Szlak boczny we Wrocławiu

Szlak boczny we Wrocławiu

Wrocławski Węzeł Wodny.
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Lata budowy	1530–1555 1892–1897 (główna inwest.) 1913–1917
Długość	13,10 km
Początek
Akwen	Odra
Miejsce	Wrocław: Opatowice
Koniec
Akwen	Stara Odra
Miejsce	Wrocław: Kleczków
Typ kanału	żeglugowy
Śluzy	Śluza Opatowice Śluza Szczytniki Śluza Miejska
brak współrzędnych

Szlak boczny we Wrocławiu – śródlądowa droga wodna prowadząca przez Wrocław, stanowiąca alternatywę dla Wrocławskiego Szlaku Głównego, jako boczne odgałęzienie Odrzańskiej Drogi Wodnej^[1][2][3]. Szlak boczny jest elementem Wrocławskiego Węzła Wodnego – jednym z trzech szlaków wodnych prowadzących przez miasto^[1][2][4], a jedną z dwóch dróg wodnych^[1][2][3]. Zasadnicza część tego szlaku powstała w latach 1892–1897 w ramach inwestycji z zakresu hydrotechniki, tzw. pierwszej kanalizacji Odry we Wrocławiu^{[5][6][7][8][9][10][11][12]}. Pozostałe odcinki i elementy drogi wodnej powstały bądź wcześniej, np. przekop z lat 1530-1555^[13][14], bądź później, np. Kanał Opatowicki wraz ze Śluzą Opatowice z lat 1913-1917 wybudowanych w ramach innej, dużej inwestycji hydrotechnicznej, tzw. drugiej kanalizacji Odry we Wrocławiu^[15]. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w Polsce kryteriami ta droga wodna zaliczana jest do II klasy dróg wodnych^[1][2][16]. Ma 13,10 km długości^[2], z czego 7,1 km to szlak ukształtowany podczas pierwszej kanalizacji rzeki^[12]. Zaczyna się w 243,50 km rzeki Odra, a kończy w 10,10 km Wrocławskiego Szlaku Głównego^[2]. Swój początek bierze w Bartoszowicko-Opatowickim Węźle Wodnym, gdzie od głównego koryta Odry następuje rozwidlenie Kanału Opatowickiego^[a][17][18], w biegu którego położona jest Śluza Opatowicka^[19]. Następnie prowadzi przekopem Opatowickim^[b][20] (Przekop Bartoszowicko-Szczytnicki^[21]) do Szczytnickiego Węzła Wodnego, gdzie oddziela się od szlaku śródmiejskiego i prowadzi przez Przekop Szczytnicki, ze Śluzą Szczytniki, dalej Starą Odrą i Kanałem Miejskim, przez Śluzę Miejską. Końcowy odcinek prowadzi ponownie Starą Odrą do połączenia tego ramienia rzeki z Kanałem Różanka, będącego elementem głównej drogi wodnej^[2][3][19].

Historia

Odra (przekop), Kładka Zwierzyniecka.

Wrocławski szlak boczny w zasadniczej części powstał podczas tzw. pierwszej kanalizacji Odry we Wrocławiu w latach 1892-1897, w ramach budowy drogi wodnej omijającej centrum miasta^{[5][6][7][8][9][10][11][12][22]}. Jednak oprócz odcinka szlaku ukształtowanego podczas tej inwestycji, obejmuje on także odcinki ukształtowane wcześniej^[13][14], oraz przekształcone później^[15].

Przekop Odry

Pierwszy odcinek tej drogi wodnej powstał w latach 1530-1555 jako przekop Odry. Jego budowa nie wiązała się oczywiście w żaden sposób z budową szlaku omijającego centrum miasta. Wręcz przeciwnie – podjęta inwestycja miała na celu skierowanie wód Odry w kierunku Starego Miasta, z ograniczeniem zasilania w wodę silnie meandrującego ramienia tej rzeki, tzw. Odry Swojczyckiej. Próby takiego ukształtowania koryt rzeki podejmowano kilkukrotnie już wcześniej. Obejmowały budowę następujących przekopów^{[11][22][23][24][25]}:

• 1494
• 1494–1495 (1496)
• 1530-1555: najbardziej na południe wykonany przekop, z odpowiednio ukształtowanym odpływem z dawnego koryta rzeki w postaci łagodnego zakola.

Lecz dopiero ostatnia z inwestycji z lat 1530-1555 okazała się skuteczna i nowe koryto do dziś stanowi główną odnogę rzeki^[11][24] (Odra Miejska^[11])^[25][20], biegnącą od Bartoszowicko-Opatowickiego Węzła Wodnego do Szczytnickiego Węzła Wodnego (Przekop Bartoszowicko-Szczytnicki^[21], Przekop Opatowicki^[20]), gdzie rozdziela się na Odrę Główną (Odrę Górną) i Odrę Starą^[20], choć jego bieg nie jest identyczny z wykonanym przekopem, lecz lekko meandruje, a przed dalszą erozją tereny przyległe zabezpieczone są odpowiednimi budowlami regulacyjnymi, tj. umocnieniami brzegowymi i tamami (ostrogami)^[24].

Pierwsza kanalizacja Odry we Wrocławiu

Kanał Miejski, Most Osobowicki południowy.

Przed powstaniem tej drogi wodnej, dzięki wykonaniu wyżej opisanego przekopu, transport wodny w mieście prowadził przez Śródmiejski Węzeł Wodny. Jednak znaczny wzrost potrzeb transportowych, który ujawnił się szczególnie pod koniec XIX w., w tym między innymi węgla z Górnego Śląska, a także potrzeba stosowania jednostek pływających o większych gabarytach i ładowności spowodowały, iż podjęto decyzję o budowie nowej drogi wodnej. Inwestycję tę zrealizowano w latach 1892–1897, a nowa droga wodna wykorzystując w początkowym biegu przekop z lat 1530-1555, a w zasadniczej części nowo ukształtowane cieki wodne, tj. Przekop Szczytnicki, Starą Odrę i Kanał Miejski, stała się główną drogą prowadzącą przez miasto^{[5][6][7][8][9][10][11][12][22]}, dzięki której żeglugę transportową wyprowadzono poza centrum miasta^[20]. Ówcześnie w odniesieniu do tej drogi wodnej stosowano nazwę Droga Wielkiej Żeglugi^[12][26][27], później Wrocławski Szlak Miejski^{[5][7][19][27][28]}. W ramach inwestycji wybudowano w biegu tej drogi wodnej oprócz kanałów żeglugowych, także stopnie wodne: Stopień wodny Szczytniki^[29] oraz Stopień Wodny Psie Pole^[8].

Druga kanalizacja Odry we Wrocławiu

Wielka Wyspa (i na południowy wschód od niej, znacznie mniejsza Wyspa Opatowicka).

Stosunkowo szybko okazało się jednak, że nowa droga wodna również nie jest w stanie zapewnić właściwej przepustowości, w związku z czym podjęto decyzję i zrealizowano nową inwestycję budując znacznie nowocześniejszą drogę wodną. Nowa inwestycja, tzw. druga kanalizacja Odry we Wrocławiu, przeprowadzona w latach 1913-1917, stworzyła współczesną, główną drogę wodną oraz nowy system zabezpieczenia miasta przed powodzią^{[15][20][22][25][30][31]}, a dotychczas eksploatowany szlak wodny stał się szlakiem bocznym, którego znaczenie transportowe znacznie zmalało. Sama zaś dotychczasowa droga wodna wykorzystywana była między innymi jako zimowisko lub miejsce cumowania jednostek podczas wezbrań, w obrębie zabezpieczonego bramami powodziowymi Kanału Miejskiego, oraz jako kanał portowy dla kilku nabrzeży powstałych na jego brzegach. Nowa inwestycja miała także wpływ na obecny kształt szlaku bocznego. W wyniku jej realizacji powstał Bartoszowicko-Opatowicki Węzeł Wodny, w którym od dotychczasowego szlaku wodnego odchodził nowy, obecnie główny szlak transportowy. Natomiast w biegu starej drogi wodnej (obecnego szlaku bocznego) w ramach tej inwestycji zbudowano Kanał Opatowicki wraz ze Śluzą Opatowice w Bartoszowicko-Opatowickim Węźle Wodnym i piętrzący wody razem z Jazem Bartoszowice, Jaz Opatowice zlokalizowany w początkowym biegu dawnego przekopu Odry^{[15][18][20][30]}. Wybudowanie nowych kanałów wodnych na północnym zachodzie Wrocławia spowodowało utworzenie tzw. Wielkiej Wyspy, która od południa i zachodu otoczona jest wodami szlaku bocznego, a od północy i północnego wschodu wodami Kanału Powodziowego^{[25][32][33][34]}. Powierzchnia odciętego obszaru wynosi około 11 km²^[32]. Budowa zaś Kanału Opatowickiego, będącego kanałem żeglugowym skracającym, spowodowała powstanie Wyspy Opatowickiej, od południa otoczonej wodami tego kanału, a ze wschodu, północy i zachodu, otoczona wodami Odry i jej przekopu z lat 1530-1555^{[20][33][34][35][36]}. Powierzchnia tak powstałej wyspy wynosi 0,4 km²^[36].

Znaczenie szlaku

Wrota powodziowe przy Śluzie Miejskiej.

Zamknięte nabrzeże browaru.

Żegluga białej floty i wykorzystanie rekreacyjne Kanału Miejskiego.

Przed powstaniem szlaku żegluga, w tym transport wodny, prowadzony był przez Śródmiejski Węzeł Wodny. Po jego ukończeniu i oddaniu do eksploatacji, szlak ten stał się głównym szlakiem żeglugowym, umożliwiając prowadzenie transportu z pominięciem centrum miasta, przy znacznie lepszych parametrach żeglugowych drogi wodnej. Nowa droga wodna dawała też możliwość eksploatacji większych jednostek wodnych o większej ładowności. Drogę tę zbudowano w okresie intensywnego rozwoju gospodarczego, w tym przemysłowego, a co za tym idzie w okresie o intensywnym rozwoju transportu. Rozwój ten dotyczył także potrzeb w zakresie transportu wodnego^{[5][6][7][8][9][10][11][12][22]}. Z tego względu szybko okazało się, że nowa droga przestaje spełniać pokładane w niej oczekiwania^{[15][20][25][30][31]}.

W kolejnej inwestycji zbudowano nową drogę wodną o znacznie lepszych parametrach, która stała się główną drogą wodną. Ta nowa inwestycja sprawiła, że dotychczas główny transportowy szlak wodny, o znacznie gorszych parametrach żeglugowych, głównie pod względem wymiarów śluz komorowych, ale też i innych, stał się szlakiem bocznym, o znikomym znaczeniu dla transportu towarowego^{[15][20][25][30][31]}. Stał się natomiast miejscem budowy nabrzeży przy zakładach przemysłowych oraz miejscem postoju lub zimowania jednostek pływających^{[37][38][39][40][41]}. Innym sposobem na jego wykorzystanie było także uruchomienie tramwajów wodnych^[42] oraz wycieczkowej żeglugi pasażerskiej^[43].

Po zakończeniu wojny, przejęciu Wrocławia przez polską administrację oraz przejęciu w administrowanie samej Odry i to ograniczone znaczenie szlaku wodnego stopniowo zanikało. W początkowym okresie istniały jeszcze i funkcjonowały tramwaje wodne, oraz żegluga białej floty. W kolejnych latach następowała likwidacja zarówno tramwajów wodnych jak i transportu towarowego. Zamykano kolejne nabrzeża położone przy szlaku, zrezygnowano z funkcji zimowiska dla jednostek pływających, ograniczano obsługę śluz i możliwość śluzowania^[30][42][44].

Współcześnie znaczenie tego szlaku praktycznie ogranicza się do żeglugi wycieczkowej białej floty oraz wykorzystania rekreacyjnego dla małych jednostek pływających jak np. kajaki^[44]. Jedynym wyjątkiem jest dolny, końcowy odcinek szlaku, przy którym położona jest Przeładownia Elektrociepłowni Wrocław^[38][39][45]. Natomiast rozpoczęte w 2013 r. inwestycje hydrotechniczne ukierunkowane są na wykorzystanie odcinka tego szlaku od przekopu Odry, do przeprowadzenia wód powodziowych, łącznie z Kanałem Miejskim^[46][47], co praktycznie wyklucza odtworzenie pierwotnej, żeglugowej funkcji kanału, czyniąc istniejącą żeglugową infrastrukturę hydrotechniczną oraz istniejące na kanale bramy powodziowe bezużytecznymi. Część środowiska związanego z hydrotechniką i żeglugą krytykuje ten kierunek działań.

Systematycznie jednak zwiększa się jej znaczenie w zakresie żeglugi turystycznej i rekreacyjnej. Powstają nowe przystanie i wypożyczalnie sprzętu wodnego umożliwiające aktywny wypoczynek. Powstają różnorodne projekty oraz plany i opracowania zmierzające do wykorzystania istniejących akwenów, dotychczas mało dostępnych. Ma to swoje odzwierciedlenie w polityce władz miasta, w szczególności w uchwalanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego^[44][48].

Zarówno przekop Odry jak i Stara Odra wykorzystywane są jak trasy wycieczkowe dla statków białej floty. Przystań Zwierzyniecka położona przy Starej Odrze, zlokalizowana w pobliżu Ogrodu Zoologicznego (ul. Zygmunta Wróblewskiego 1), działa od 1963 r. i jest jedną z bardziej popularnych przystani białej floty. W 2005 r. przy brzegu koryta przekopu Odry reaktywowano założoną w 1906 roku przystań ZOO (obok wejścia tylnego do ogrodu, tzw. Brama Japońska)^{[20][30][44][49][50][51]}.

Współczesność

Kanał Miejski, Przeładownia Elektrociepłowni Wrocław.

Kanał Miejski, Nabrzeże Browaru Piastowskiego.

Jaz Psie Pole. Różnica poziomów wody w stanowiskach dolnym i górnym.

Jak wyżej zaznaczono szlak boczny we Wrocławiu nie ma współcześnie znaczenia transportowego. Parametry żeglugowe zarówno cieków wodnych jak i śluz żeglugowych są zdecydowanie zbyt małe, aby ta droga wodna mogła mieć istotne znaczenie dla współczesnego, towarowego transportu wodnego^[30].

Ulega jednak degradacji istniejąca tu jeszcze infrastruktura związana z transportem wodnym. Poszczególne nabrzeża zostały wyłączone lub są wyłączane z eksploatacji, zamykane i pozostają niewykorzystane. W najlepszym razie traktowane są jako ubezpieczenie brzegu lub zalążek do ewentualnego powstania przyszłych przystani żeglarskich^[44].

Od powstania tego szlaku wodnego obiekty hydrotechniczne i inne, związane z drogą wodną, podlegały zmianom polegającym na remontach i ich przebudowie lub modernizacji, a także odbudowie po katastrofalnych powodziach w wyniku których część z nich ulegała zniszczeniu bądź awarii. W 1979 r. przebudowano Jaz Szczytniki podnosząc poziom piętrzenia o blisko 1 m w stanowisku górnym Śluzy Szczytniki. Zmianie podlegały także między innymi napędy zamknięć w śluzach, np. dla Śluzy Szczytniki wykonano elektryczny napęd zamknięć w latach 70. XX wieku. Powódź tysiąclecia, która miała miejsce w 1997 r. spowodowała uszkodzenia i awarie wielu budowli i urządzeń hydrotechnicznych. Po tym wydarzeniu prowadzono wiele robót naprawczych i remontowych, ale i także budowano nowe elementy infrastruktury. Przykładem przeprowadzonej modernizacji jest natomiast wyposażenie Jazu Szczytniki, który pierwotnie był jazem stałym^[13], w zamknięcia powłokowe^[8][52][53] umożliwiające regulację przepływu wody i jej rozdziału na Starą Odrę i Odrę Miejską^[54][53]. W latach 70 XX wieku wybudowano nowy Jaz Opatowicki, jaz segmentowy, natomiast stary jaz kozłowo-iglicowy położony nieco powyżej nowego został wyłączony z eksploatacji^[36]. Zachowany został natomiast ostatni czynny na Odrze jaz kozłowo-iglicowy, tj. Jaz Psie Pole, który reguluje poziom wody w stanowisku górnym Śluzy Miejskiej^{[30][52][55][56]}. Inne tego typu jazy na rzece w ramach modernizacji były sukcesywnie w drugiej połowie XX wieku przebudowywane na jazy sektorowe^[57].

Zmianom ulegały także przeprawy nad korytami i kanałami, którymi prowadzi szlak boczny. Dotyczy to zarówno istotnej przebudowy części mostów, np. Most Warszawski nad Kanałem Miejskim^[58][59], którego przęsło przeniesione zostało w 1928 r. nad Oławę – Most Rakowiecki^[58][60][61], Most Trzebnicki Południowy^[62], jak i remontów, czy też rozbudowy wybranych mostów, np. Most Szczytnicki^[63]. Z nowych mostów powstała jedynie nowa nitka w zespole Mostów Warszawskich^[58].

Podnoszone są również postulaty zachowania dorobku technicznego powstałego między innymi w obrębie szlaku bocznego we Wrocławiu między innymi poprzez objęcie zachowanych do dzisiaj obiektów ochroną, w tym w odniesieniu do Stopnia wodnego Szczytniki, który to zespół obiektów, obejmujący około 30 000 m², zachował do dziś kształt i zasadę działania, nadane mu w okresie budowy, a późniejsze zmiany są stosunkowo niewielkie. Postulaty te obejmują między innymi konieczność zachowania także przy remontach obiektów dotychczasowych kształtów i zasad ich działania, oraz udostępnienia turystycznie budowli hydrotechnicznych i Wyspy Szczytnickiej^[30].

Do obiektów związanych ze szlakiem bocznym, które już zostały objęte taką ochroną, należą:

• budowle hydrotechniczne, pomocnicze i budynki: Stopień Wodny Psie Pole, nr rej.: A/5863 z 8.03.2013 r.^[64]
• mosty przerzucone nad szlakiem bocznym:
  • Most Osobowicki Południowy, nr rej.: A/1643/331/Wm z 15.10.1976 r.^[65]
  • Most Osobowicki Północny, nr rej.: A/1642/337/Wm z 15.10.1976 r.^[65]
  • Most Trzebnicki Południowy, nr rej.: A/1645/335/Wm z 15.10.1976 r.^[65]
  • Most Trzebnicki Północny, nr rej.: A/1644/336/Wm z 15.10.1976 r.^[65]
  • Most Zwierzyniecki, nr rej.: A/1646/334/Wm z 15.10.1976 r.^[65].

Obszary otoczone wodami tej drogi wodnej i głównej drogi wodnej, tj. obszary Wielkiej Wyspy, Wyspy Opatowickiej i grobli rozdzielającej Kanał Żeglugowy od Kanału Powodziowego, chronione są w formie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, tj. Szczytnickiego Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego. Ochrona obejmuje również samą Odrę uznawaną jako główny korytarz ekologiczny^[32][33][34].

Współcześnie szlak boczny, podobnie jak i cały Wrocławski Węzeł Wodny, zgodnie z zasięgiem działania, podlega zarządowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu^[2][16].

Cieki wodne

Ta droga wodna, jako szlak boczny Odrzańskiej Drogi Wodnej, prowadzi ramionami i kanałami Odry^[c], których obecny kształt, jak wynika z powyższego, znacznie odbiega od pierwotnego, współcześnie zatartego wskutek licznych robót hydrotechnicznych. Obejmuje następujące cieki wodne Odry: Kanał Opatowicki, Odrę (przekop), Przekop Szczytnicki, Starą Odrę, równoległy do niej Kanał Miejski i znów Starą Odrę^[19][20][66].

Podsumowując szlak boczny prowadzi następującymi odcinkami i ramionami rzeki Odra oraz kanałami wodnymi^[c]:

Cieki wodne szlaku bocznego

nazwa cieku	długość [km]		inwestycja	śluza/stanowisko[3][19]	foto
	cieku	szlaku
Odra – bifurkacja Kanału Opatowickiego początek szlaku bocznego				8,40 km
Kanał Opatowicki[17]	2,6[18]	2,6[18]	druga kanalizacja
				Śluza Opatowice
				5,60 km
Odra			przekop 1530-1555
Przekop Szczytnicki			pierwsza kanalizacja		(c) pawulon / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
				Śluza Szczytniki	(c) pawulon / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
				6,70 km	(c) pawulon / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Stara Odra[67]	7,2[66]	4,0[12]	pierwsza kanalizacja
Kanał Miejski[68]			pierwsza kanalizacja
				Śluza Miejska
				6,60 km
Stara Odra[67]	jw.	jw.	jw.
koniec szlaku bocznego Stara Odra – ujście Kanału Różanka; dalej Odra

Stanowiska i budowle piętrzące

Zarówno szlak boczny, jak i cały Wrocławski Węzeł Wodny, znajdują się w obrębie skanalizowanego odcinka Odry^[1][57]. Oznacza to, że każde stanowisko znajduje się w zasięgu oddziaływania określonego stopnia wodnego (lub zespołu stopni wodnych), którego budowa determinuje powstanie zbiornika przepływowego o stałym poziomie piętrzenia (z wyłączeniem stanów ekstremalnych), dzięki zastosowaniu jazów z zamknięciami. Zbiorniki takie obejmują w sposób ciągły koryto rzeki, dzięki czemu dana rzeka nadaje się do żeglugi śródlądowej, a parametry drogi wodnej są znacząco lepsze od rzeki swobodnie płynącej. Poszczególne stopnie wodne składają się z budowli piętrzących i innych niezbędnych obiektów hydrotechnicznych, zapewniając określone parametry dla danej drogi wodnej^[69][70]. W przypadku szlaku bocznego stopnie wodne składają się z jazu zlokalizowanego w korycie rzeki, utrzymującego odpowiedni poziom piętrzenia dla śluzy komorowej, położonej w kanale wodnym. Szlak boczny obejmuje następujące stanowiska, stopnie wodne i wchodzące w ich skład budowle piętrzące, utrzymujące odpowiedni poziom wody dla poszczególnych stanowisk^[d][1].

Mosty i przeprawy

Obecnie nad szlakiem bocznym przerzucone są przeprawy mostowe, obejmujące mosty kolejowe, drogowe (w tym drogowo-tramwajowe), oraz kładkę dla pieszych. Oprócz tej grupy przepraw są także przerzuty napowietrznej linii energetycznych oraz sieci gazowej^[71]. W przeszłości istniała także przeprawa promowa, w okolicach istniejącej dziś Kładki Zwierzynieckiej^[72], a także most przy Śluzie Opatowice, łączący osiedle z wyspą^[73]. Po ciekach szlaku bocznego pływały także regularne połączenia pasażerskie tramwajów wodnych funkcjonujących niegdyś we Wrocławiu^[42].

Współcześnie nad szlakiem bocznym przerzucone są następujące przeprawy mostowe^[71]:

Mosty nad szlakiem bocznym^[71]

nazwa	ciek	km[e]	rodzaj	foto
Kładka Zwierzyniecka[74][75][76]	Odra (przekop)	249,000 Odry	kładka
Most Zwierzyniecki[77][78][79][80] nr rej.: A/1646/334/Wm z 15.10.1976 r.[65]	Stara Odra	1,000	most drogowy
Most Szczytnicki[63][77][81][82]	Stara Odra	1,700	most drogowy
Most Burzowy[77]	Kanał Miejski	3,300	most drogowy
Most Warszawski[58]	Kanał Miejski	3,795	most drogowy
Most Warszawski[19][58][59][77][83]	Kanał Miejski	3,800	most drogowy
Most Oleśnicki[19][77][84] (Warszawski[85])	Kanał Miejski	4,100	most kolejowy
Most Trzebnicki[19][62][77][86][87] nr rej.: A/1645/335/Wm z 15.10.1976 r.[65]	Kanał Miejski	5,400	most drogowy
Most Osobowicki[19][77][88][89][90] nr rej.: A/1643/331/Wm z 15.10.1976 r.[65]	Kanał Miejski	6,000	most drogowy

Locja szlaku

Locja szlaku bocznego

km[e]	ciek	brzeg[71]	element szlaku	stanowisko	foto
Śluzy Janowice
Odra				8,4[19]
0,0 km szlaku 243,5 km Odry[2][18]	Odra[91]	początek szlaku bocznego bifurkacja: Kanał Opatowicki
1,0 szlaku[18][71] (243,035[71])	Kanał Opatowicki[17][36] dł.: 2,6 km[18]	n.d.	Śluza Opatowice szerokość: 9,6m[19][92] długość komory: 74,6m[19] (66,85m[92]) spad:2,00m[19]
		prawy	dawana przystań białej floty[43]	5,6km[19]
246,1[18]		prawy	ujście do Odry (przekopu)
247,300[71]	Odra (przekop z lat 1530-1555)[24][26]	n.d.	przewód wysokiego napięcia[71]
247,8 Odry[71]		prawy	zatoka, Przystań Stanica[71][93]
247,8 Odry[94] (247,850[71])		n.d.	przerzut gazociągu[71][94] przęsło żeglowne: 50m[71][94] prześwit: przy NPP[f]: 15,90m przy NWŻ[g]: 13,80m[71][94]
248,200[71]		n.d.	przewód wysokiego napięcia[71]
248,200[71]		lewy	Przystań Rancho[71][95]
249,000[71]		n.d.	Kładka Zwierzyniecka[71][74][75] przęsło żeglowne: 50m[94][71] prześwit przy NPP[f]: 9,05m przy NWŻ[g]: 5,55m[94][71]
		prawy	Przystań ZOO
	Odra Główna[20][96] jej odcinek: Odra Górna[97]	prawy	bifurkacja: Stara Odra[29]
249.175[71] 249,305[71]		lewy	zatoka, przystanie[95][98] Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe – WOPR[71] Ośrodek Sportów Wodnych AZS[71]
249.400[71]		prawy	przystań przy Wyspie Szczytnickiej[99] Przystań klubowa „Relax” – LOK[71]
249,550[71] 249,750[71] 249,800[71]		lewy	zatoka, przystanie[98] Przystań sportowa KS „Dolmel”[71] Przystań – port sportowy i camping „Ślęza”[71] Przystań „Wodnik”[71]
250,10		prawy	bifurkacja: Przekop Szczytnicki[29]		(c) pawulon / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
250,100[71]	Przekop Szczytnicki	lewy (przekop) prawy (Odra)[71]	Przystań AZS[71][95][100][101][102]
		lewy	Otwarte Muzeum Odry[100][103][104]
0,25 przekopu[105] (0,6[14])		n.d.	Śluza Szczytniki[106] szerokość: 9,6m[19][92][105] długość komory: 55,0m[19] (49,88m[105]; 48m[92]) spad:2,05m[19]		(c) pawulon / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
0.675[71]		prawy	Przystań Policji Wodnej[71][107]	5,7km[19]
		prawy	ujście do Starej Odry[29]		(c) pawulon / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
0,450 Starej Odry[71]	Stara Odra[67] dł.: 7,2km[66]	prawy	Przystań Zwierzyniecka[27][108][109][110][43]
1,0 Starej Odry[77] (0,500[71])[h]		n.d.	Most Zwierzyniecki[78][79][108] nr rej.: A/1646/334/Wm z 15.10.1976 r.[65] przęsło żeglowne: 39m[77] prześwit przy NPP[f]: 5,02m przy NWŻ[g]: 3,39m[77]
1,7 Starej Odry[77] (1,200[71])[h]		n.d.	Most Szczytnicki}[63][81] przęsło żeglowne: 18m[77] prześwit przy NPP[f]: 4,98m przy NWŻ[g]: 3,70m[77]		(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
		prawy	ujście Czarnej Wody[66]
3,2[5]		lewy	bifurkacja: Kanał Miejski
3,3 szlaku m.[71][77] (3,9[111])	Kanał Miejski[5][68]	n.d.	Brama Przeciwpowodziowa[9][71] Most Burzowy[77] nr rej.: A/5863 z 8.03.2013 r.[64] przęsło żeglowne: 10m[19][71][77] prześwit przy NPP[f]: 4,34m przy NWŻ[g]: 3,80m[77] spad: 0m[19] głębokość: 2,57m[112]
3,795[71]		n.d.	Most Warszawski[58][113] przęsło żeglowne: b.d. prześwit przy NPP[f]: b.d. przy NWŻ[g]: 3,71[71]
3,800[71][77]		n.d.	Most Warszawski[58][59][113] przęsło żeglowne: 15m[19][77][71] prześwit przy NPP[f]: 4,27m przy NWŻ[g]: 3,71m[77][71]
4,06[38]		lewy	Nabrzeże Browaru Piastowskiego[40]
4,100[71][77]		n.d.	most kolejowy południowy[84][85](Kolejowy Oleśnicki[77]) przęsło żeglowne: 18m[19][77] prześwit przy NPP[f]: 5,09m przy NWŻ[g]: 4,53m[77]
		lewy	Nabrzeże przeładunkowe zboża[41]
2,60 KM[37] (4,50[38])		lewy	Nabrzeże przeładunkowe kruszyw[39] (Nabrzeże zakładów betonowych i żelbetowych[38])
		lewy	dawana przystań białej floty[43]
5,400[71][77]		n.d.	Most Trzebnicki południowy[62][86] nr rej.: A/1645/335/Wm z 15.10.1976 r.[65] przęsło żeglowne: 17m[19][77] (18m[71]) prześwit przy NPP[f]: 4,17m przy NWŻ[g]: 3,61m[71][77]
		prawy	przystań "Laz Pegaz"[114][115]
6,000[71][77]		n.d.	Most Osobowicki południowy[88][89][116] nr rej.: A/1643/331/Wm z 15.10.1976 r.[65] przęsło żeglowne: 18m[19][77] prześwit przy NPP[f]: 4,37m przy NWŻ[g]: 3,81m[77] (3,38[71])
6,05[38]		lewy	Nabrzeże przeładunkowe (Nabrzeże Przedsiębiorstwa Budownictwa Hydrotechnicznego "Odra 2"[38])
6,3[5][117]		n.d.	Śluza Miejska[9] nr rej.: A/5863 z 8.03.2013 r.[64] szerokość: 9,6m[19][92] długość komory: 55,8m[19] (44,2m[92]) spad:3,65m[19]
		lewy	Przeładownia Elektrociepłowni Wrocław[38][39][45]	6,6km[19]
6,4[5] 255,8km Odry[118][119]		prawy	ujście do Starej Odry[120]
13,10 szlaku bocznego[2] 10,1 szlaku głównego[2]	Stara Odra[66]	prawy	ujście Kanału Różanka (szlak główny) koniec szlaku bocznego
Stara Odra, Odra
Śluzy Rędzin

Zobacz też

• Drogi wodne we Wrocławiu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Bakuliński, Małgorzata Książkiewicz, Stanisław Januszewski, Ryszard Majewicz: Zabytki techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego. [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia, Część 1. [on-line]. wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. [dostęp 2013-12-20]. (pol.).
• Grzegorz Bakuliński, Małgorzata Książkiewicz, Stanisław Januszewski, Ryszard Majewicz: Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego. [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia, Część 2. [on-line]. wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. [dostęp 2013-12-20]. (pol.).
• Grzegorz Bakuliński, Małgorzata Książkiewicz, Stanisław Januszewski, Ryszard Majewicz: Mosty i przeprawy. [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia, Część 3. [on-line]. wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. [dostęp 2014-01-21]. (pol.).
• Grzegorz Bakuliński, Małgorzata Książkiewicz, Stanisław Januszewski, Ryszard Majewicz. Trasa turystyczna „Pomniki Wrocławskiego Węzła Wodnego”. „Prosto z pokładu”. Biuletyn nr 55, rok VI, marzec 2008. Wrocław. 
• Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.).
• Janusz Fąfara: Śródmiejski Węzeł Wodny Wrocławia. [w:] Artykuły » 01.2 Szlaki żeglowne, porty i budowle wodne [on-line]. www.zegluga.wroclaw.pl – Żegluga śródlądowa wczoraj, dziś, jutro, 2009. [dostęp 2014-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-21)]. (pol.).
• Janusz Fąfara: Zapomniany szlak. [w:] Artykuły » 01.2 Szlaki żeglowne, porty i budowle wodne [on-line]. www.zegluga.wroclaw.pl – Żegluga śródlądowa wczoraj, dziś, jutro, 2010. [dostęp 2014-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
• praca zbiorowa pod red. Jana Harasimowicza: Encyklopedia Wrocławia. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 978-83-7384-561-9. ISBN 83-7384-561-5. (pol.).
• TomaszT. Moś TomaszT., Część VII. Żegluga śródlądowa (diagnoza), [w:] Program Rozwoju Infrastruktury Transportowej i Komunikacji dla Województwa Dolnośląskiego [online], bip.umwd.dolnyslask.pl – Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław 2006 [dostęp 2014-03-14] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22]  (pol.).???
• Dr Jan Pyś: Odra. Wrocław: 2013. (pol.).
• Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt budownictwo. (pol.).
• Adam Rak: CEL I ZAKRES MODERNIZACJI WROCŁAWSKIEGO WĘZŁA WODNEGO. [w:] Konferencja ODRA 2011 [on-line]. www.kignet.pl – KIGNET Innowacje, 2011. [dostęp 2014-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-14)]. (pol.).
• Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.ś. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.ś. Krzysztof Woś, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher: Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007-2013. AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU; zniesione Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, 2006. [dostęp 2014-06-16]. (pol.).
• Bariery i zagrożenia powodziowe. [w:] WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry [on-line]. www.wbu.wroc.pl – Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu. [dostęp 2014-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (pol.).
• Cuda techniki nad Odrą. [w:] Historia i ciekawostki [on-line]. wroclawnadodra.pl – Wrocław nad Odrą, 2011-10-28. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
• Diagnoza stanu, 9. Infrastruktura. [w:] WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry [on-line]. www.wbu.wroc.pl – Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu. [dostęp 2014-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (pol.).
• Diagnoza stanu, 8. Strefa Gospodarcza. [w:] WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry [on-line]. www.wbu.wroc.pl – Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu. [dostęp 2014-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-14)]. (pol.).
• Historia Wrocławskiego Węzła Wodnego. [w:] Historia i ciekawostki [on-line]. wroclawnadodra.pl – Wrocław nad Odrą, 2011-09-21. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
• Informator nawigacyjny. [w:] WWW – drogi i szlaki wodne rz. Odry [on-line]. wroclaw.rzgw.gov.pl – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. [dostęp 2014-02-22]. (pol.).
• Kładki. [w:] Obiekty inżynierskie [on-line]. www.zdium.wroc.pl – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, 2009-10-15. [dostęp 2014-02-18]. (pol.).
• Mosty. Mosty Polskie. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)]. (pol.).
• Mosty. [w:] Obiekty inżynierskie [on-line]. www.zdium.wroc.pl – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, 2009-10-15. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-18)]. (pol.).
• Nasz ośrodek. www.how.stanica.org – Harcerski Ośrodek Wodny STANICA, 2009-10-15. [dostęp 2014-02-13]. (pol.).
• Obiekty. wroclawnadodra.pl – Wrocław nad Odrą. [dostęp 2014-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)]. (pol.).
• Poskromić żywioł – rzeka w mieście. [w:] Historia i ciekawostki (Informacje wykorzystane w artykule zaczerpnięte zostały z publikacji Ryszarda Majewicza „Dziedzictwo Wrocławskiego Węzła Wodnego” zawartej w książce „Dziedzictwo morskie i rzeczne Polski” pod red. Stanisława Januszewskiego, Wrocław 2006) [on-line]. wroclawnadodra.pl – Wrocław nad Odrą, 2012-01-12. [dostęp 2014-01-30]. (pol.).
• POWIATOWY PROGRAM ZWIĘKSZENIA LESISTOŚCI MIASTA WROCŁAWIA. [w:] Załącznik do uchwały Nr LII/3183/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 8 czerwca 2006 roku [on-line]. wrosystem.um.wroc.pl, 2006-06-08. s. 107. [dostęp 2014-02-12]. (pol.).
• Przystań. www.statekpasazerski.pl – Żegluga Pasażerska. [dostęp 2014-02-12]. (pol.).
• Przystań statków przy Moście Zwierzynieckim. rejsy-statkiem-po-odrze.pl.tl – Rejsy statkiem Wrocław. [dostęp 2014-02-12]. (pol.).
• Przystań statków przy Ogrodzie Zoologicznym. rejsy-statkiem-po-odrze.pl.tl – Rejsy statkiem Wrocław. [dostęp 2014-02-12]. (pol.).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie śródlądowych dróg wodnych.. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1208)
• Śródlądowe drogi wodne w Polsce (w tym mapa). www.kzgw.gov.pl – Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2014-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-14)]. (pol.).
• UCHWAŁA Rady Miejskiej Wrocławia NR XV/483/99 z dnia 5 czerwca 1998 roku w sprawie wprowadzenia ochrony indywidualnej w drodze uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy części Śródmieścia we Wrocławiu w granicach wyznaczonych przez Starą Odrę od zachodu, Kanał Żeglowny od północy i północnego wschodu, od południa- Kanał Opatowicki i rzekę Odrę (z późniejszymi zmianami). uchwaly.um.wroc.pl; Biuletyn Urzędowy RMW z 20 grudnia 1999 r. Nr 11, poz.444, 5 czerwca 1998. [dostęp 2014-02-12]. (pol.).
• Wrocławski Węzeł Wodny. [w:] WWW – drogi i szlaki wodne rz. Odry [on-line]. wroclaw.rzgw.gov.pl – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. [dostęp 2014-01-16]. (pol.).
• WYKAZ NAZW WÓD PŁYNĄCYCH. [w:] Narodowy gazeter Polski, tom 1. Hydronimy, Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady [on-line]. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006. s. 348. [dostęp 2013-12-12]. (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 grudnia 2013 r., woj. dolnośląskie. www.kobidz.pl – Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. [dostęp 2014-02-11]. (pol.).
• Zabytki przy Odrze, rzeka Odra we Wrocławiu. atrakcje-wroclawia.pl.tl – Atrakcje Wrocławia. [dostęp 2014-01-16]. (pol.).
• Zakres realizacji inwestycji, Zadanie 5. Przystosowanie Kanału Miejskiego do przepuszczania wód powodziowych. wroclaw.rzgw.gov.pl – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. [dostęp 2014-03-11]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Odra we Wrocławiu. dolny-slask.org.pl – Wratislaviae Amici. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
• Wrocławski Węzeł Wodny. Foto Polska. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).