Szmaragd
 (c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0 | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | Be3Al2(SiO3)6 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa | 7,5–8,0 |
| Przełam | przełam nierówny do muszlowego |
| Łupliwość | niewyraźna |
| Pokrój kryształu | masywny, wyraźne uformowane kryształy |
| Układ krystalograficzny | heksagonalny (6/m 2/m 2/m) |
| Właściwości mechaniczne | kruchy |
| Gęstość minerału | 2,63–2,80 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa | zielona, niebieskozielona, trawiastozielona |
| Rysa | biała |
| Połysk | szklisty |
| Współczynnik załamania | nω = 1.564–1.595, |
| Inne | jednoosiowy, optycznie ujemny (–); luminescencja – w bliskim UV słaba, w dalekim UV świecenie zielone, niekiedy różowo-fioletowe (dla szmaragdów bez domieszki żelaza); dwójłomność δ = 0,0040–0,0070; pleochroizm – bardzo silny (barwa niebieskozielona do żółtawozielonej) |
Szmaragd – odmiana berylu, minerału należącego do grupy krzemianów. Nazwa pochodzi od łac. smaragdus z gr. σμάραγδος smaragdos ‛zielony klejnot’. Nawiązuje do charakterystycznej barwy, wywołanej podstawieniami jonów chromu, rzadziej wanadu i żelaza.
Właściwości
Często zawiera inkluzje gazowe, ciekłe i mineralne: kalcyt, piryt, biotyt, talk, dolomit, fuchsyt, apatyt, aktynolit oraz inne minerały. Charakter inkluzji często zdradza miejsce pochodzenia. Szczególnie cenną, niezmiernie rzadką odmianą jest szmaragd trapiche, w którym widoczny jest w przekroju poprzecznym kryształu wzór sześcioramiennej gwiazdy. Odmiana ta pozyskiwana jest w okręgu Chivor i Muzo w Kolumbii.
Występowanie
Szmaragd związany jest ze skałami metamorficznymi (łupki mikowe, przeobrażone wapienie), występuje też w żyłach pegmatytowych granitów oraz w piaskach i żwirach złóż wtórnych.
Występuje w Austrii (dolina rzeki Habachtal, okolice Salzburga, Mittersill, Felbertal), Australii (Broken Hill, Aga-Kau, Emmaville, Vegesatle), Brazylii (rejony Bahia, Pernambuco, Minas Gerais, Goiás), Egipcie (Dżabal Zabara – złoże znane od czasów antycznych), Indiach (prowincja Madras, stany Pendżab i Radżastan), Norwegii (Eidsvoll), Kolumbii (Gachala, Cosquez, Bogota, Chivor, Muzo – miejsce pozyskiwania szmaragdów o zabarwieniu soczystej zieleni), Libii (Ghadamis), Madagaskarze (Kianjavato), Mozambiku (Morrho, Melala), Pakistanie (góry Hindukusz), Federacji Rosyjskiej (Ural, Zabajkale, Półwysep Kolski), RPA (rejon Transwal), USA (Karolina Północna, Maine), Tanzanii (rejon jeziora Manyara), Zimbabwe (Filabusi, Bikita, Belinque, Mweza), Zambii (Kafubu, okręg Miku Kitwe)
W Polsce występują szmaragdy nie nadające się do celów jubilerskich, jako jasnozielone słupki do kilku centymetrów długości w skałach pegmatytowych. Znajdowane są na Dolnym Śląsku w okolicach Strzelina i Strzegomia.
Zastosowanie
Bardzo poszukiwany, wyjątkowo cenny kamień kolekcjonerski i jubilerski. Jest stosowany w jubilerstwie od czasów starożytnych. Największy szmaragd o wartości jubilerskiej wydobyto w Kolumbii, miał masę 7025 ct. W tym rejonie bywają większe okazy, jednak spękane, największy miał masę 16 020 ct. Z Brazylii pochodzi kryształ o ponad 10 cm długości i wadze 6399 ct. Szczególnie duże bywają szmaragdy wydobywane na Uralu w obwodzie swierdłowskim (pole Małyszewskoje(ros.)); w roku 2018 poinformowano o wydobyciu okazu o wadze 1,6 kg (8000 ct) i wymiarach 7 × 14 cm[1].
Prawdopodobnie największym wyrobem wykonanym z jednego kryształu jest ciemnozielona rzeźbiona waza o wysokości 10 cm i masie 2681 ct, która znajduje się w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu.
Obecnie szmaragdy są również produkowane syntetycznie. Od naturalnych różnią się kształtami inkluzji, co pozwala na ich odróżnienie od naturalnych. Stosuje się również kamienie naturalne, ulepszone poprzez wygrzewanie w olejach dla ukrycia skaz, rys i pęknięć.
Galeria
(c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0
Nieoszlifowany szmaragd
Struktura heksagonalna szmaragdu
Szmaragdy oszlifowane
Szmaragd w ultrafiolecie
Szmaragdy z Doliny Pandższer w Afganistanie
Przypisy
- ↑ На Урале нашли редкий изумруд весом 1,6 кг, Interfax, 29 stycznia 2018 [dostęp 2018-01-29] (ros.).
Bibliografia
- Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup.. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.
- Jerzy Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Katowice: Videograf II, 2003. ISBN 83-7183-174-9.
- Nikodem i Tomasz Sobczak: Wielka Encyklopedia Kamieni Szlachetnych i Ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12493-8.
Media użyte na tej stronie
Autor: Paweł Maliszczak [hardleo.com], Licencja: CC BY-SA 4.0
Kryształy szmaragdów z doliny Panjshir w Afganistanie
.jpg)
crystals of béryl var. emerald : Huya W-Sn-Be deposit (Pingwu beryl mine), Huya village, Mount Xuebaoding, Pingwu County, Mianyang Prefecture, Sichuan Province, China
Uncut emerald showing hexagonal structure.
(c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0
Beryl (Var.: Emerald)
- Locality: Muzo Mine, Muzo, Vasquez-Yacopí Mining District, Boyacá Department, Colombia (Locality at mindat.org)
- Size: 1.3 x 0.6 x 0.6 cm.
- An incredibly fine 5-carat emerald crystal, that has it all: bright grass-green color, glassy luster, a fine termination, and most of all, TOP gemminess.
Autor: M.M., Licencja: CC BY-SA 3.0
Very fine, gem quality emerald crystal from Muzo Mine, Muzo, Vasquez-Yacopí Mining District, Boyacá Department, Colombia
_2.jpg)
Autor: Parent Géry, Licencja: CC0
cristaux de béryl var. émeraude sous rayonnement UV : Muzo Mun. Mine, Muzo Mine, Vasquez-Yacopí District , Boyacá Department, Colombia
(c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0
Beryl
- Locality: Chivor Mine, Chivor, Guavió-Guatéque Mining District, Boyacá Department, Colombia (Locality at mindat.org)
- Size: miniature, Large Thumbnail
- Emerald (12-SIDED)
- A simply stunning, fat thumbnail-sized crystal of emerald with very good COLOR , LUSTRE , and GEMMINESS...in person, much better than you can relate from the pics. The termination is glassy. The upper half is quite gemmy and mostly transparent, whereas it grades to opacity towards the base. This has some intrinsic facet rough value in the top portion although it is admittedly included in parts by internal veiling; but this is ironically of benefit to the specimen collector because its still very appealing as a specimen crystal and yet it survived the cutter because of slight flaws that do not matter as much in a specimen as in the cut stone. Also, if it were of the highest cutting grade, it would be unaffordable to the specimen collector - so one looks for the compromise between top quality and visual appeal in buying an emerald crystal, always aiming to have SOME intrinsic cutting value. Note that the piece is MUCH more gemmy in person because the camera cannot focus well on the crystal without going through to the back faces. You can actually see if you look closely how the faces you se ein the leftmost pic "in front" are actuyally the rear bevels showing through the completely gemmy upper portion of the crystal! BY THE WAY AS AN ADDED BIT OF INTEREST FROM THE FORMER OWNER: My Emerald is from the Chivor Mine. One of the key clues on this is the fact that the Emerald is 12 sided or Di-hexagonal. The Chivor is well known for this phenomenon. Niether Muzo or Cosquez produce these 12 sided xtls that I am aware of.