Szpital Ewangelicki w Warszawie
Budynek szpitala w 1932 | |
Data założenia | 1736 |
---|---|
Data likwidacji | 1943 |
Typ szpitala | ogólny |
Państwo | |
Adres | ul. Karmelicka 10 (u zbiegu ulic Karmelickiej i Mylnej), Warszawa |
Dyrektor | dr Ferdynand Dworzaczek (1837-1847) - pierwszy lekarz naczelny |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
52°14′46,3200″N 20°59′39,3000″E/52,246200 20,994250 |
Szpital Ewangelicki w Warszawie – istniejący w latach 1736-1943 szpital przy ulicy Karmelickiej w Warszawie. Prowadzony był przez warszawską parafię ewangelicko-augsburską Świętej Trójcy.
Opis
Szpital znajdował się u zbiegu ulic Karmelickiej i Mylnej na terenie pomiędzy dawnymi jurydykami Leszno i Nowolipie.
Oryginalnie powstał na wspólnym luterańsko-kalwińskim terenie. W domu mieszczącym się na terenie ówczesnego cmentarza, jedną z izb przeznaczono na salę dla przyjezdnych do Warszawy, którzy zachorowali. W 1792 cmentarz zlikwidowano i przeniesiono na ulicę Młynarską, a na uprzednio uporządkowanym terenie pocmentarnym w 1769 wzniesiono wspólnie ze zborem reformowanym nowy dom drewniany, specjalnie przeznaczony dla chorych. Dom ten w 1785 został rozbudowany od strony ul. Mylnej. W 1807 w wyniku decyzji sądu teren szpitala przypadł luteranom (pozostała część do dziś przynależy kalwinom, zob. parafia Ewangelicko-Reformowana na Lesznie). W latach 1837-1837 szpital rozbudowano według projektu Adolfa Schula. Nowo wybudowane skrzydło przylegało do luterańskiej kaplicy przycmentarnej. W 1867 doprowadzono oświetlenie gazowe, a w 1869 dwa wodociągi. Ich fundatorami był Michał Kazanowski. W 1893 za sprawą Artura Göbela powstał gmach szpitalny od ulicy Karmelickiej oraz nowa kaplica. W 1924 Emil Gerlach ufundował w szpitalu pracownię rentgenologiczną. W 1925 powstała siedziba Diakonatu dla około 30 wykwalifikowanych sióstr.
W okresie okupacji szpital znalazł się na terenie getta, oddzielony od niego tylko murem. Wiosną 1943, ze względu na likwidację getta zamknięto Szpital Ewangelicki w jego starej siedzibie i od jesieni tego roku zorganizowano szpital przy ulicy Królewskiej 35 w dużo mniejszym zakresie.
W czasie powstania warszawskiego szpital stał się szpitalem powstańczym (tak jak był szpitalem wojskowym w 1920) i mieścił się w kilku punktach miasta: przy ulicy Szpitalnej 5 i 8 oraz ulicy Mokotowskiej 12 w Domu Metodystów. 2 października 1944 roku, po kapitulacji Warszawy, część chorych oraz kilkanaście sióstr diakonis z ks. Z. Michelisem znalazło się w obozie w Pruszkowie.
Upamiętnienie
Tablica Nowolipie 9/11
Na budynku przy ulicy Nowolipie 9/11 (od strony ulicy Karmelickiej) znajduje się tablica upamiętniająca Szpital:
W tym miejscu stał w latach 1736-1943 Szpital Ewangelicki. Był zawsze ostoją miłosierdzia, człowieczeństwa i wiary w czasach, kiedy spełniał się nazistowski wyrok zagłady. Wierny swej wiekowej misji ratował ludność żydowską z ginącego getta. Tablica upamiętnia męstwo, dobro i uczciwość tych, którzy dochowali wierności Bogu i ludziom w najtrudniejszych chwilach wojny. Ufundowano ją ku czci braterstwa i wspólnoty w cierpieniu z Żydami, których świat nie potrafił ocalić. Fundacja Szpital Ewangelicki w Warszawie, Miasto Detmold, powiat i kościół ewangelicki Lippe, Parafia Ewangelicko-Augsburska św. Trójcy w Warszawie.
Skwer Szpitala Ewangelickiego
Rada Warszawy 29 sierpnia na XVII sesji rady podjęła Uchwałę nr XVII/451/2019 w sprawie nadania nazwy Skwer Szpitala Ewangelickiego terenowi zlokalizowanemu pomiędzy ulicami Nowolipie, Karmelicką i Aleją „Solidarności”[1].
Pracownicy
- Kacper Schmidt
- Sara Walther
- Władysław Stankiewicz
- Janusz Daab, ps. Robur
- Tytus Chałubiński
- Feliks Podkóliński
- Franciszek Ludwik Neugebauer
- Zygmunt Michelis (w trakcie powstania warszawskiego)
- Adolf Wojciechowski
Przypisy
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
medical icon for maps. hospital with emergency and beds
Szpital Ewangelicki w Warszawie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tablica upamiętniająca Szpital Ewangelicki w Warszawie na budynku przy ul. Nowolipie 9/11 (od strony ulicy Karmelickiej)