Szpiglasowa Przełęcz

Szpiglasowa Przełęcz
Ilustracja
Szpiglasowa Przełęcz od południowego wschodu
Państwo Polska
Wysokość2110 m n.p.m.
PasmoTatry
Sąsiednie szczytySzpiglasowy Wierch, Miedziane
Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Szpiglasowa Przełęcz”
Ziemia49°11′52,50″N 20°02′32,60″E/49,197917 20,042389

Szpiglasowa Przełęcz (słow. Szpiglasové sedlo, niem. Miedzianejoch, węg. Miedziane-hágó[1]) – siodło położone na wysokości 2110 m n.p.m. na początku długiej północno-wschodniej grani Szpiglasowego Wierchu w Tatrach Wysokich. Przełęcz oddziela Szpiglasowy Wierch i Miedziane. Jest dostępna dla turystów i stanowi jedno z dwóch przejść łączących Dolinę Pięciu Stawów Polskich i kotlinę Morskiego Oka[2].

Przełęcz powstała wskutek ruchów tektonicznych w strefie dyslokacji, które doprowadziły również do powstania Doliny za Mnichem. W zimie w rejonie przełęczy jest duże zagrożenie lawinowe. W 2001 r. w lawinie zginęło tutaj dwóch turystów i dwóch ratowników[3].

Przejście znane było góralom od dawna, upowszechniło się wśród turystów ok. 1850 r. Towarzystwo Tatrzańskie zbudowało szlak w 1896, a oznakowało go w 1902 r. Szlak został ułatwiony przez wycięcie niektórych odcinków skał w 1937. Prace zostały wykonane staraniem Polskiego Związku Narciarskiego. Niektóre odcinki wykonywano przy użyciu dynamitu. Od początku trasa wzbudziła kontrowersyjne opinie przeciwników jej budowy i uzyskała pogardliwą nazwę „Ceprostrady”. Nie została do końca ukończona zgodnie z projektem. Mimo krytycznych opinii jest jednak wygodnym podejściem na Szpiglasową Przełęcz od Morskiego Oka[3].

Pierwsze odnotowane przejście zimowe – Zdzisław Rittersschild z 40 żołnierzami z Kompanii Wysokogórskiej 12 kwietnia 1921 r.[4]

Obecna nazwa Szpiglasowej Przełęczy pochodzi od Szpiglasowych Perci (odcinek ścieżki wiodącej z Doliny Pięciu Stawów Polskich przez Czerwony Piarg na Szpiglasową Przełęcz), tej zaś od wydobywanego dawniej w okolicy szpiglasu (niem. Spießglas) – antymonitu[3]. Niewielkie pokłady tej rudy wyczerpały się jednak szybko. Wcześniej przełęcz nazywano: Przełęcz pod Miedzianem lub Przełęcz Miedziane[1].

Z rzadkich roślin w rejonie przełęczy występują ukwap karpacki i skalnica odgiętolistna – gatunki w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach, a także rzadka w górach turzyca obła[5].

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny żółty – od schroniska PTTK nad Morskim Okiem przez przełęcz do Doliny Pięciu Stawów Polskich. Przy samej przełęczy, gdzie od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich skały są kruche i strome, krótki odcinek ubezpieczony jest łańcuchami.
  • Czas przejścia znad Morskiego Oka na przełęcz (Ceprostrada): 2:15 h, ↓ 1:40 h.
  • Czas przejścia z przełęczy do skrzyżowania ze szlakiem niebieskim prowadzącym przez Dolinę Pięciu Stawów Polskich (Szpiglasowe Perci): 1:10 h, ↑ 1:30 h. Stamtąd szlakiem niebieskim 30 min do schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich[6].

Przypisy

  1. ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  2. ↑ Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „WiT” s.c., 2006. ISBN 83-89580-00-4.
  3. ↑ a b c Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
  4. ↑ Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część IV. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951, s. 130.
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.

Linki zewnętrzne

Północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu

Media użyte na tej stronie

POL Szlak żółty.svg
Żółty szlak turystyczny.
Szpiglasiprzelecz.jpg
(c) Makarczuk, CC-BY-SA-3.0
Szpiglasowa Przełęcz
Szpiglasowa szlak.JPG
Autor: ŁukaszWu, Licencja: CC BY 3.0
Górna, ubezpieczona łańcuchami część szlaku z Doliny Pięciu Stawów Polskich na Szpiglasową Przełęcz.
Szpiglasowa Przełęcz LM 2018 (2).jpg
Autor: Adam Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szpiglasowy Wierch, Szpiglasowa Przełęcz i Miedziane
Szpiglasowa przelecz - szlak.jpg
Autor: Aneta Pawska, Licencja: CC BY 3.0
To jest fotografia obszaru chronionego dostępnego w CRFOP pod numerem
Szpiglasowy Wierch a3.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC BY 2.5
Mięguszowiecki Szczyt, Hińczowa Przełęcz, Cubryna, Szpiglasowy Wierch
Wrotaiszpiglas.jpg
Autor: Andrzej Makarczuk. Original uploader was Makarczuk at pl.wikipedia, Licencja: CC BY-SA 2.5
Wrota Chałubińskiego i Szpiglasowa Przełęcz wyrastające nad Dolinką za Mnichem widziane z wierzchołka Mnicha. Jestem autorem zdjęcia - Andrzej Makarczuk.
Mountain pass 12x12 se.svg
oriented mountain pass symbol : n ne e se