Szyszkowcowate

Szyszkowcowate

Cordylidae[1]
Mertens, 1937
Przedstawiciel rodziny – szyszkowiec olbrzymi (Smaug giganteus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Infrarząd	Scincomorpha
Rodzina	szyszkowcowate
Rodzaje
zobacz opis w tekście

Szyszkowcowate^[2], jaszczurki kolczaste (Cordylidae) — rodzina naziemnych jaszczurek z rzędu łuskonośnych (Squamata).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące we wschodniej i południowej Afryce.

Charakterystyka

Długość głowy i tułowia od 5 do 20 cm, całkowita długość ciała wraz z ogonem do 40 cm (szyszkowiec olbrzymi). Charakteryzują się dużymi, dachówkowato nakładającymi się na siebie łuskami, zakończonymi grubymi, ostrymi i sterczącymi kolcami stanowiącymi ochronę przed napastnikami. Łuski na ciele tworzą regularne pierścienie. Ich rozsunięcie umożliwia jaszczurce celowe zaklinowanie się w szczelinie skalnej, co praktycznie uniemożliwia drapieżnikowi wyciągnięcie gada. Największe łuski pokrywają tył głowy i ogon. Brak zdolności do autotomii. Różnorodnie ubarwione, niektóre bardzo kolorowe. Pod tarczkami głowowymi i pod łuskami płytki osteodermalne. Język mały, zaokrąglony, pokryty brodawkami. Odnóża pięciopalczaste, zakończone pazurkami. U niektórych gatunków odnóża zredukowane do dwóch palców. Na tylnych kończynach otwory gruczołów udowych.

Ekologia

Szyszkowcowate zamieszkują stepy i sawanny oraz tereny skaliste. Są głównie owadożerne, ale niektóre zjadają również rośliny. Aktywne w dzień. Są jajożyworodne, z wyjątkiem jajorodnego rodzaju Platysaurus.

Systematyka

Do rodziny należą następujące rodzaje^[3]:

• Chamaesaura
• Cordylus
• Hemicordylus
• Karusasaurus
• Namazonurus
• Ninurta – jedynym przedstawicielem jest Ninurta coeruleopunctatus
• Ouroborus – jedynym przedstawicielem jest Ouroborus cataphractus – szyszkowiec mały^[2]
• Platysaurus
• Pseudocordylus
• Smaug

Przypisy

Bibliografia

• Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
• Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
• Edward L. Stanley, Aaron M. Bauer, Todd R. Jackman, William R. Branch i P. Le Fras N. Mouton. Between a rock and a hard polytomy: Rapid radiation in the rupicolous girdled lizards (Squamata: Cordylidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (1), s. 53–70, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.08.024 (ang.).