Szlak Łez

Współczesny znak na Szlaku Łez
Trasy wysiedleń Pięciu Cywilizowanych Plemion na Terytorium Indiańskie

Szlak Łez, także Droga Łez (ang. Trail of Tears) – trasa przymusowej deportacji Indian mieszkających w południowo-wschodnich stanach Stanów Zjednoczonych na Terytorium Indian w granicach obecnej Oklahomy, mającej miejsce w latach 1831–1838. Nazwa „Szlak Łez” nawiązuje do opisu tragicznej sytuacji wysiedlanych Indian. Wielu rdzennych mieszkańców USA opłaciło wędrówkę cierpieniem, chorobami lub śmiercią. Zginęło między innymi około 4000 z 15 000 wysiedlonych Czirokezów[1][2].

Wiele źródeł wskazuje na pochodzenie nazwy z języka Czirokezów[3], którzy byli największym z wysiedlanych plemion. Pierwszymi wysiedlanymi w tym okresie byli Czoktawowie, a nazwy „Szlak Łez i Śmierci” użył w rozmowie z reporterem „Arkansas Gazette” w Little Rock jeden z pierwszych wodzów Czoktawów, którzy podczas deportacji dotarli na Terytorium Arkansas. Słowa te zostały rozpowszechnione przez gazety Wschodniego Wybrzeża, a szczególnie spopularyzowane 7 lat później podczas wysiedleń Czirokezów[4].

Do 1831 Indianie z plemion Cherokee, Chickasaw, Choctaw, Muscogee-Creek i Seminole (określani czasem łącznie jako Pięć Cywilizowanych Narodów) żyli w sąsiedztwie białych przybyszy na terenach południowo-wschodnich stanów USA. Potrzeba zdobycia nowych terenów (25 mln akrów) dla przybywających z Europy osadników spowodowała wydanie przez prezydenta Andrew Jacksona dekretu Indian Removal Act, skutkującego największymi przymusowymi wysiedleniami w historii Stanów Zjednoczonych[5].

W latach 1830–1850 około 100 tys. amerykańskich Indian żyjących na terenach południowych stanów na wschód od rzeki Missisipi deportowano na zachód, stosując wszelkie możliwe zabiegi, włącznie z użyciem armii Stanów Zjednoczonych[6].

Poszczególne plemiona wysiedlano w następujących latach: Czoktawowie – 1831, Seminole – 1832, Krikowie – 1834, Czikasawowie – 1837 i Czirokezi – 1838[1].

Wysiedlenie Czoktawów

Zdjęcie George'a W. Harkinsa, jednego z wodzów narodu Czoktawów i autora głośnego „Listu pożegnalnego do Amerykanów” z 1832 r.

W latach 1786 do 1830 Czoktawowie podpisali z rządem Stanów Zjednoczonych dziewięć traktatów[4], które stopniowo okrawały ich terytoria znajdujące się pierwotnie na terenach obecnych Missisipi, Alabamy i Luizjany. Pierwszy z traktatów (ang. Treaty of Hopewell) podpisano 3 stycznia 1786: w zamian za 69 120 akrów ziemi Czoktawowie mieli mieć uregulowane relacje z rządem Stanów Zjednoczonych oraz zapewnioną ochronę. Od 1801 roku polityka trzeciego prezydenta USA Thomasa Jeffersona, mająca na celu usunięcie Indian z terenów leżących na wschód od Missisipi, polegała na masowym zadłużaniu Indian na wysokie kwoty w tzw. punktach handlowych (ang. trading posts) i zawieraniu nowych traktatów okrawających ziemie Indian z powodu niespłaconych długów. Ostatni z traktatów – Traktat Strumienia Tańczącego Królika (ang. The Treaty of Dancing Rabbit Creek), podpisany za prezydentury Andrew Jacksona w 1830 roku, zmuszał Czoktawów do opuszczenia rdzennych ziem. Czoktawowie zostali podzieleni na trzy grupy i mimo iż intencją rządu było ich dobre traktowanie, aby w ten sposób zachęcić kolejne grupy Indian do przenosin, wiele nieuczciwych agencji podnoszących ceny na towary nawet o 300%, a także wyjątkowo zła pogoda i tragiczna organizacja spowodowały gehennę tego narodu, opisaną przez Thomasa Harkinsa jako „Szlak Łez i Śmierci”[4]. Źródła są niejednoznaczne co do skali procesu i podają, że w latach 1831-1834 deportowano na tereny obecnej Oklahomy 7,5–8 tys. Czoktawów, a około 1 tys. pozostało – często ukrywając się – na terenie Missisipi[7] bądź, co jest bardziej prawdopodobne, 12,5 tys. deportowano, 2,5 tys. zmarło w drodze, a 5–6 tys. pozostało[4]. Indianie, którzy pozostali w Missisipi, stali się celem częstych ataków polegających na „biczowaniu, zakuwaniu w kajdany, wiązaniu oraz nękaniu w inny sposób, aż do doprowadzenia do śmierci najlepszych przedstawicieli”[8].

Wysiedlenie Czirokezów

Wódz Czirokezów John Ross wysiedlony z jedną z ostatnich grup Indian, w listopadzie 1838 roku

Przed przybyciem Europejczyków Czirokezi zamieszkiwali olbrzymie terytoria obecnych południowo-wschodnich stanów USA. Byli narodem, który stopniowo, poprzez handel i wspólne małżeństwa z białymi, zmienił tryb życia ze zbieracko-łowieckiego na osiadły o charakterze rolniczym, jednak w ciągu stu lat (1721–1819) około 90% ich ziem zostało przekazanych obcym[6]. Jeszcze przed rokiem 1820 dzięki własnemu alfabetowi stworzonemu przez Sekwoję wyeliminowano analfabetyzm oraz stworzono podwaliny własnych władz z własną konstytucją uchwaloną w 1827[9], deklarującą m.in. niepodległość narodu Czirokezów. W roku 1830, w którym ogłoszono Indian Removal Act, na terenach, które pozostały w rękach Czirokezów, odkryto złoto. W kolejnych latach w Georgii odbyło się 6 loterii, które dzieliły indiańskie ziemie pomiędzy białych. W 1835 roku w stolicy ziem Czirokezów w miejscowości New Echota, leżącej na terenie obecnego stanu Georgia, podstępem spowodowano podpisanie traktatu, który za kwotę 5 mln USD oraz ziemie na terenie obecnej Oklahomy zmuszał Czirokezów do emigracji na zachód od rzeki Missisipi[10]. Mimo licznych protestów (m.in. przez 15 tys. Czirokezów i ich wodza Johna Rossa) w maju 1836 został on ratyfikowany przewagą jednego głosu przez Senat Stanów Zjednoczonych[6]. Od maja do listopada 1838 roku, w grupach po 1000 osób, z pomocą wojska i milicji, wysyłano Indian na zachód. Tragiczne warunki pogodowe, początkowo susza, później olbrzymie opady, wreszcie śniegi i mróz sprawiły, że po drodze zginęło około 4 tys. osób, co stanowiło około jednej piątej populacji Czirokezów. Jeden z Indian, który przeżył Szlak Łez, opowiadał później:[11]

Marcia Pascal (ur. 1880), córka pułkownika Pascala była jedną z wysiedlonych.

Długo byliśmy w drodze na nowe ziemie. Ludzie źle znosili opuszczenie ziem ojczystych. Kobiety płakały i smutno zawodziły. Dzieci płakały i wielu mężczyzn płakało, i wszyscy spoglądali posępnie, kiedy umierali przyjaciele, lecz nie mówili nic i zwieszając głowę posuwali się naprzód na zachód. Minęło wiele dni i zmarło wielu ludzi. Pochowaliśmy ich na szlaku.

Przypisy

  1. ↑ a b Public Broadcasting Service (PBS): Indian removals 1814-1858 (ang.). [dostęp 2010-08-04].
  2. ↑ Amy H. Sturgis: The Trail of Tears and Indian removal. Greenwood Publishing Group, 2007, s. 2. ISBN 0-313-33658-X. [dostęp 2010-08-04]. (ang.)
  3. ↑ Historical Documents – The Trail of Tears (ang.). [dostęp 2010-08-07].
  4. ↑ a b c d The Choctaw Trail of Tears (ang.). [dostęp 2010-08-07].
  5. ↑ Chapter 2 'Both White and Red'. W: Theda Perdue: Mixed Blood Indians: Racial Construction in the Early South. The University of Georgia Press, 2003. ISBN 0-8203-2731-X. (ang.)
  6. ↑ a b c National Park Service – Trail of Tears (ang.). [dostęp 2010-08-08].
  7. ↑ Len Green: Choctaw Removal Was Really a "Trail of Tears" (ang.). 2010-08-07.
  8. ↑ Three Efforts at Development among the Choctaws of Mississippi. W: Walter Williams: Southeastern Indians: Since the Removal Era. University of Georgia Press. Athens, Georgia, 1979. (ang.)
  9. ↑ Important dates in Cherokee history (ang.). Cherokee by blood. [dostęp 2018-06-24].
  10. ↑ Usunięcie Czirokezów – Szlak Gdzie Płakali (ang.). [dostęp 2010-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-02)].
  11. ↑ Legendy Ameryki (ang.). [dostęp 2010-08-08].

Media użyte na tej stronie

George-W-Harkins.jpg
Image of Col. George W. Harkins son of Willis John Harkins and Salina Folsom, nephew of Choctaw Chief George W. Harkins. Note: Caption is incorrect.
Trails of Tears en.png
Map of the route of the Trails of Tears — depicting the route taken to relocate Native Americans from the Southeastern United States between 1836 and 1839.
Trail of tears sign.jpg
Trail of Tears sign on Hwy 71 through Fayetteville, Arkansas
Portrait of Marcia Pascal, daughter of Col. Pascal.jpg
Portrait of Marcia Paschal, daughter Lieutenant Colonel George W. Paschal. She is half-Cherokee.