Szlak bursztynowy
Szlak bursztynowy – szlak handlowy między europejskimi krajami basenu Morza Śródziemnego a ziemiami leżącymi na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego. W znaczeniu węższym jest to przebieg tras zorganizowanych wypraw po bursztyn, nasilonych od I wieku n.e.
Historia
Początkowo bursztyn był przedmiotem wymiany handlowej, w której pośrednikami byli Celtowie. Pierwsze zorganizowane wyprawy z obszarów Europy południowej po elektron odbywały się w V w. p.n.e. Nie docierały one jednak do wybrzeży Bałtyku, a bursztyn kupowano od celtyckich pośredników.
Dopiero po podboju terenów nad środkowym Dunajem w I wieku n.e. Rzymianie rozwinęli handel bursztynem na dużą skalę, organizując kilkoma drogami wyprawy z Panonii nad Bałtyk, szczególnie do Sambii (wyprawa rzymskiego ekwity po bursztyn wspomniana jest w Historii naturalnej Pliniusza Starszego[1]). Szczytowy rozwój tego handlu przypada na III w., a od połowy IV w. wymiana stopniowo zamierała. Ostatnie znane poselstwo Estiów z darami do króla Ostrogotów Teodoryka w Rzymie odbyło się zgodnie z przekazem Kasjodora w 525 roku[2].
Głównym ośrodkiem handlu bursztynem na terenie imperium rzymskiego była Akwileja.
Przebieg szlaku
Dokładny przebieg szlaku nie został jednoznacznie określony. Uznaje się, że zaczynał się on w Akwilei nad Morzem Adriatyckim, jednym z rzymskich centrów rzemieślniczych (obecnie na liście UNESCO). Wiadomo, że szlak wiódł przez Bramę Morawską oraz Kotlinę Kłodzką, przez Śląsk, Wielkopolskę oraz Kujawy (brodem przez Wisłę w Otłoczynie koło Torunia) prowadził nad Bałtyk.
Można przypuszczać, że główna nitka szlaku, poczynając od przełomu I i II wieku, biegła z Wiednia (Vindobony) przez Brno, Kłodzko, Wrocław (Budorigum), Kalisz (Calisia)[3], Żnin (Setidava), Bydgoszcz (Askaukalis) i Świecie do Pruszcza Gdańskiego, będącego protoplastą dzisiejszego Gdańska[4].
Warianty przebiegu szlaku rekonstruowane są na podstawie wzmianek starożytnych pisarzy, ale głównie dzięki wynikom badań archeologicznych. Szlak znaczą znaleziska rzymskich monet, wyroby z brązu, ceramika rzymska (terra sigillata) i znaczne ilości bursztynu. Na szlaku leżał z pewnością dzisiejszy Wrocław. Na terenie wrocławskiego osiedla Partynice znaleziono w XIX wieku duże ilości bursztynu, tzw. „bursztynowy depozyt z Partynic”, pochodzący z I w. p.n.e. o łącznej wadze ok. 1,5 tony. Znajduje się on w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu.
Europejska Federacja Cyklistów wyznaczyła szlak rowerowy EuroVelo 9 o przebiegu pokrywającym się z Bursztynowym Szlakiem.
Zobacz też
- Autostrada Bursztynowa (autostrada A1 w Polsce)
Przypisy
- ↑ Jerzy Kolendo. Ziemie u południowo-wschodnich wybrzeży Bałtyku w źródłach antycznych. „Pruthenia”. IV, s. 20, 2009. Olsztyn: Towarzystwo Naukowe Pruthenia. ISSN 1897–0915.
- ↑ „Główne nasilenie tych przemarszów przypadło na drugą połowę V i pierwszą połowę VI w. n.e. Z pruskiej Sambii przybyło do króla Ostrogotów do Rzymu około roku 525 poselstwo z darami bursztynu, zapewne z nadzieją, że uda się nawiązać zerwane przez wędrówki ludów więzy handlowe z krajami basenu Morza Śródziemnego. Jednakże król Teodoryk odesłał poselstwo z uroczystym listem wysłanym z Rawenny do ludu Estów (Haestiis), wspominając tylko o wzajemnym darze, a nie o handlu. Tak samo na odrodzenie wymiany towarowej na próżno liczyli Sweowie (tj. Szwedzi), mający do zbycia kosztowne futra. W VI w. ustał wiele wieków trwający handel między krajami nadbałtyckimi i śródziemnomorskimi.” [w:] Kasiodor; Gerard Labuda. Historia Pomorza, tom 1, część 1, s. 304.
- ↑ Tadeusz Baranowski "Szlak bursztynowy", „Kalisia Nowa”, październik 2001, nr 10, www.info.kalisz.pl [dostęp 2021-01-05].
- ↑ Agnieszka Parkot. Rzymianie, pruszczanie i bursztyn. „Pomorskie - magazyn samorządu województwa pomorskiego”. 2 (marzec-kwiecień 2012).
Media użyte na tej stronie
Autor: Popik, Licencja: CC BY-SA 4.0
"Szlaki drogowe", mapa z "Geografii ziem dawnej Polski" Antoniego Sujkowskiego