbiński, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Inżynieryjnych im. gen. Jakuba Jasińskiego 1944-1984, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1986.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.