Szymon Tatar (starszy)

Szymon Tatar
Szymek Czarny
Ilustracja
Szymon Tatar, pastel Leona Wyczółkowskiego, 1904
Data i miejsce urodzenia

1828 lub 1832
Zakopane

Data i miejsce śmierci

13 czerwca 1913
Zakopane

Zawód, zajęcie

Przewodnik tatrzański

Przewodnicy tatrzańscy ok. 1877 r., – od lewej Wojciech Roj, Jędrzej Wala młodszy, Jędrzej Wala starszy, Szymon Tatar i Maciej Sieczka

Szymon Tatar starszy, znany także jako Szymek Czarny (ur. 1828[1] lub 1832[2] w Zakopanem, zm. 13 czerwca 1913 tamże) – przewodnik tatrzański, bratanek Tomasza Tatara, stryj Szymona Tatara młodszego i Józefa Tatara.

Tatry poznał jako kłusownik, podobnie jak Maciej Sieczka i Jędrzej Wala. W 1860 dokonał pierwszego odnotowanego przejścia przez Kozią Przełęcz, 15 lat później wprowadził tam pierwszych turystów. Był jednym z głównych przewodników księdza Józefa Stolarczyka, Tytusa Chałubińskiego oraz Józefa Rostafińskiego. Prowadząc turystów, dokonał wiele wybitnych przejść. W 1867 poprowadził ks. Stolarczyka na Baranie Rogi (pierwsze wejście) oraz na Lodowy Szczyt (pierwsze polskie wejście), zaś w 1874 na Gerlach. Z Chałubińskim wszedł na Gerlach, Wysoką oraz Lodowy Szczyt (pierwsze wejście zachodnią ścianą).

Tatar znany był z umiejętności przewodnickich, inteligencji i znajomości tatrzańskiej topografii. Ceniono go również za pogodę ducha i charakterystyczne poczucie humoru. Po roku 1890 zaprzestał przewodnictwa i zamieszkał na Skibówkach. Zajmował się rzeźbieniem drewnianych łyżników i wyrobem góralskich spinek. Pod koniec życia nie mógł się odnaleźć w czasach, w których zawód przewodnika tatrzańskiego przestawał być potrzebny. Zmarł w wieku 85 lat i został pochowany na Nowym Cmentarzu przy ulicy Nowotarskiej w Zakopanem (kw. K4-5-6)[3].

Grób Szymona Tatara na Nowym Cmentarzu w Zakopanem

Przewodnikami byli także jego bratankowie (synowie Jana Tatara): Szymon Tatar młodszy i Józef Tatar.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer poświęcił Szymonowi Tatarowi wiersz Ostatni. Kilkakrotnie malował go i rysował Walery Eljasz, m.in. na obrazie Przewodnik tatrzański w drodze na Polski Grzebień (1878). Kilka wersji jego portretu wykonał Leon Wyczółkowski, a popiersie przewodnika z mosiądzu autorstwa Felicji Modrzejewskiej znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Przypisy

  1. Z. W. Paryscy, Wielka encyklopedia tatrzańska, 2004.
  2. K. Pisera, Jak dawniej po Tatrach chadzano, 2007, s. 280.
  3. śp. Szymon Tatar

Bibliografia

  • Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  • Krzysztof Pisera: Jak dawniej po Tatrach chadzano. Zakopane: TPN, 2007, s. 280–286. ISBN 978-83-60556-00-9.

Media użyte na tej stronie

Przewodnicy tatrzanscy 1877.jpg
Przewodnicy tatrzańscy ok. 1877 r., - od lewej Wojciech Roj, Jędrzej Wala młodszy, Jędrzej Wala, Szymon Tatar i Maciej Sieczka.
Grób Szymona Tatara.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Szymona Tatara na Nowym Cmentarzu w Zakopanem