Szymon Starkiewicz

Szymon Tadeusz Starkiewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 sierpnia 1877
Warszawa

Data i miejsce śmierci

1 stycznia 1962
Busko-Zdrój

Miejsce spoczynku

Busko-Zdrój

Zawód, zajęcie

lekarz pediatra
twórca Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju

Miejsce zamieszkania

Dąbrowa Górnicza; Busko-Zdrój

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Wydział

Medyczny

Rodzice

Antoni Starkiewicz
Leonia z Jundziłłów

Małżeństwo

1.Kazimiera de domo Starkiewicz
2. Wanda de domo Przybysławska

Dzieci

Jerzy Starkiewicz (fizyk)
Witold Starkiewicz (okulista)

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Szymon Tadeusz Starkiewicz (ur. 22 sierpnia 1877 w Warszawie[a], zm. 1 stycznia 1962 w Busku-Zdroju) – lekarz pediatra, a także wolnomularz i społecznik, pionier kompleksowej rehabilitacji dzieci w Polsce – twórca Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju[2].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Szymon był pierworodnym synem Antoniego (zm. 1926) i Leonii z Jundziłłów (zm. 1927). Rodzice byli nauczycielami w szkołach powszechnych Kongresówki (Piotrkowskie). Ojciec był Litwinem; w domu dziadków rozmawiano po litewsku i w tym języku prowadzono rodzinną korespondencję. Matka pochodziła z polskich Kresów Wschodnich i była unitką. Narodziny pierworodnego syna były przez ponad rok ukrywane. Miało to na celu uniknięcie przymusowego prawosławia, co carskie prawo przewidywało dla dzieci z mieszanych małżeństw (wiązało się z tym uznanie dziecka za Rosjanina). Dla pewności rodzina przeniosła się do Będzina, gdzie dziecko zostało wpisane do ksiąg metrykalnych. Szymon został z opóźnieniem ochrzczony w Kościele Mariackim w Krakowie[1].

Szymon Starkiewicz (wraz z trzema braćmi[b]) uczęszczał do szkoły powszechnej prowadzonej przez ojca, a następnie do gimnazjum filologicznego w Kielcach, które skończył w 1898 roku (w kieleckim gimnazjum uczył Jan Starkiewicz, brat Antoniego i ojciec Władysława i Szczęsnego). Był zafascynowany książkami Żeromskiego (które były wówczas zakazane) za co był, wraz z kolegami, zatrzymany przez żandarmerię i przez noc przetrzymywany w karcerze i przesłuchiwany[10].

Studia medyczne rozpoczął na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Moskiewskiego, gdzie istniała wówczas jedyna w Rosji katedra chorób dziecięcych, którą prowadził prof. Nił Fiedorowicz Fiłatow[11]. W następnych latach studiował w Uniwersytecie Warszawskim, który ukończył w 1904 roku eximia cum laude[12].

Po odbyciu kilkumiesięcznej praktyki w klinice internistycznej, instytucie położnictwa i prywatnej lecznicy pediatrycznej, dr Starkiewicz prowadził praktykę lekarską w Siewierzu i Myszkowie k. Częstochowy.

Zagłębie

Główny okres pracy Szymona Starkiewicza jest związany z Zagłębiem. Pracę rozpoczynał na stanowisku lekarza w ambulatorium kopalni Towarzystwa Franko-Włoskiego „Paryż” i „Koszelew” w Dąbrowie Górniczej. W kopalni przyjmował do 200 pacjentów dziennie[13]. Poza pracą ambulatoryjną pisał prace naukowo-lekarskie, publikowane w „Przeglądzie Pediatrycznym”, „Przeglądzie Lekarskim”, „Gazecie Lekarskiej” i „Nowinach Lekarskich”. Zachęcony przez prof. Józefa Brudzińskiego tłumaczył z niemieckiego podręcznik Salgego Einführung in die moderne Kinderheilkunde. Po pięciu latach pracy podręcznik został wydany jako „Zarys pediatrii współczesnej” (1918). Przez długi okres był jedynym polskojęzycznym akademickim podręcznikiem pediatrii[14][15]. Był to dla niego trudny czas, gdyż kierując się dobrem swoich niezamożnych pacjentów, sprowadził i rozpowszechnił broszurkę informującą o tym, w jaki sposób obniżyć koszty lekarstw i samego leczenia, przez co popadł w konflikt z miejscowym aptekarzem i felczerem, gdyż swoim działaniem w istotnym stopniu ograniczył ich dochody. Ci zaś podjęli z nim bezpardonową walkę, sięgając nawet do chuligańskich metod, takich jak zrywanie i niszczenie szyldu lekarskiego oraz stosując szeptaną propagandę szkalującą i dyskwalifikującą Starkiewicza jako lekarza. Doktor nie wytrzymał presji i po upływie roku przeniósł się do Myszkowa niedaleko Częstochowy, gdzie poznał doktora medycyny Władysława Biegańskiego, będącego założycielem i prezesem Częstochowskiego Towarzystwa Lekarskiego

Okres pracy w Dąbrowie Górniczej był przerywany wyjazdami szkoleniowymi, m.in. do łódzkiego szpitala pediatrycznego, kierowanego przez J. Brudzińskiego, oraz do kliniki pediatrycznej prof. Antoine'a Marfana w Paryżu. Po pobycie w Paryżu dr Szymon Starkiewicz zorganizował w Dąbrowie Górniczej placówkę „Kropla Mleka”, trzecią z takich placówek w Polsce. Podobne placówki istniały już wówczas w Łodzi i w Krakowie. Krakowską „Kroplę mleka” założył w Szpitalu św. Ludwika w Krakowie (przy ul. Strzeleckiej) literat i pediatra, Tadeusz Boy-Żeleński. Powstanie „Kropli Mleka” w Dąbrowie Górniczej zapoczątkowało rozwój akcji społeczno-leczniczej „Stacja Opieki nad Matką i Dzieckiem” przy Szpitalu Miejskim w Dąbrowie Górniczej[14][15].

Po odzyskaniu niepodległości dr Szymon Starkiewicz był dwukrotnie kandydatem do Sejmu, jednak nie został wybrany. W kampanii wyborczej jego przeciwnicy operowali argumentem:

Matki, nie wybierajcie dra Starkiewicza na posła, bo stracicie dobrego lekarza, a zyskacie kiepskiego polityka[16].

Górka

Ludzie z „Górki” (ok. 1920)
Sanatorium w namiotach (dar Amerykańskiego Czerwonego Krzyża)
Letnia kuracja dzieci w nowych pawilonach
Nowy budynek i młody sad

W 1917 roku, w czasie zdrowotnego urlopu po tyfusie plamistym, dr Starkiewicz poznał Zakład Zdrojowy w Busku, gdzie zrodziła się myśl o stworzeniu tu specjalistycznej placówki pediatrycznej. Tego okresu dotyczy cytat:

…kiedy cały kraj żył jeszcze pod grozą wojny, kiedy wśród nieopisanego zamętu powstawały zręby państwa polskiego, gdzieś tam pod Kielcami, na Górce w Busku, pięćdziesiąt kilometrów od stacji kolejowej, pewien prowincjonalny lekarz ogłosił drukiem, iż 31 grudnia 1918 roku przystąpił wraz z żoną i synami do kopania gliny, z której będzie się wypalać cegły na budowę sanatorium dla dzieci, finansowaną z prywatnych składek[17].

Dr Starkiewicz rozpoczął długotrwałą akcję propagandową na rzecz sanatorium i poszukiwania sponsorów. Nie przerwał jej krótkotrwały epizod, związany z powołaniem w 1920 roku, przez ówczesnego ministra zdrowia, Witolda Chodźko, na stanowisko dyrektora Departamentu Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą[16].

Współczesna „Górka”

Jednym z pierwszych hojnych ofiarodawców był inżynier górniczy z Sosnowca, Stanisław Knothe[18], którego imieniem nazwano po latach pierwszą salę nowego sanatorium. Darowizna ta umożliwiła nabycie ziemi pod budowę budynku kolonii dla 30 dzieci z Zagłębia. Głównymi pomocnikami dr Starkiewicza byli wówczas Adam Ficek i Jakub Nizioł (m.in. „minister komunikacji”, który m.in. „zarządzał wynajmowanemi furmankami”[19]), dwaj chłopi z pobliskich wiosek, których poznał w Dąbrowie Górniczej jako pracowników kopalni. Wspólnie z nimi dokonał zakupu kilkudziesięciu morgów na „Żwirowej Górce”[19] – pustym wzniesieniu koło Zbludowic[20], bogatym w glinę – i rozpoczął prace budowlane. Ich początkiem było uruchomienie cegielni w szopie z kieratem[21][15].

Komitet Budowy Kolonii, w którego skład wchodzili Starkiewicz, Nizioł, Ficek i kilka innych osób z Buska[c], Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zalegalizowało w 1919 roku. Sposoby zdobywania środków na budowę tak opisuje Zygmunt Kisielewski w swojej książce Czyn nie łza (1928)[23][24]:

Siadał więc ten „jeden”[d] na furmankę, minister komunikacji na kozioł i wio na kwestę. Tu dano parę korców ziemniaków, ówdzie kilkadziesiąt koron, tam trochę drzewa, gdzie indziej odprawiono z kwitkiem.

W 1920 roku Komitet Budowy otrzymał 200 tys. marek od Ministra Zdrowia na wykończenie pierwszego domku, murowanego z własnej cegły[23]. W tym czasie leczenie dzieci prowadzono w Busku, w wynajętych pokojach willi „Wiktoria” (30 miejsc). Od roku 1921 dr Starkiewicz organizował również, dla dzieci z Zagłębia, sezonowe kolonie letnie. Początkowo dzieci zajmowały sześć „namiotów bessemerowskich” (każdy na 30 łóżeczek), otrzymanych od Amerykańskiego Czerwonego Krzyża wraz z wyposażeniem 150 szpitalnych łóżeczek. W kolejnych latach wybudowano oszklone pawilony, zaprojektowane bezpłatnie przez architekta Jana Witkiewicza[26].

W lipcu 1922 roku odbyło się uroczyste Walne Zgromadzenie członków nowego Stowarzyszenia pod nazwą Kolonia Lecznicza Dziecięca im. Rektora dra med. Józefa Brudzińskiego przy Zdroju w Busku. Do Stowarzyszenia przystąpili tacy udziałowcy, jak Kasy Chorych i ZUS. Zarząd Stowarzyszenia przejął od Komitetu Budowy majątek Górki i część organizacyjnych obowiązków, związanych z realizacją programu jej dalszego rozwoju[26].

Sanatorium oficjalnie rozpoczęło działalność w roku 1927. Dr Starkiewiczowi powierzono stanowisko dyrektora. Od 1929 roku z Górką związał się Eustachy Kuroczko, który, wraz z drugą żoną Szymona Starkiewicza, Wandą, zorganizował i prowadził sanatoryjną szkołę, wzorowaną na podobnych ośrodkach niemieckich, dostosowaną do możliwości i potrzeb chorych dzieci[27].

Sanatorium dziecięce w Busku-Zdroju funkcjonuje obecnie jako Szpital Dziecięcy Kompleksowej Rehabilitacji „Górka”.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Jego imieniem jest nazwana ulica w Busku-Zdroju (wcześniej ul. Wiślicka), sanatorium „Górka” oraz Szpital Specjalistyczny w Dąbrowie Górniczej[2]. W lipcu 1962 roku, aby upamiętnić dokonania tego wielkiego społecznika, na południowej ścianie budynku sanatorium „Górka” wmurowano płytę wykonaną z białego piaskowca.

Opinie

Z okazji 75-lecia działalności „Górki” w czasopiśmie „Ortopedia, raumatologia, rehabilitacja” (2002) napisano o jej powstaniu[30]:

Powstanie „Górki” i jej rozrost do placówki oszacowanej na miliony złotych to dowód, że nie mając nic, tylko ową wielką siłę pragnienia i sprzyjające okoliczności, można dokonać rzeczy niecodziennych.

W „Eskulapie Świętokrzyskim” (pismo Świętokrzyskiej Izby Lekarskiej) wydrukowano, w artykule pt „Dr Szymon Starkiewicz – Judym z Górki (w 40 rocznicę śmierci)” następujący apel[31]:

Młodzieży lekarska, Polska! Zapamiętaj imię i nazwisko mądrego, łagodnego i dobrego doktora Szymona Starkiewicza. Był on lekarzem miękkiego serca, gdy chodziło o niesienie pomocy chorym dzieciom. Stawał się człowiekiem o twórczym, silnym sercu i mocnej dłoni, gdy napotkał na drodze swojej działalności przeszkody. Był wtedy niezłomny.

W czasopiśmie „Służba Zdrowia” (2003) ukazał się artykuł pt. „Górka ze snów Żeromskiego”, a w nim m.in. opinia o Szymonie Starkiewiczu[32]:

Grobowiec rodziny Starkiewiczów w Busku-Zdroju

…nie lubił, gdy go porównywano do Judyma. Judym to synonim szlachetności, ale przy tym klęski, a on był człowiekiem trudnego, morderczego czynu i jednak sukcesu. Porwał się z motyką na słońce. Pokazał, że chcieć, to móc.

Życie prywatne

Szymon Starkiewicz był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Kazimierą de domo Starkiewicz[e], miał dwóch synów, Jerzego (fizyk[33], ur. 1904) i Witolda (okulista, ur. 1906). W roku 1946 zawarł drugie małżeństwo z Wandą z Przybysławskich (1903–1985)[2], która pomagała w realizacji idei Górki jako dr filozofii i pedagog (pedagogika specjalna)[34].

Zmarł w roku 1962. Jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Busku-Zdroju w rodzinnym grobowcu, wraz z rodzicami, bratem Leonem i żoną Wandą (sektor III)[35].

Działalność wolnomularska

Będąc wzorem lekarza społecznika, człowiekiem czynu, osobą o nieposzlakowanej przeszłości Starkiewicz został w pierwszej połowie lat dwudziestych ubiegłego wieku inicjowany do jednej z siedmiu lóż Wielkiej Loży Narodowej „Polacy Zjednoczeni”, przyjmując imię zakonne „Szymon Górka”[36].

Niestety nie zachowały się jakiekolwiek dokumenty mówiące o tym, kto rekomendował Starkiewicza do wolnomularstwa. Niewykluczone i wielce prawdopodobne, że tą osobą był jego szef w Ministerstwie Zdrowia, również lekarz, dr med. Witold Chodźko. Przyjmując „światło” wolnomularskie, Starkiewicz nawiązał do swego rodzaju tradycji, gdyż polskich lekarzy, którzy przystąpili do tego etycznego i filozoficznego ruchu, obejmującego swoim zasięgiem różne stany i zawody, odnajdujemy w jego początkach na ziemiach polskich. Profesor Edward Towpik tak pisze o tym okresie:

„Lekarze pojawili się wśród inicjatorów ruchu wolnomularskiego w Polsce wcześnie – w drugiej połowie XVIII wieku. Na dokumencie założycielskim loży »Cnotliwy Sarmata« powstałej w Warszawie 18 stycznia 1767 r. widnieją nazwiska Jana Boecklera, konsyliarza króla Stanisława Augusta, i Andrzeja Ludwika Sauve. [...] Wśród 5748 członków lóż odnaleziono 157 lekarzy (ok. 2,7%). Może to być liczba nieco zaniżona – w wykazie Małachowskiego-Łempickiego nie zawsze podany jest zawód, co w przypadku lekarzy mało lub zupełnie obecnie nieznanych może prowadzić do nieścisłości”[37].

Podobnie wygląda sytuacja z przynależnością do wolnomularstwa lekarzy polskich w okresie drugiej niepodległości. Zdecydowana większość dokumentów sporządzonych w lożach zaginęła w latach zawieruchy wojennej lub została zniszczona przez samych wolnomularzy po ogłoszeniu dekretu prezydenta Mościckiego w 1938 roku, likwidującego loże wolnomularskie na obszarze Polski.

Z pozostałych nielicznych dokumentów stanowiących obecnie dość skromny zasób archiwalny wiemy, że obok Chodźki i Starkiewicza wolnomularzami byli wybitni lekarze psychiatrzy: doc. Witold Łuniewski, prof. Jan Mazurkiewicz, prof. Rafał Radziwiłłowicz oraz znany warszawski neurolog dr Wacław Męczkowski[38].

Uwagi

  1. ↑ Miejsce urodzenia nie jest pewne. Wspominając dzieciństwo Szymon Starkiewicz pisał „Urodziłem się … ponoć w Warszawie, ale wpisany zostałem w rok później do ksiąg metrykalnych w Będzinie[1].
  2. ↑ Młodszymi braćmi byli: Leon Starkiewicz (w przyszłości nauczyciel, twórca gimnazjum w Łodzi), drugim Antoni Starkiewicz (ur. 1879), dyrektor kopalni i Huty Bankowej w Dąbrowie Górniczej w 1939 roku[3], aresztowany przez Niemców 14 kwietnia 1940 roku i wysłany do Dachau (KL)[4][5], kolejnym prawdopodobnie Marian Starkiewicz (wymieniony obok rodziców Szymona, Antoniego i Leonii Starkiewiczów, na „Liście członków pierwotnego „Komitetu Budowy Kolonji w Busku" od jesieni 1918 r. do lipca 1922”, zamieszczonej w książce Zygmunta Kisielewskiego Czyn, nie łza[6]), inżynier związany przed wojną z Olkuszem[7] i być może z Polanicą[8][9].
  3. ↑ Na kilku stronach wydanej w roku 1928 książki Zygmunta Kisielewskiego, zatytułowanej Czyn, nie łza i opatrzonej zaczerpniętym z Beniowskiego mottem: Wielki czyn często Go ubłaga, nie łza próżno stracona przed kościoła progiem, została zamieszczona Lista członków pierwotnego „Komitetu Budowy Kolonji w Busku" od jesieni 1918 r. do lipca 1922 r. oraz członków założycieli i członków honorowych. (W porządku chronologicznym). Na pierwszych dziesięciu pozycjach znaleźli się: 1. Dr. Starkiewicz Szymon – Górka, 2. Starkiewiczowa Kazimiera – Górka, 3. Starkiewicz Jerzy – Górka, 4. Starkiewicz Witold – Górka, 5. Nagórska Anna, nauczycielka[22] – Leśna, 6. Knothe Stanisław, inżynier – Sosnowiec, 7. Przedpełski Stanisław, inżynier – Sosnowiec, 8. Nizioł Jakób – Owczary, 9. Ficek Adam – Zbludowice, 10. Kap. Jarosz, nadleśny – Pińczów[6].
  4. ↑ Zwrot «ten „jeden”» odnosi się do zamieszczonego wcześniej opisu sytuacji: Został wprawdzie z paru przyjaźnie usposobionych osób z Buska utworzony „komitet budowy kolonji”, ale robił wszystko, załatwiał, dawał inicjatywę i brał odpowiedzialność zawsze on, ten sam, zawsze ten polski „jeden”, który wszędzie musi być, tam, gdzie się coś twórczego dzieje[25].
  5. ↑ Kazimiera Starkiewicz była stryjeczną siostrą Szymona Starkiewicza. Zawarli związek małżeński w roku 1903 za indultem papieskim[2].

Przypisy

  1. ↑ a b Starkiewicz 1962 ↓, s. 66.
  2. ↑ a b c d Krzysztof Brożek: Polski Słownik Biograficzny. T. XLII (2003–2004): Stanislaw ks. Mazowiecki – Stawiarski Seweryn; Starkiewicz Szymon Tadeusz (1877–1962). Kraków: PAN (www.psb.pan.krakow), 2002, s. 309–311.
  3. ↑ Sylwester Dominik: Fragment "Spisu abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach na 1939". dawnadabrowa.pl. [dostęp 2015-12-26].
  4. ↑ IPN. Wykaz do Dachau. IPN. s. poz. 903. [dostęp 2015-12-26].
  5. ↑ Starkiewicz 1962 ↓, s. 112.
  6. ↑ a b Kisielewski 1928 ↓, s. 97–101.
  7. ↑ Henryk Osuch: Życie emalierni. Olkusz: Starostwo Powiatowe w Olkuszu, s. 20-26. ISBN 978-83-938320-4-0.
  8. ↑ Bolesław Jaśkiewicz, TMP: 11. Dom Zdrojowy - Sanatorium Wielka Pieniawa, ul. Parkowa 4. [w:] Oficjalna strona UM. Szlakiem architektonicznych zabytków Polanicy Zdroju czyli stare obiekty o nowych obliczach [on-line]. Urząd Miejski w Polanicy-Zdroju. [dostęp 2018-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-07)].
  9. ↑ Georg Wenzel, Lingen (Ems)/Altheide Bad, tłum.: Erna Biegus, Henryk Grzybowski. Życie dla Polanicy. Dyrektor uzdrowiska Georg Berlit (1878-1946). „Nieregularnik Polanicki”. 2004 (3/8), s. 12, grudzień 2004. TMP. Towarzystwo Miłośników Polanicy (TMP). ISSN 1732-470X. 
  10. ↑ Starkiewicz 1962 ↓, s. 67.
  11. ↑ MMA Uniwersytet Medyczny: Нил Федорович Филатов (1847–1902). [w:] Historia katedry chorób dziecięcych [on-line]. lech.mma.ru. [dostęp 2015-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-17)]. (ros.).
  12. ↑ Starkiewicz 1962 ↓, s. 68.
  13. ↑ Starkiewicz 1962 ↓, s. 69.
  14. ↑ a b Starkiewicz 1962 ↓, s. 70.
  15. ↑ a b c Starkiewicz 1962 ↓, s. 71.
  16. ↑ a b Starkiewicz 1962 ↓, s. 74–75.
  17. ↑ Bieńkowska 1973 ↓, s. 5.
  18. ↑ Stanisław Knothe (ID: psb.11928.1). [w:] M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 2014-08-14].
  19. ↑ a b Kisielewski 1928 ↓, s. 30.
  20. ↑ Kisielewski 1928 ↓, s. 22.
  21. ↑ Starkiewicz 1962 ↓, s. 76.
  22. ↑ Lucyna Dziaczkowska. Teacher’s Genuineness and Passion as Determinants of Student Development. Inspiration Drawn from the Biography of Anna Nagórska (1882-1963). From the Perspective of the Study of the Teacher’s Profession. „Roczniki Pedagogiczne”. 12 (2), Aug 18, 2020. Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. DOI: 10.18290/rped20122-4. ISSN 2080-850X. (ang.). ; Autentyczność i pasja nauczyciela jako uwarunkowania rozwoju ucznia. Pedeutologiczne inspiracje płynące z biografii Anny Nagórskiej (1882-1963)
  23. ↑ a b Starkiewicz 1962 ↓, s. 83–86.
  24. ↑ Kisielewski 1928 ↓, s. 33.
  25. ↑ Kisielewski 1928 ↓, s. 31–32.
  26. ↑ a b Starkiewicz 1962 ↓, s. 88.
  27. ↑ Bieńkowska 1973 ↓, s. 176–188.
  28. ↑ M.P. z 1954 r. nr 103, poz. 1311„w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej w dziedzinie medycyny”.
  29. ↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za zasługi na polu opieki społecznej nad dzieckiem”.
  30. ↑ Przemysław Potasz, Janusz M. Dobrowolski. 75 lat działalności Specjalistycznego Szpitala Kompleksowej Rehabilitacji i Ortopedii Dziecięcej „Górka” w Busku Zdroju. „Ortopedia, raumatologia, rehabilitacja”. 1, 2002. 
  31. ↑ Jan Lechicki. Historia medycyny:. „Eskulap Świętokrzyski – pismo Świętokrzyskiej Izby Lekarskiej”, 06 2003. Okręgowa Rada Lekarska w Kielcach. 
  32. ↑ Halina Kleszcz. Górka ze snów Żeromskiego. „Służba Zdrowia”. 97, s. 24–26, grudzień 2003. 
  33. ↑ Publikacje z lat 1946 i 1947, zob. Search name: Starkiiewicz J. [w:] All Library Books, journals and Electronic Records Telegrafenberg [on-line]. waesearch.kobv.de. [dostęp 2012-10-23]. (ang.).
  34. ↑ Bieńkowska 1973 ↓, s. 205.
  35. ↑ Cmentarz Parafialny w Busku Zdroju, mogily.pl [dostęp 2022-02-17].
  36. ↑ Leon Chajn: Wolnomularstwo w II Rzeczypospolitej. Czytelnik, 1975 (dig. 19 Sep 2007), s. 624.
  37. ↑ E. Towpik: Lekarze warszawscy w lożach wolnomularskich. Część I: lata 1767-1821..
  38. ↑ Waldemar Gniadek: Doktor Judym z Buska-Zdroju – biografia Szymona Starkiewicza; Doctor Judym from Busko-Zdroj – biography of Szymon Starkiewicz. [w:] Czytelnia Medyczna » Medycyna Rodzinna » 2/2014 [on-line]. Wydawnictwo Borgis Sp. z o.o., 2014. [dostęp 2019-05-12].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Child's san Busko-Zdrój ca1922.jpg
Dziecęce sanatorium w Busku-Zdroju "Górka" (ca1922)
Child's san Busko-Zdrój ca1926.jpg
Sanatorium dzięcięce w Busku-Zdroju "Górka", ca 1926
People of "Górka" ca 1920.jpg
"Ludzie Górki", Busko-Zdrój, ca 1920
Szymon Starkiewicz.png
Dr Szymon Starkiewicz (1877-1962)
JKRUK 20111129 STARKIEWICZ GROB REVIT DSC02866.jpg
Autor: Jarosław Kruk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób Leon Leonia Antoni dr Wanda dr Szymon Starkiewiczów na cmentarzu parafialnym w Busku-Zdroju, przy ul.Langiewicza, po odnowieniu. (Wikimapia lokalizacja: http://wikimapia.org/#lat=50.474891&lon=20.709593&z=18&l=28&m=h)
JRKRUK 20070428 BZ GORKA FRONT1.jpg
Autor:


To zdjęcie wykonał użytkownik Wikipedii i Wikimedia Commons Jarosław Kruk (Jrkruk).
Jeśli chcesz wykorzystać to zdjęcie, proszę o jego podpisanie w następujący sposób:
autor: Jarosław Roland Kruk / Wikipedia, licencja: CC-BY-SA-3.0
W przypadku zamieszczenia zdjęcia na stronie internetowej, poproszę o przesłanie informacji mailowej z adresem tej strony. W przypadku zamieszczenia zdjęcia w publikacji drukowanej, poproszę o przesłanie egzemplarza na mój adres, który podam mailowo.
Kontakt ze mną: jaroslaw.kruk@o2.pl
Zapraszam do obejrzenia mojej galerii zdjęć.

More information about pictures pl en +/−

Translations of this template pl en +/−

, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Busko-Zdrój. Sanatorium-szpital Górka, elewacja półn.
Child's san Busko-Zdrój ca1920 Fourier.jpg
Sanatorium dziecięce w Busku-Zdroju (ca.1920)