Tęgoborze
Artykuł | 49°42′28″N 20°38′29″E |
---|---|
- błąd | 39 m |
WD | 49°44'N, 20°42'E, 49°42'26.21"N, 20°38'18.60"E |
- błąd | 19442 m |
Odległość | 3 m |
wieś | |
Panorama miejscowości | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | 1559[1] |
Strefa numeracyjna | 18 |
Kod pocztowy | 33-312[2] |
Tablice rejestracyjne | KNS |
SIMC | 0448404 |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
49°42′28″N 20°38′29″E/49,707778 20,641389 |
Tęgoborze – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Łososina Dolna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. W 2011 r. wieś liczyła 1559 mieszkańców.
Nazwa wsi pochodzi od potężnych lasów – tęgich borów – które około tysiąca lat temu pokrywały tutejszą kotlinę.
Położenie
Wieś usytuowana jest na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Rożnowskiego, przy drodze krajowej nr 75, w kotlinie otoczonej górami Beskidu Wyspowego, nad którą górują Chełm (790 m), Białowodzka Góra z ruinami „Zamczyska” (607 m) oraz Jodłowiec Wielki (482 m)[3].
Części wsi
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0448410 | Głaze | część wsi |
0448427 | Gotfrudówka | część wsi |
0448433 | Just | część wsi |
0448440 | Kapłaniec | część wsi |
0448456 | Kowalówka | część wsi |
0448462 | Niżne | część wsi |
0448479 | Okrąg | część wsi |
0448485 | Podgórze | część wsi |
0448491 | Stara Wieś | część wsi |
0448500 | Stawy | część wsi |
0448516 | Zalesie | część wsi |
0448522 | Zychówka | część wsi |
Historia
Ważnym wydarzeniem stało się przybycie zakonnika kameduły, znanego jako św. Just. Według dawnej legendy zamieszkał on jako pustelnik na jednym z tęgoborskich wzgórz, które do dziś nosi jego imię, a w miejscu pustelni wzniesiono kościół. Na Górze Św. Justa znajdował się też klasztor Ojców Marków. Kościół, jak i klasztor w 1611 zostały zniszczone przez ówczesnego dziedzica Tęgoborza – Cyryla Chrząstowskiego, który wraz z żoną – Anną Tęgoborską przyjęli wierzenia braci polskich. Doszło do przejęcia budynków i gruntów klasztornych oraz wypędzenia zakonników. W końcu XVII wieku gdy bracia polscy zostali wygnani z Polski większość stanowili katolicy. Wieś rozrastała się i nabierała coraz większego znaczenia, dzięki przebiegającemu tędy ważnemu szlakowi handlowemu z Krakowa na Węgry.
Kościół
We wsi znajduje się kościół parafialny pw. Najdroższej Krwi Chrystusa Pana.
Kiedy kościół św. Mikołaja w Tęgoborzu znalazł się – po wybudowaniu zapory wodnej w Rożnowie – na skraju powstałego jeziora, zaszła potrzeba zbudowania kościoła nowego, a zarazem większego, w bezpiecznym miejscu. Ten nowy, z zastosowaniem nowszych technik budowlanych i stylowych, zbudowano do roku 1966.
Dotychczasowy XVIII-wieczny drewniany kościół parafialny pw. św. Mikołaja został przeniesiony w 1982 do tworzonej wówczas parafii Tabaszowa.
Na Górze św. Justa w Tęgoborzu znajduje się również drewniany, zabytkowy kościół pw. Narodzenia NMP. W kościele na Górze św. Justa czci się Narodzenie NMP, dlatego święto odpustowe na Juście obchodzone jest 8 września. Uroczystość odpustową parafia Tęgoborze obchodzi w niedzielę w oktawie Bożego Ciała.
Zabytki
- Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny na Juście z II poł. XVII w.
- Klasycystyczny, murowany parterowy dwór z przełomu XVIII i XIX w. Posiada on czterospadowy dach, ozdobiony czterokolumnowym portykiem. Obok murowana oficyna z pocz. XIX w.[6]
- Cmentarz wojenny nr 353 z czasów I wojny światowej.
- Współczesny murowany kościół parafialny z 1969, zaprojektowany przez Tadeusza Brzozę.
Kultura
We wsi funkcjonuje Orkiestra Dęta OSP, Gminna Biblioteka Publiczna oraz Koło Gospodyń Wiejskich. Co roku 8 września na Górze św. Justa odbywają się tradycyjnie dożynki.
W latach dwudziestolecia popularne było tzw. Proroctwo z Tęgoborza, datowane na 1893, zawierające przyszłe dzieje Polski „od morza do morza”.
Szkolnictwo
- Szkoła Szybowcowa – działała w latach 1933–1939 na górze Rachów i Jodłowiec działała, po wojnie ponownie reaktywowana w latach 1946–1949. Szkoła była ważnym ośrodkiem szkolenia szybowcowego w Polsce. Do sierpnia 1939 r. szkoła posiadała 33 szybowce, dwa hangary i zaplecze noclegowe dla 40 osób. Wśród inicjatorów i założycieli szkoły byli Leopold Kwiatkowski oraz Jerzy Iszkowski.
- Szkoła Podstawowa im. mjra pil Jerzego Iszkowskiego.
- Gimnazjum, 1 września 2017 r. włączone do Szkoły Podstawowej.
Gospodarka
Tęgoborze to wieś o charakterze rolniczo-sadowniczym. Swoją siedzibę ma tu duża firma transportowa oraz mniejsze firmy usługowe. Ponadto we wsi mieści się Ochotnicza Straż Pożarna, ośrodek zdrowia, zespół szkół, filia Banku Spółdzielczego z Łososiny Dolnej i Centrala Telefoniczna TP.
Ochotnicza Straż Pożarna
Tęgoborze posiada jednostkę Ochotniczej straży pożarnej która została założona w 1931 roku jest to jednostka włączoną do Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego i posiada samochody bojowe Mercedes Benz 1124 oraz MAN TGX 18.440.[7].
Sport
We wsi od 1999 działa Sekcja Sportowa Piłki Nożnej „Hart” Tęgoborze przy Stowarzyszeniu Tęgoborzan. W sezonie 2018/2019 zespół występuje w rozgrywkach klasa A grupa Nowy Sącz[8]. Z racji położenia nad Jeziorem Rożnowskim Tęgoborze jest atrakcyjnym miejscem dla pragnących uprawiać sporty wodne, a z racji ukształtowania terenu – lotniarstwo.
Przypisy
- ↑ Wieś Tęgoborze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-01-29] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1291 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2013-10-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Dwór w Tęgoborzu.
- ↑ OSP Tęgoborze – Nowy Sącz 112, nowysacz112.pl [dostęp 2017-12-12] .
- ↑ Strona 90minut.pl.
Linki zewnętrzne
- Proroctwo z Tęgoborza
- Tęgoborze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 329 .
- Tęgoborze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 658 .
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tęgoborze 12 - rzymskokatolicki kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa
Autor: Swohmeck, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Tęgoborze - kościół filialny p.w. Najświętszej Panny Marii na Górze Św. Justa