Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki”

Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki”
19 Szwadron Kawalerii
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1925

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

„Olkieniki”

Dowódcy
Pierwszy

rtm. Stanisław Hejnich

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 41[a]

Dyslokacja

Olkieniki

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

6 Brygada OP
Brygada KOP „Grodno”
33 Dywizja Piechoty

KOP 1938.png

Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924 roku, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. W 1925 roku został sformowany 19 szwadron kawalerii. 25 marca 1925 dowódca 23 puł ppłk Aleksander Zielo z upoważnienia dowódcy OK III przekazał sformowany przez siebie szwadron dowódcy szwadronu występującego w imieniu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Przekazaniu podlegało 3 oficerów, 2 podoficerów zawodowych, 4 kapitulantów (nadterminowych), 1 podoficer niezawodowy, 66 szeregowców. Do etatu brakowało 10 żołnierzy[4]. W marcu 1926 roku szwadron został podporządkowany dowódcy 6 Brygady Ochrony Pogranicza. Stany szwadronu były zbliżone do stanów szwadronów formowanych w 1924 roku[5]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu[6]. Jednostką formującą był 23 pułk ułanów[7]. Z dniem 7 kwietnia 1925 roku na stanowisko dowódcy szwadronu został przeniesiony rotmistrz 3 pułku szwoleżerów Stanisław Hejnich[8].

W marcu 1926 roku szwadron przegrupowano na pogranicze polsko-łotewskie i użyto do bezpośredniej ochrony granicy[9]. Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[10]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[11].

W lipcu 1929 roku zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[12]. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[13]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[13]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 roku stosowano również numer szwadronu[14].

W 1934(?)1932[b] roku dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[17]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Orany”[19].

W 1938 roku nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[c]. Szwadron zakwalifikowano do grupy I[21]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[d], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[20] po cztery sekcje[22], w tym sekcję rkm[11]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 8 podoficerów zawodowych, 2 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[23]. Szwadron wchodził w skład Brygady KOP „Grodno”[21].

Rozwijany w mobilizacji alarmowej od 23 sierpnia 1939 roku[24] szwadron wszedł w skład 33 Dywizji Piechoty jako jej kawaleria dywizyjna[25].

Żołnierze szwadronu

Dowódcy szwadronu:

Obsada personalna kawalerii 33 DP[29]:

  • dowódca szwadronu – rtm. Stanisław Kowalewski
  • zastępca dowódcy szwadronu – por. Jarosław Suchorski z 2 psk
  • dowódca I plutonu – por. rez. Witold Niecziperowicz z 9 szwadronu pionierów
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Henryk Morman z 23 p.uł.
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Ildefons Houwalt z 23 p.uł.

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1]
  2. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934 roku[15][16][17].
    Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 roku[18].
  3. ↑ W 1938 roku nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron „Nowe Świeciany”[20].
  4. ↑ Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki[11]
  5. ↑ Kowalewski Stanisław Marian (1903-1940), rtm., w KOP od 1937. Do mobilizacji dca szwadronu kawalerii KOP „Olkieniki”. We wrześniu 1939 d-ca kawalerii dywizyjnej 33 Dywizji Piechoty. Wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną 2 października 1939 w m. Bukowo koło Biłgoraja. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD [28].

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
  2. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  4. ↑ Protokół zdawczo-odbiorczy ↓.
  5. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 26.
  6. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
  7. ↑ Zarządzenie nr L.1600/o.de B./25 ↓.
  8. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 75 z 21 lipca 1925 roku, s. 400.
  9. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 28.
  10. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
  11. ↑ a b c Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
  12. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
  13. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  14. ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  15. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 156.
  16. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
  17. ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
  18. ↑ Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15.
  19. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
  20. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
  21. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
  22. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 158.
  23. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 149.
  24. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 72.
  25. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 78.
  26. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
  27. ↑ a b c Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
  28. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 726.
  29. ↑ a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 17.

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
  • Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934 roku. [dostęp 2016-02-15].
  • Protokół zdawczo-odbiorczy przekazania przez Ministerstwo Spraw Wojskowych szwadronu kawalerii „Okleniki” Ministerstwu Spraw Wewnętrznych → Archiwum Straży Granicznej. Zespół „Brygada KOP «Grodno»”
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie sformowania dowództw 4 i 5 brygady OP, 12-20 baonów i 12-20 szwadronów Ochrony Pogranicza nr L.1600/o.de B./25 z lutego 1925.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
Korpus Ochrony Pogranicza
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Odznaka KOP.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka KOP
KOP 1938.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938