Szkoła z Barbizon

Jean-François Millet – Kobiety zbierające kłosy (1857), jeden z najbardziej znanych w świecie obrazów barbizończyków
Jules Dupré – Stary dąb (1870)
Constant Troyon – W drodze na targ (1859)

Barbizończycy, szkoła z Barbizon (fr. École de Barbizon, École de 1830) – grupa francuskich malarzy, działająca w latach 1830–1860[a] w okolicach Barbizon i tworząca głównie pejzaże.

Ugrupowanie

Umowna nazwa odnosi się do ugrupowania twórców, którzy w latach 30. XIX wieku utworzyli kolonię artystyczną we wsi Barbizon na skraju lasu Fontainebleau w rejonie paryskim. Ich ideą przewodnią była ucieczka od zaborczej cywilizacji miejskiej i odosobnienie od środowiska sprzyjającego dehumanizacji. Przywódcą był Théodore Rousseau, znany z umiejętności głębokiego oddawania przyrody, do której miał stosunek panteisty. Poza nim, od początku do znanych należeli Jules Dupré, Charles-François Daubigny, Narcisse Díaz de la Peña, Constant Troyon, Jean-François Millet (od 1849) i Charles Jacque[b]. Często przebywał wśród nich Camille Corot (uważany też za jednego z założycieli).

Większość barbizończyków przeprowadziła się do wioski w latach 40. XIX stulecia[c]. Kolonia przyciągała również cudzoziemców (np. W.B. Baird, K. Bodmer), zwłaszcza Belgów (J. Coosemans, bracia de Cock, A. de Knyff, E. Verboeckhoven). W latach późniejszych ze środowiskiem tym związany był m.in. Józef Szermentowski (co zaznaczyło się silnie w jego twórczości)[1] oraz rumuńscy malarze N.I. Grigorescu i I. Andreescu.

Cechy malarstwa

Domeną barbizończyków było malarstwo pejzażowe, w którym stworzyli rodzaj „krajobrazu intymnego”, wychodząc z założeń romantycznego kultu przyrody i umiłowania ojczystego krajobrazu. Było to radykalnym zerwaniem z akademicką tradycją pejzażu idealizowanego. Podstawę pracy stanowiło bezpośrednie studium w plenerze, a natchnienia poszukiwano podczas wędrówek po miejscowych lasach. Tematem obrazów były wybrane, nie upiększane fragmenty autentycznego pejzażu (wnętrza lasu, brzegi rzek i stawów, nawet poszczególne drzewa), niekiedy ożywione sztafażem. Niektórzy z twórców preferowali czysty pejzaż, inni skłaniali się ku portretowaniu zwierząt (tematyka animalistyczna przeważała np. u Troyona); przedstawiano też naturalistyczne sceny z życia wieśniaków (zwłaszcza J.-F. Millet, J. Breton). Historycznymi wzorami, z których czerpali barbizończycy, było XVII-wieczne holenderskie malarstwo krajobrazowe (zwłaszcza Meinderta Hobbemy i Jacoba van Ruisdaela) oraz znana od czasu paryskiej wystawy w 1824 r. twórczość Johna Constable'a i Richarda P. Boningtona; inspiracje pochodziły też z malarstwa Williama Turnera.

Pejzażyści z Barbizon posługiwali się paletą spokojnych, ziemistych barw, a dzięki starannemu nakładaniu barwnych smug i plam uzyskiwali efekt np. migotania światła pomiędzy gałęziami drzew. Zainteresowanie przejawiane dla wizualnych wartości rozproszonego światła wskazuje na nich wprost jako na poprzedników impresjonizmu. Rysowali z natury, następnie dopracowując w atelier płótna, zazwyczaj o niewielkich rozmiarach.

Twórczość ich początkowo napotkała stosunkowo wrogie przyjęcie ze strony malarzy akademickich, a prace ich systematycznie odrzucało jury oficjalnego salonu. Sytuacja uległa zmianie dopiero po 1848, dzięki staraniom wybitnego krytyka sztuki É.J.Th. Thorégo. Uznaje się, że malarstwo szkoły z Barbizon spełniło doniosłą rolę w procesie kształtowania europejskiego realizmu i stworzyło podstawę dla impresjonizmu[2].

Wykaz innych ważniejszych artystów

  • Auguste Anastasi
  • Adolphe Appian
  • Antoine-Louis Barye
  • Jean Birotte
  • Henri Biva
  • Jules Breton
  • Louis Cabat
  • Ferdinand Chaigneau
  • Albert Charpin
  • Antoine Chintreuil

Uwagi

  1. Według niektórych źródeł działalność grupy sięga lat siedemdziesiątych tego stulecia (Mały słownik sztuk plastycznych, dz. cyt.).
  2. Jednak za prekursorów ugrupowania (sprzed 1830 r.) uważani są Théodore Caruelle d'Aligny, Alexandre Desgoffe i Lazare Bruandet.
  3. Zmarli tam zarówno Th. Rousseau (1867) jak i J.-F. Millet (1875).

Przypisy

  1. Por. Mały słownik terminów plastycznych, dz. cyt.
  2. Por. A. Dulewicz: Słownik sztuki francuskiej, dz. cyt.

Bibliografia

  • Andrzej Dulewicz: Słownik sztuki francuskiej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 34-35, ​ISBN 83-214-0048-5
  • Patricia Fride R. Carrassat, Isabelle Marcadé: Style i kierunki w malarstwie. Leksykon wydawnictwa Larousse. Warszawa: Arkady, 1999, s. 62–63, ​ISBN 83-213-4086-5
  • Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 36, ​ISBN 83-214-0590-8
  • Leksykon malarstwa od A do Z, od początków do współczesności (red. P. Szubert, P. Trzeciak). Warszawa: Muza, 1994, s. 37-38, ​ISBN 83-7079-076-3

Media użyte na tej stronie