Szkoła Snycerska w Cieplicach

Siedziba szkoły w Cieplicach

Szkoła Snycerska w Cieplicach (niem. Holzschnitzschule Warmbrunn) – szkoła rzemiosła artystycznego kształcąca uczniów w zakresie rzeźby w drewnie. Funkcjonowała w okresie 1902 - 1945 w Cieplicach Zdroju^[1][2].

Przyczyny powstania szkoły

Proces upowszechnienia się masowej produkcji przemysłowej w II poł. XIX w. dotyczył także wyrobów dotychczas wytwarzanych przez rzemieślników, w tym snycerzy. Produkcja przemysłowa wypierała z rynku rękodzieło, gdyż dzięki seryjności i masowej produkcji maszynowej jej wytwory były znacznie tańsze od rękodzielniczych, ponadto firmy przemysłowe często używały przy wytwarzaniu rzeźb, materiałów (np. masy gipsowe, papier mâché, blacha) tańszych i łatwiejszych przy seryjnej produkcji niż tradycyjne w rzeźbiarstwie drewno lub kamień. Spowodowało to upadek m.in. snycerstwa, a sztampowość masowej produkcji, mała oryginalność i niskie wartości artystyczne jej wzorców budziły sprzeciw krytyków sztuki i artystów. Środowiska te podjęły próbę przeciwdziałania temu zjawisku, rozwiązanie widząc w podwyższeniu kwalifikacji snycerzy i zwiększeniu ich umiejętności artystycznych oraz kreatywności poprzez naukę w szkołach prowadzonych przez profesjonalnych artystów. Szkoły te miały także promować rękodzieło snycerskie przez wystawy i współpracę z instytucjami kościelnymi, samorządowymi i państwowymi^[3]. Jedną z takich szkół otwarto 7 XI 1902 r. w Cieplicach, w nowo wzniesionym gmachu, projektu Theodora Hülsnera^[4].

Program i kadra szkoły

Szkoła realizowała program nauczania obliczony na cztery lata. W ramach nauki uczono rysunku, snycerstwa, stolarstwa, a także projektowania i modelowania^[5]. Wśród kadry nauczycielskiej było kilka znanych osób, oprócz dyrektorów np. Günther Grundmann. Celem indywidualizacji twórczości względem innych szkół i warsztatów snycerskich z Niemiec starano się wykorzystywać motywy śląskie w tworzonej tu sztuce^[6].

Dyrektorzy szkoły^[7]:

• 1902 - 1906 - Christian Hermann Walde
• 1907 - 1912 - Kieser
• 1912 - 1922 - Fritz Hüllweck
• 1920^[5] (1922 wg Czaplicka, Woźniak 2012, s. 280, 281) - 15 III 1940 - Cirillo Dell'Antonio, włoski rzeźbiarz ^[5].
• 1940-1944 – Kurt Aschauer
• 1944-1945 – Ernst Rülke

Realizacje dzieł snycerskich przez kadrę i uczniów szkoły

• ambona kościoła pw. Marii Panny w Legnicy (1905-1906) i ołtarz kościoła pw. św. Jacka w Legnicy (1910)^[4]
• ołtarz i ambona kościoła pw. św. Łazarza w Poznaniu (1907) oraz rzeźby dwunastu apostołów dla Złotej Sali poznańskiego ratusza (1912)^[4]
• ołtarz kościoła w Polanicy Zdroju (1913)^[4]
• 13 płaskorzeźb dla Sali Rajców jeleniogórskiego ratusza (1935)^[8]

Szopki bożonarodzeniowe^[9]:

• dla kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Cieplicach (zachowana tam do dziś), wykonana w 1922 r.
• szopka z klasztoru boromeuszek w Trzebnicy (dziś w ich klasztorze w Małuszynie) z lat 20. XX w.
• szopka dla wrocławskiego seminarium duchownego z lat 20. XX w. (prawdopodobnie jest to szopka obecnie eksponowana w katedrze wrocławskiej)
• zespół figur z szopki z lat 20. lub 30., obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu

Ponadto m.in.: różne rzeźby dla jeleniogórskiego muzeum Towarzystwa Karkonoskiego (1913-1914), ozdobne drogowskazy: dla parku Füllnera w Cieplicach (1909), dla Karpacza i Szklarskiej Poręby (1921, 1922), a w czasie I wojny światowej żołnierskie nagrobki i krzyże^[7].

Uczniowie szkoły

• Joseph Krautwald

Powojenne losy szkoły

Na bazie budynku i wyposażenia Szkoły Snycerskiej utworzono polską Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego, w której zajęcia zainaugurowano 27 IX 1946. Placówka kilka razy zmieniała później nazwę i profil, współcześnie działa jako Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych im. Stanisława Wyspiańskiego^[10][11].

Przypisy

Bibliografia

• Czaplicka A., Woźniak D., 2012: Jelenia Góra cieplicka szkoła z wielkimi tradycjami. Rocznik Jeleniogórski, t. XLIV, s. 277-283.
• Ilkosz B., 2014. Historia szopek Bożego Narodzenia na Dolnym Śląsku. Wyd. Muzeum Narodowe we Wrocławiu.