Szwadron kolarzy

Szwadron kolarzy – pododdział kawalerii Wojska Polskiego II RP wyposażony w rowery.

Szwadrony nie występowały w organizacji pokojowej wojska. Były pododdziałami formowanymi w czasie mobilizacji alarmowej. Miały pełnić rolę oddziałów rozpoznawczych w brygadach kawalerii. Zorganizowane były one w 3 plutony, a każdy pluton składał się z 4 sekcji po 6 szeregowych. Trzy sekcje uzbrojone były w rkm, a jedna w ckm.

W 1939 sformowano jedenaście szwadronów kolarzy dla brygad kawalerii. W nawiasach podano nazwę jednostki mobilizującej:

• szwadron kolarzy nr 1 (4 psk) dla Mazowieckiej BK - mjr kaw. Edward Marian Śniegocki
• szwadron kolarzy nr 2 (20 puł) dla Kresowej BK - por. Władysław Bober
• szwadron kolarzy nr 3 (4 puł) dla Wileńskiej BK - ppor. Jerzy Majewski
• szwadron kolarzy nr 4 (2 psk) dla Wołyńskiej BK - ppor. Stefan Konstanty Suchodolski
• szwadron kolarzy nr 5 (8 puł) dla Krakowskiej BK - rtm. Antoni Starnawski
• szwadron kolarzy nr 6 (14 puł) dla Podolskiej BK - por. Władysław Orski^[1]
• szwadron kolarzy nr 7 (15 puł) dla Wielkopolskiej BK - por. Zbigniew Barański
• szwadron kolarzy nr 8 (18 puł) dla Pomorskiej BK - ppor. Tadeusz Rawski
• szwadron kolarzy nr 9 (3 psk) dla Nowogródzkiej BK - por. Leszek Edward Irzyłowski
• szwadron kolarzy nr 10 (10 puł) dla Podlaskiej BK - ppor. Marian Aleksander Jurecki
• szwadron kolarzy nr 11 (3 pszwol) dla Suwalskiej BK - rtm. Andrzej Pruszyński

W sierpniu 1939 sześć pułków, wchodzących w skład Wielkopolskiej i Pomorskiej Brygady Kawalerii, sformowało w czasie mobilizacji szwadrony kolarzy. W trzech pułkach Wielkopolskiej BK szwadrony kolarzy składały się z trzech plutonów kolarzy i drużyny ciężkich karabinów maszynowych, uzbrojonej w dwa ckm-y Maxim wz. 08 i 4 rkm-y.

• szwadron kolarzy 15 puł - por. Przemysław Czarnocki
• szwadron kolarzy 17 puł - rtm. Janusz Chrzanowski
• szwadron kolarzy 7 psk - por. Jerzy Iwanicki
• szwadron kolarzy 2 pszwol - por. Stanisław Stryjewski
• szwadron kolarzy 16 puł - por. Jerzy W. Woszczyński
• szwadron kolarzy 8 psk - por. Czesław Begale

W pozostałych trzydziestu jeden pułkach kawalerii dowódcami plutonów kolarzy byli:

Ponadto w toku kampanii wrześniowej improwizowane zostały następujące pododdziały kolarzy:

• szwadron kolarzy Zgrupowania Kawalerii ppłk. Halickiego (Grupa „Dubno”) - por. piech. Włodzimierz Poziemski

Organizacja szwadronu

• dowódca szwadronu^[2]
• poczet dowódcy (patrol sanitarny, patrol zwiadowców przeciwgazowych)
• 3 plutony kolarzy (dowódca plutonu, 2 x sekcja liniowa, 2 x sekcja RKM)
• drużyna gospodarcza.

Dowódca szwadronu = dowódca szwadronu (rtm.), ordynans osobisty (strz.), kierowca motocykla (strz.).

Dowódca plutonu = dowódca plutonu (por./ppor.), ordynans osobisty (strz.), zastępca dowódcy plutonu (wachm.), podoficer zafrontowy (plut.), obserwator-goniec (st.strz.).

Stan etatowy szwadronu:

• 4 oficerów (dowódca szwadronu, 3 dowódców plutonów)
• 25 podoficerów (wachmistrz-szef, 3 zastępców dowódców plutonów, podoficer broni i przeciwgazowy, podoficer gospodarczy, podoficer sprzętowy-mechanik rowerowy, 3 podoficerów zafrontowych, obserwator, podoficer sanitarny, dowódca patrolu zwiadowców przeciwgazowych, 12 sekcyjnych)
• 88 szeregowych (4 ordynansów osobistych, kierowca motocykla, obserwator, 3 gońców, 2 telefonistów, 2 sanitariuszy, 2 zwiadowców gazowych, 3 obserwatorów-gońców, 6 zastępców sekcyjnych, 24 strzelców, 6 celowniczych, 24 amunicyjnych, 2 kucharzy, woźnica kuchni, szewc, krawiec, 5 woźniców)

Razem: 117 żołnierzy i 12 koni taborowych.

Sprzęt etatowy szwadronu:

• wozy taborowe – 5 (1 przykuchenny, 1 kancelaryjno-bagażowy, 1 narzędziowy i na części zapasowe, 1 żywnościowy, 1 amunicyjny)
• kuchnia polowa – 1
• motocykl z wózkiem – 1
• rowery – 107.

Uzbrojenie etatowe szwadronu:

• pistolety oficerów – 4 (nie wykazywane w etacie)
• kbk z bagnetem – 100
• pistolety – 4
• bagnety – 9 (tzw. luźne)
• rkm – 6

Zobacz też

• Kompania kolarzy w 1939
• Szwadron pionierów
• Ordre de Bataille polskiej brygady kawalerii w 1939

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Wilczkowski: Anatomia Boju: Wołyńska Brygada Kawalerii pod Mokrą, 1 września 1939. il. Andrzej Klein. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1992. ISBN 83-2180634-1.
• Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa księga chwały kawalerii polskiej. Wydawnictwo Bellona.