Szumy uszne

Dzwonienie (szum) w uszach

tinnitus
ICD-10	H93.1

Szumy uszne (łac. tinnitus auris) – grupa przykrych doznań dźwiękowych pochodzenia endogennego, które zwykle są objawami drobnych defektów w uchu wewnętrznym. Szumy uszne mają charakter subiektywny, słyszane są tylko przez osobę, u której powodują dyskomfort. Nie pochodzą z otoczenia, jednak może je generować zbyt głośny dźwięk. Odczuwane są w uszach lub w głowie. Szumy uszne obiektywne występują rzadziej i może je usłyszeć także osoba, która bada poprzez osłuchiwania z zewnątrz uchem lub za pomocą stetoskopu^[1].

Wyróżnia się szum^[2]:

• czaszkowy,
• uszny – szum naczyniopochodny jest pulsujący, nasila się po wysiłku, emocjach, przy wzroście ciśnienia tętniczego, może zmieniać się przy poruszaniu głową,
• nerwowy – często pozostałość zapalenia ucha środkowego i błędnika lub pracy w hałasie, procesu starzenia się.

Etiologia

W około 67% przypadków nie udaje się ustalić przyczyny szumów. Najprawdopodobniej w tej części przypadków przyczyna ma centralne pochodzenie (mózg). W tym przypadku defekt miałby polegać na niewłaściwej obróbce sygnałów docierających do mózgu. W pozostałej części przypadków etiologia jest wyraźnie określona.

Do określonych przyczyn należą:

• uraz akustyczny – ekspozycja^[3] na zbyt silny bodziec akustyczny, na przykład słuchanie głośnej muzyki, praca w nadmiernym hałasie^[2];
• uraz czaszki, stan po operacji ucha środkowego;
• infekcja górnych dróg oddechowych;
• choroba Ménière’a^[2]
• uszkodzenie komórek rzęskowych, które są częścią ślimaka;
• zaleganie woskowiny w uchu;
• niektóre leki, na przykład kwas acetylosalicylowy, indometacyna, erytromycyna, aminoglikozydy, chinina, chlorochinina, chinidyna, diuretyki pętlowe, cisplatyna^[4];
• konflikt naczyniowo-nerwowy nerwu VIII^[5];
• uraz nerwu VIII^[2];
• nadciśnienie tętnicze;
• drgania sztywnych tętnic^[2];
• przewodzenie szmerów od serca oraz od tętniaka^[2];
• stwardnienie rozsiane.

W przypadku jednostronnego, subiektywnego szumu w uchu należy podejrzewać guz kąta móżdżkowo-mostkowego lub nerwiak nerwu VIII^[2]

Zapobieganie

• ochrona uszu przed nadmiernym hałasem poprzez używanie ochraniaczy na uszy w miejscach pracy wystawionych na nadmierny hałas;
• unikanie leków powodujących uszkodzenie słuchu;
• zapanowanie nad bezsennością, zmęczeniem, wyczerpaniem, depresją.

Objawy

Objawy szumu w uszach występują w rozmaitych postaciach. Najczęściej są określane jako:

• gwizdanie,
• piszczenie,
• szmer,
• szum,
• pulsowanie,
• dzwonienie,
• tykanie^[6][7].

Leczenie

• Tzw. TRT (ang. tinnitus retraining therapy), obecnie najbardziej skuteczna metoda terapii, stosowana w wyspecjalizowanych ośrodkach, polegająca na uaktywnianiu procesu habituacji szumu; stosuje się tu specjalne nagrania z tzw. szumem szerokopasmowym, którego słuchanie daje w konsekwencji subiektywne ściszenie własnego szumu;
• stosowanie aparatów słuchowych;
• leki usprawniające krążenie naczyniowe w błędniku i naczyniach mózgowych;
• leki przeciwdepresyjne oraz uspokajające, które są skuteczne wtedy, gdy szum uszny jest objawem złego samopoczucia lub depresji. Ogólnie efekty działania leków nie są zadowalające w przypadku szumu w uszach;
• stymulacja laserem, mająca na celu zainicjowanie samodzielnej naprawy defektu komórek słuchowych przez organizm.

Fizjoterapia w leczeniu szumów usznych^[8]

Szacuje się, że u podłoża nawet 65% subiektywnych szumów usznych leżą przyczyny somatosensoryczne, w tym mięśniowo-powięziowy zespół bólowy (ang. myofascial pain syndrome, MFPS),związany z obecnością punktów spustowych (trigger points, TrP), zlokalizowanych w obrębie mięśnio-powięzi, dlatego w wielu przypadkach jest możliwe leczenie szumów usznych przy użyciu metod fizjoterapeutycznych, do których należą:

• masaż tkanek głębokich,
• rozluźnianie mięśniowo-powięziowe,
• kompresja TrP,
• terapia czaszkowo-krzyżowa,
• mobilizacja segmentu C0-C1,
• suche igłowanie.

Powikłania

• zaburzenia koncentracji,
• bezsenność, zmęczenie i wyczerpanie,

Przypisy

Bibliografia

• Franciszek Kokot Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych. Wyd. II Warszawa 2005 ISBN 83-200-2189-8.
• Paul Rutter Opieka farmaceutyczna. Objawy, rozpoznanie i leczenie wyd. 1, Urban & Partner, Wrocław 2006 ISBN 83-89581-08-6.