Szpital Świętego Ducha w Bieczu

Szpital Świętego Ducha

nr rej. A-175 z 2 września 1972
Elewacja północna
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Biecz
Adres	ul. Szpitalna
Ukończenie budowy	1395, XVI
Położenie na mapie Biecza Szpital Świętego Ducha
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szpital Świętego Ducha
Położenie na mapie województwa małopolskiego Szpital Świętego Ducha
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Szpital Świętego Ducha
Położenie na mapie gminy Biecz Szpital Świętego Ducha
49°43′49,9800″N 21°15′11,3760″E/49,730550 21,253160

Szpital Świętego Ducha – szpital działający od 1399 roku^[1] w Bieczu, najstarszy zachowany szpital w Polsce.

Historia

Szpital powstał jako instytucja kościelna w VIII w. w Europie zachodniej. W Polsce zaczęły powstawać w największych miastach w XIII w. Szpitale były zakładane najczęściej przez zakony. W XIV w. powstawały tzw. parafie szpitalne z własnym kościołem i odrębnym uposażeniem, w źródłach określane jako prepozytury. Taki właśnie szpital z prepozyturą został ufundowany w Bieczu w 1395 przez królową Jadwigę wspólnie z rajcami bieckimi. W mieście liczącym już ponad 3000 mieszkańców taka instytucja okazała się niezbędna. W dokumencie z 25 lipca 1395 z Krakowa napisano, że królowa Jadwiga zgadza się na budowę szpitala, uwalnia od podatków 2 łany pod miastem i folwark w Libuszy z 3 stawami rybnymi stanowiące uposażenie, a nadto ofiaruje pod szpital plac koło murów, gdzie niegdyś stał zamek, zniszczony w czasie pożaru w 1388. Szpital działał już w 1399 roku^[1]. Następni królowie zwiększają uposażenie szpitala. Ogólnie przyjmuje się, że uposażenie to było jednym z najbogatszych w kraju.

W 1837 roku kościół św. Ducha został rozebrany^[1]. Natomiast w XIX w. szpital został odremontowany. Służył nadal do 1950 biednym. Następnie został przekazany szkole średniej na internat dla chłopców. Po wybudowaniu nowego gmachu liceum budynek opuszczono i zaczął popadać w ruinę. W latach 80. XX w. próbowano go remontować, jednak remont został przerwany ze względu na zmiany polityczne w Polsce. Dewastacja w latach 1991-97 doprowadziła do tego, że zachowane zostały tylko mury i dach. Od 2004 trwają prace remontowe.

Architektura

Budynek jest usytuowany na wschodnim cyplu wzgórza miejskiego. Jest to budowla piętrowa o wymiarach 21 m x 10,5 m. Ściany wschodnia i zachodnia zdobione są cegłą zendrówką. Od strony wschodniej znajdują się dwa portale. Od zachodu znajduje się portal kamienny, obecnie zamurowany. Nad portalem znajduje się rzeźbiony w kamieniu orzeł jagielloński z datą 1487, prawdopodobnie przeniesiony z zamku w XVII w.

• 

  Elewacja zachodnia
• 

  Elewacja południowa
• 

  Stan w 2006

Zobacz też

• Historia szpitalnictwa

Przypisy

Bibliografia

• Jan Barut, Stanisław Motyka, Tadeusz Ślawski, Nad rzeką Ropą. Z dziejów Biecza, Gorlic i okolic, Kraków 1963
• Tadeusz Ślawski, Biecz. Zarys historyczno-krajoznawczy, Biecz 1996
• TadeuszT. Ślawski TadeuszT., Biecz i okolice, Biecz: Towarzystwo Kulturalne Biecza i Regionu im. bpa M. Kromera, 2005, ISBN 83-86744-97-9, OCLC 749770110 .
• Laskowski A., Biecki szpital Św. Ducha w kontekście ruchu budowlanego w Bieczu i budownictwa szpitalnego Małopolski, (w:) Teki Krakowskie, t. III, Kraków 1996, s.175-185

Linki zewnętrzne

• Beata Woźniak, Biedak w średniowiecznym przytułku, „Histmag.org”, 14 czerwca 2009.