Szwadron Kawalerii KOP „Żurno”

Szwadron Kawalerii KOP „Żurno”
5 Szwadron Kawalerii
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Ostatni

rtm. Kazimierz Minecki

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 51[a]

Dyslokacja

Zurne

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

1 Brygada OP
pułk KOP „Sarny”
1 pułk kawalerii KOP

KOP 1938.png

Szwadron Kawalerii KOP „Żurno” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924 roku, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. Jesienią 1924 roku został sformowany 5 szwadron kawalerii. Szwadron wchodził w skład 1 Brygady Ochrony Pogranicza[4]. Na miejsce postoju wybrano folwark Zurne, w gminie Bereźne powiatu rówieńskiego, a od 1 stycznia 1925 roku - powiatu kostopolskiego[b].

Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[5]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[6].

W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu. Według etatu szwadron liczyć powinien trzech oficerów, 19 podoficerów i 65 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 77 karabinków, 7 pistoletów oraz 82 szable[7].

W lipcu 1929 roku zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[8]. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[9]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[9]. Obok nazw geograficznych, do 1931 roku stosowano również numer szwadronu[10].

W 1934(?)1932[c]roku dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy środkowej[11]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Bereźne”[12]. Konie w poszczególnych szwadronach dobierano według maści. W szwadronie „Iwieniec” konie były gniade[13].

W 1938 roku nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[d]. Szwadron zakwalifikowano do grupy I[14]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 roku przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[e], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[15] po cztery sekcje[16], w tym sekcję rkm[6]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 8 podoficerów zawodowych, 2 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[17]. Szwadron wchodził w skład pułku KOP „Sarny”[14].

W ramach mobilizacji częściowej zarządzonej 23 marca 1939 roku szwadron przegrupował się w rejon Wielunia[18], gdzie organizowany był ćwiczebny pułk kawalerii KOP[19] podporządkowany dowódcy OK IV[20][f]. W maju szwadron wszedł w skład 1 pułku kawalerii KOP jako jego V szwadron[22].

Żołnierze szwadronu

Dowódcy szwadronu:

Obsada personalna 5 szwadronu 1 pkaw KOP[22]:

  • dowódca szwadronu – rtm. Kazimierz Minecki[g]
  • dowódca I plutonu – ppor. rez. Michał Gutsche (?)[h]
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Julian Kielmiński z 17 p.uł.
  • dowódca III plutonu – st. wachm. N.N.
  • szef szwadronu – N.N.

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP → [1].
  2. ↑ Wołyński Dziennik Wojewódzki nr 1 z 4 stycznia 1936 roku, poz. 1, tu jako folwark Zurne w gromadzie Teklówka, gminy Berezne. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom IX Województwo wołyńskie, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1923, s. 49, tu jako folwark Zurno.
  3. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934 roku → Prochwicz 3/1994 ↓, s. 156, Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44 i Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
    Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 roku → Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15
  4. ↑ W 1938 roku nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron "Nowe Świeciany" → Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52
  5. ↑ Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki[6].
  6. ↑ W innych opracowaniach oddział występuje pod nazwą: «Zgrupowanie Kawalerii KOP „Feliks”». Nazwa pochodzi od imienia dowódcy oddziału – ppłk. Feliksa Kopcia [21].
  7. ↑ Kazimierz Minecki, rtm., w KOP od 1938 roku. Do marca 1939 roku dowódca szwadronu kawalerii KOP „Żurno”. Po wejściu szwadronu w skład 1 pkaw. KOP, dowódca 6 szwadronu liniowego. W kampanii wrześniowej po walkach w rejonie Kieszanki, 3 września 1939 roku wraz z częścią szwadronu dostał się do niewoli niemieckiej[26].
  8. ↑ Oficer o takim samym nazwisku występuje w obsadzie personalnej I szwadronu 1 p KOP[22].

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
  2. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  4. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
  5. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
  6. ↑ a b c Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
  7. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
  8. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
  9. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  10. ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  11. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
  12. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3 zał. 47.
  13. ↑ Kościański 1993 ↓, s. 58.
  14. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
  15. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
  16. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 158.
  17. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 149.
  18. ↑ Prochwicz 4/1994 ↓, s. 5.
  19. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 72.
  20. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 77.
  21. ↑ a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 14.
  22. ↑ a b c Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15.
  23. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
  24. ↑ a b c d Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
  25. ↑ a b Rybka Stepan ↓, s. 135.
  26. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 733.

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
  • Zdzisław Kościański: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924-1939. W: Lech Grochowski[red.]: Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
  • Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego tom 29. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934 roku. [dostęp 2016-02-15].
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
  • Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
Korpus Ochrony Pogranicza
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Odznaka KOP.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka KOP
KOP 1938.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938