Szpat islandzki

Ten artykuł od 2013-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Szpat islandzki (spat islandzki) – (z ang. Iceland spar) jest to tradycyjna nazwa minerału stanowiącego chemicznie czystą, przezroczystą wielokrystaliczną odmianę kalcytu (CaCO3), wykształconą w postaci romboedrów.

Właściwości

  • Wykazuje silną dwójłomność o współczynnikach załamania promienia zwyczajnego no = 1,658 i nadzwyczajnego ne = 1,486 dla światła o długości fali ok. 590 nm.
  • Dla kryształów kalcytu odkryto zjawisko podwójnego załamania światła oraz polaryzację światła. Zjawisko to można obserwować gołym okiem w dużych przezroczystych kryształach kalcytu. Sporządzenie z kryształów kalcytu przez fizyka angielskiego Williama Nicola pryzmatów zwanych pryzmatami Nicola lub „nikolami” (1828 r.) dało początek mikroskopowym badaniom skał.

Występowanie

Najpiękniejsze kryształy pochodzą z Islandii, gdzie w rejonie Eskifjordhur k. Helgustadir (nad fiordem Eske) znajdowane były w pęcherzach pogazowych wśród bazaltów kryształy o kilkudziesięciocentymetrowej długości krawędzi. Obecnie (pocz. XXI w.) złoża te już od przeszło 40 lat są całkowicie wyczerpane.

Wysokiej jakości kryształy wydobywane są w Rosji – w dolinie rzeki Dolna Tunguzka, w Meksyku – w Guanajuatao, w USA – w stanach Nowy Meksyk, Montana, Kalifornia, na Ukrainie – w rejonie Bajdaru na Krymie.

Zastosowanie

  • Ten bezbarwny kryształ jest wykorzystywany do wyrobu przyrządów optycznych (tzw. polaryzatorów) – pryzmatów Nicola.
  • Stosowany jest w mikroskopach petrograficznych (polaryzacyjnych).
    • Roczne zapotrzebowanie na dobrze wykształcone, przezroczyste kryształy kalcytu do celów optycznych przekracza 500 kg. Obecnie zastępuje się je częściowo syntetycznymi polaroidami.
  • Krystaliczny kalcyt znajduje zastosowanie w przemyśle szklarskim i ceramicznym (ceramika szlachetna).