Tłumacz literacki

Tłumacz literacki – osoba zajmująca się przekładem literackim, to znaczy tłumacząca dzieła literackie z jednego języka na drugi (przy czym zazwyczaj język źródłowy to język obcy, a język docelowy to język ojczysty tłumacza).

Definicja zawodu i status tłumacza literackiego

W wielu krajach europejskich, np. Francji, Hiszpanii, Niemczech, Szwecji, Wielkiej Brytanii[1], za tłumacza literackiego uznaje się autora przekładów dowolnych opublikowanych dzieł objętych ochroną prawa autorskiego, nie tylko literatury pięknej, ale też np. książek naukowych, przewodników czy podręczników. W innych krajach, m.in. w Czechach, na Litwie, w Norwegii, Szwajcarii, a także w Polsce, przyjmuje się definicję węższą: tłumacz literacki to autor przekładów dzieł należących do literatury pięknej (prozy, poezji, dramatów) oraz dzieł z gatunków pogranicznych, jak esej, pamiętnik, wspomnienia, reportaż literacki.

Europejska Rada Stowarzyszeń Tłumaczy Literackich CEATL do celów statystycznych dzieli tłumaczy na profesjonalnych – utrzymujących się przede wszystkim z przekładu oraz aktywnych – publikujących co najmniej jeden przekład literacki co dwa-trzy lata.
Z punktu widzenia polskiego prawa tłumacz literacki jest uznawany za twórcę, a przekład jest dziełem chronionym przez prawo autorskie tak samo jak oryginalne dzieła literackie. Postulaty dotyczące praw i obowiązków tłumacza zawiera między innymi Karta Tłumacza Polskiego[2] opracowana przez Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich, m.in. na podstawie Karty Tłumacza Międzynarodowej Federacji Tłumaczy[3] (FIT) z 1963 roku.

Trudno ocenić liczbę tłumaczy literackich w Polsce, ponieważ większość tłumaczy jest niezrzeszonych, a żadna instytucja nie prowadziła dotychczas tego rodzaju statystyk. Liczba przekładów literackich ukazujących się rocznie w Polsce; w roku 2010 były to 2093 tytuły z literatury pięknej dla dorosłych[4]; również nie jest dobrą wskazówką, ponieważ tłumacze publikują przekłady z bardzo różną częstotliwością.

Kompetencje i kształcenie tłumaczy literackich

Wykonywanie zawodu tłumacza literackiego nie wymaga w Polsce żadnych oficjalnych dyplomów, licencji ani certyfikatów. Niezbędne są natomiast określone kompetencje, umiejętności i predyspozycje, w tym m.in. doskonała znajomość języka źródłowego i biegłość w posługiwaniu się językiem docelowym, wiedza o literaturze, talent literacki.

Placówki kształcące tłumaczy literackich

Międzynarodowe organizacje tłumaczy

Polskie organizacje tłumaczy literackich

Przypisy

  1. ↑ Raport o sytuacji tłumaczy w Europie w latach 2007/2008 na stronie CEATL, źródło: http://www.ceatl.eu/current-situation/working-conditions/
  2. ↑ Karta Tłumacza Polskiego, źródło: http://stp.org.pl/karta-tlumacza-polskiego
  3. ↑ Karta Tłumacza FIT, tłum. z języka angielskiego Danuta Kierzkowska, źródło: http://www.tepis.org.pl/
  4. ↑ Ruch wydawniczy w liczbach. LVI:2010, biblioteka Narodowa, Warszawa 2010.źródło: http://www.bn.org.pl/download/document/1312382595.pdf