Szwoleżerowie

Szwoleżerowie 1 pułku szwoleżerów przed Napoleonem (mal. Jan Chełmiński)

Szwoleżerowie, lekkokonni (z fr. chevau-légers, od cheval – koń i léger – lekki) – formacja wojskowa lekkiej kawalerii. Jako pierwszy ten rodzaj wojska wyodrębnił Ludwik XII Walezjusz w 1498 roku.

Polscy szwoleżerowie

Szwoleżerowie Księstwa Warszawskiego

Szwoleżerowie jako rodzaj kawalerii pojawili się w dziejach oręża polskiego w okresie Księstwa Warszawskiego. Pierwszym oddziałem tej formacji był 1 pułk Szwoleżerów Gwardii, utworzony dekretem Napoleona I z 6 kwietnia 1807[1]. W czasie kampanii rosyjskiej 1812 utworzono drugi oddział tego rodzaju. Był to 3 pułk Szwoleżerów Gwardii[a]. Upadek Napoleona w 1815 zakończył pierwszy okres istnienia oddziałów szwoleżerów w Wojsku Polskim[1].

Polscy szwoleżerowie odznaczyli się przede wszystkim w bitwie pod Somosierrą (1808). Dowodzili nimi wtedy kolejno: Jan Kozietulski, potem Jan Nepomucen Dziewanowski, a na koniec Andrzej Niegolewski.

Szwoleżerowie w II Rzeczypospolitej

Szwoleżerowie w Armii Polskiej we Francji

4 czerwca 1917 został wydany dekret prezydenta Francji Raymond Poincaré o tworzeniu autonomicznej Armii Polskiej. Na jej czele stanął gen. Józef Haller. W armii tej nie przewidywano organizowania oddzielnych oddziałów kawaleryjskich, formowano jedynie kawalerię dywizyjną.

W grudniu 1917 utworzono szwadron instrukcyjny szwoleżerów. Kolejnymi oddziałami były: 1 pułk szwoleżerów dla 1 i 2 Dywizji Strzelców Polskich, 3 pułk szwoleżerów dla 3 i 6 Dywizji Strzelców oraz dywizjon 4 pułku szwoleżerów przy 7 Dywizji Strzelców Polskich. W 1919 oddziały szwoleżerów zostały przetransportowane z Francji do Polski. Po połączeniu z Wojskiem Polskim, szwoleżerów przemianowano na dragonów kresowych, a nieco później na strzelców konnych[2].

Szwoleżerowie Wojska Polskiego w Rosji

W tym samym czasie polska kawaleria odradzała się w Rosji. W styczniu 1918 został utworzony dywizjon Szwoleżerów Polskich por. Feliksa Jaworskiego. Będący w składzie III Korpusu Polskiego, w maju 1918 został przeorganizowany w pułk Szwoleżerów Polskich. Przestał istnieć w 1918 po rozbrojeniu III Korpusu przez wojska austriackie.

Także przy 4 Dywizji Strzelców Polskich w Besarabii został sformowany kolejny samodzielny szwadron szwoleżerów. Po powrocie do kraju szwadron przemianowany został na 3 szwadron 2 pułku Dragonów Kresowych[3].

Pułki szwoleżerów odrodzonego Wojska Polskiego

Po odzyskaniu niepodległości powstał problem ustalenia numeracji i nazwy pułków jazdy. Tę samą numerację posiadały pułki wywodzące się z Legionów, z korpusów wschodnich, z Wojsk Wielkopolskich i z Armii gen. Hallera[4].

Rozkazem szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z 8 stycznia 1919 pułki legionowe ułanów otrzymały nazwy pułków szwoleżerów[4].

Francuscy szwoleżerowie

Uwagi

  1. ↑ 3 pułk Szwoleżerów Gwardii utworzony został na Litwie. Stoczył on tylko jedną bitwę pod Słonimiem, gdzie w nocy z 19 na 20 października 1812 został rozbity[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Wojciechowski 1995 ↓, s. 3.
  2. ↑ Wojciechowski 1995 ↓, s. 4.
  3. ↑ Wojciechowski 1995 ↓, s. 5.
  4. ↑ a b Wojciechowski 1995 ↓, s. 7.

Bibliografia

  • Jerzy Stanisław Wojciechowski: 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. T. 43. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-76-8.

Media użyte na tej stronie

Elba Squadron of 1er régiment de chevau-légers lanciers polonais de la Garde impériale.PNG
Elba Squadron of the 1st Light Horse Regiment Polish Lancers of the Imperial Guard