Szkorbut
| Scorbutus | |
 Dziąsła w szkorbucie | |
| ICD-10 | E54 |
|---|---|
Szkorbut (gnilec, cynga, dzięgna, łac. scorbutus) – choroba wielonarządowa, wywołana niedoborem kwasu askorbinowego w pożywieniu.
Główne objawy dotyczą tkanki łącznej, ponieważ witamina C jest koenzymem hydroksylazy prolinowej i lizynowej, które katalizują powstanie poprzecznych wiązań kowalencyjnych między cząstkami tropokolagenu. Brak kwasu askorbinowego oznacza brak aktywności tych enzymów, a co za tym idzie, brak dojrzewania kolagenu.
Objawy wynikające z upośledzenia syntezy kolagenu:
- samoistne krwawienia (niedobór kolagenu w ścianach naczyń krwionośnych);
- bóle mięśni, stawów i kości (wynik krwawień);
- patologiczne złamania;
- ogólne osłabienie;
- zapalny przerost dziąseł, chwianie się i wypadanie zębów;
- słabe gojenie ran.
Pozostałe objawy:
- depresja;
- niedokrwistość typu hemolitycznego (brak ochrony erytrocytów przed aktywnymi formami tlenu).
Wśród ssaków jedynie naczelne i kawia domowa nie ma oksydazy L-gulonolaktonowej katalizującej utlenienie L-gulonolaktonu do L-askorbinianu, dlatego gnilec występuje tylko u tych gatunków. U człowieka objawy tej awitaminozy pojawiają się po około 70 dniach diety pozbawionej kwasu askorbinowego. W dawnych czasach zapadali na nią marynarze, mieszkańcy obleganych twierdz oraz więźniowie, m.in. łagrów rosyjskich i radzieckich, w których chorobę tę nazywano „cyngą”. Takie przypadki opisuje m.in. polska literatura wspomnieniowa okresu zsyłek na Syberię[1]. Obecnie dotyczy najczęściej małych dzieci i niemowląt, karmionych sztucznie pokarmami pozbawionymi dostatecznej ilości witaminy C, na którą mają większe zapotrzebowanie (intensywny wzrost wymaga większej syntezy kolagenu). Leczenie polega na podawaniu witaminy C.
Osobą, która udowodniła, że jedzenie cytrusów przez marynarzy leczy szkorbut, był szkocki lekarz James Lind.
Przypisy
- ↑ Franciszek Król Białe noce, czarne dni. Wilno, Workuta, Warszawa 1939-1993, Oficyna Literatów i Dziennikarzy "Pod Wiatr", Warszawa 1993, ISBN 83-900616-2-7, s. 104
Bibliografia
- SCURVY: How a Surgeon, a Mariner, and a Gentleman Discovered the Greatest Medical Mystery of the Age of Sail by Stephen R. Bown. Published by Thomas Dunne Books 2004.
- The history of scurvy & vitamin C. by Kenneth J. Carpenter. Published by Cambridge University Press 1986.
Linki zewnętrzne
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.Scorbutic gums due to a vitamin C deficiency, a symptom of scurvy.
This patient presented with a “scorbutic tongue” due to what proved to be a vitamin C deficiency. The condition referred to as “scorbutic tongue”, i.e., related to scurvy, involves inflammation of the tongue, or glossitis, which includes areas of erythema and petechial submucosal hemorrhages.